×
Bunların hepsi yaşanırken kamu vicdanını tatmin etmeyen cezalar da cabası. Fakat günün sonunda bunun sebebi de bu cezalara yönelik kanunun öngördüğü cezaların bu olması. Hayvanseverler olarak, kanun yapıcıları bu kanunu gözden geçirip bu suçlara daha ağır cezalar getirilmesi için harekete geçirmekten başka yapabileceğimiz bir şey yok. Ve tabii yaşam hakkına saygıyı, hayvanlara sevgiyi aşılamak ve bu konuları konuşmaktan başka...
Biz kedi dünyasına bir girelim şimdi. Kedilerin beslenme düzeninde hareketliliğin büyük payı olduğu anlaşılıyor. İnteraktif oyuncaklar ve oyunlarla eğlendirilen bir kedinin aşırı yemek yeme olasılığının daha düşük olabileceği belirtiliyor.
Şimdi kedileri kapalı alanda tutmanın onların başta güvenliği olmak üzere çok faydası var. Ama sürekli kapalı alanda durunca da bu durum kedileri can sıkıntısına ve obeziteye yatkın hale getirebilirmiş. Bunun sonucu da diyabet, eklem hastalıkları, kalp hastalığı ve davranış sorunlarına davetiye çıkarıyormuş.
MAMADAN GÜN BOYU
Yale Üniversitesi’nden romatoloji profesörü Mark Mamula, köpeklerde bazı kanserleri yavaşlatabilen ve durdurabilen bir aşı geliştirdiğini duyurdu. Şu anda hayvan tedavilerini düzenleyen ABD Tarım Bakanlığı tarafından inceleme sürecinde olan tedavi, son sekiz yıl içinde çok sayıda klinik denemeye tabi tutuldu ve iyi sonuçlar geldi. Bugüne kadar 300’den fazla köpek, ABD ve Kanada’daki 10 merkezde bir dizi klinik deney kapsamında aşıyla tedavi edildi. Hakemli bir çalışmada yayınlanan bulgular, tedavinin tümörlere yerleşebilen ve bağlanabilen antikorlar oluşturduğunu ve daha sonra tümör büyümesinden sorumlu sinyal yollarına müdahale ettiğini gösterdi.
Araştırma ekibine göre aşı, belirli kanserleri olan köpeklerin 12 aylık hayatta kalma oranlarını yaklaşık yüzde 35’ten yüzde 60’a çıkarıyor. Köpeklerin çoğunda tedavi, tümörleri de küçültüyor.
KANSER TÜRLERİ BENZİYOR
Mamula, “Köpekler de tıpkı insanlar gibi kendiliğinden kansere yakalanıyor; tıpkı insan kanserleri gibi büyüyor, metastaz yapıyor ve mutasyona uğruyor” diyor. Köpekleri ve insanları etkileyen kanser türleri bile benziyor: İnsanlar gibi köpekler de melanom, meme kanseri, kolon kanseri ve osteosarkoma yakalanabiliyor. Mamula, “Bu hastalıkların tedavisi söz konusu olduğunda, bu benzerlikler önemli bir fayda sağlıyor. Bir türdeki kanseri anlamak, bilim insanlarının diğer türdeki kanseri anlamalarına yardımcı olacaktır. Ve biri için işe yarayan tedaviler aslında her ikisi için de işe yarayabilir” diyor.
Aşının insanlardaki etkinliğine ilişkin klinik testlerin başlatılması gelecekte atılacak mantıklı bir adım olsa da, Mamula şimdilik aşının köpekler için onayını almaya ve daha geniş kullanım için dağıtılmasına odaklanmış durumdaymış. Köpeklerin iyileşmesi insanlar için de yol gösterecek.
ÜNİVERSİTEYE HEYKELİ DİKİLDİ
İNGİLTERE
Simona Cannas ve meslektaşları bazı verilerle dönmüşler. 82 kedinin yer aldığı ‘Kedi şovu’na odaklanan araştırmacılar, sonuçları da Journal of Veterinary Behavior’da yayımlamışlar.
Araştırmada gözlemci olan kişiler, saatte bir kez, 10-17 dakika arası bir süre, her kedi için toplam 8 kez kafeslerin önünde durmuş ve hareketleri not almış. Sonuçlar çok tatlı. En çok gözlemlenen 3 hareket ve görülme oranları şöyle: Yüzde 93,9 uyku, yüzde 62,2 dinlenme, yüzde 92,7 çevreye bakış. Bu veriyi şöyle inceliyorlar: “Kedi şovu ortamı kediler için stresli uyaranlarla dolu bir durumu temsil ediyor. Buna rağmen, sonuçlarımız çok az rahatsızlık veya stres davranışı gördüğümüzü gösteriyor.”
Yani sözün özü, hakikaten kedilerin kendi dünyası var ve o dünyada eğer onlar istemezse hiçbir şeye yer yok. Kedilerin muhteşem varlıklar olduklarını gösteren bir veri daha işte.
KÖPEKLERİN HAYATIMIZDAKİ ROLÜ
Bir köpek öldüğünde yaşanan travma o kadar derinmiş ki böyle bir travma yaşayanların neredeyse yüzde 45’i bu olayın kendilerini gelecekte bir köpek sahiplenmekten alıkoyacağını söylüyormuş.
Yine araştırmaya göre köpek sahiplerinin dörtte üçünden fazlası, yaklaşık yüzde 80’i, köpeklerinin arkadaşlarından ya da akrabalarından daha fazla duygusal destek ve rahatlık sağladığını belirtmiş.
Bunların hepsi mümkün. Ama bu durumun köpeğinizde olumsuz bir yansıması olacağını unutmayın.
Eski bir araştırmaya yol alalım. Michigan Eyalet Üniversitesi’nde köpek gezdirmenin faydaları üzerine 2011’de yapılan çalışma, insanların sadece üçte ikisinin köpeklerini rutin olarak gezdirdiğini gösteriyor. Gezdirmenin alternatifi olarak parklardaki köpek alanlarında ya da ufak bahçelerde serbest bırakmayı tercih edenlerin sayısı da çok yüksek. Ancak uzmanlara göre, yürüyüşlerden vazgeçmek köpeğinizin duygusal ve fiziksel sağlığını önemli ölçüde etkileyebilir.
Tufts Üniversitesi Cummings Veterinerlik Fakültesi’nden uzman Stephanie Borns-Weil, “Köpekler kendi başlarına bırakıldığında egzersiz yapamazlar. Bir köpeğin ihtiyaç duyduğu egzersiz miktarı yaşa, cinse ve sağlık durumuna göre değişir. Günde 30 dakikayla birkaç saate kadar ihtiyacı olabilir. Bundan daha önemlisi eğer dışarı çıkmazlarsa yeni şeyler görmekten ya da yeni şeyleri koklamaktan gelen zihinsel uyarımı almıyorlar. Bu ihtiyaçları karşılanmayan köpekler, depresyon ve anksiyeteden bağışıklık sistemiyle ilgili sorunlara kadar, uzun süreli kronik stres nedeniyle insanlarla aynı etkilere maruz kalıyorlar” diyor.
Köpeğinizin yürüyüşten en iyi şekilde yararlanmasına yardımcı olmak için keşfetmesine izin verin. Bir başka uzman, insancıl bir köpek eğitimi savunucusu olan Valli Fraser-Celin de “Koklama, köpeklerin dünyayı deneyimleme yoludur” diyor. Köpeklerin koklama eylemi için de güzel bir benzetme var: “E-postaları kontrol etmek.”
Köpeklerin dışarıdaki dünyayla buluşması bu kadar önemli işte. Bize karşılıksız sevgi sunan dünya güzellerini ihmal etmeyelim.
ISIRMADIĞI AJAN KALMAMIŞ
Ne yapsak bu durumu çözemiyoruz o belli. Üzülmekten helak olduk. Son günlerde her yerde karşımıza çıkan o videoyu izlememeyi başardım. İzleyenlerin ifadesi beni yeterince dehşete düşürdü zaten. Bize düşen gerekli mercilere şikâyetimizi iletmek ama iyiliği de yaymak olmalı. Başka diyarlarda bakalım neler yapılıyormuş.
İngiltere’de hükümetin desteklediği Evcil Hayvan Kaçırma Yasa Tasarısı’na göre sokaktaki bir hayvanı kaçırmaya çalışmak para ve hapis cezasıyla karşılık bulacak. Bir kedi ya da köpeği kaçıran kişi beş yıla kadar hapis, para cezası ya da her ikisiyle birden cezalandırılacak. Yani bir nebze ceza dediğin böyle olur diyebileceğimiz türden.
Bu adım hayvan hakları savunucularının baskısı sonucu geldi. Geçen yıl 45 bin kişi tarafından imzalanan metin, yürürlükte olan 1968 tarihli Hırsızlık Yasası’nı eleştiriyordu. Bu yasa evcil hayvanları kişisel mülk olarak görüyor ve hırsızlık cezalarını da suçun parasal değerine bağlı olarak belirliyordu. İşte bunu eleştiren dilekçe parlamentoya ulaştı ve gereken yapılıyor.
‘DUYARLI VARLIKLAR’
Bu onlarda aynı zamanda sosyal bir rol. Yetişkin kediler çiftleşmeden hemen önce bu davranışı sergiliyormuş.
Peki kediler neden bizim elimizi kolumuzu yalıyor? İşte bundan pek emin değiliz. Bazı teoriler var. Üç teori şöyle sıralanmış: Size güvendiklerini gösteriyorlar. Cildinizden biyokimyasal bilgilere erişiyorlar. Sizi sahip oldukları şeylerden biri olarak işaretliyorlar.
Sizi bilmem, benim üçüne de itirazım yok. Uzmanlara göre bu konuları detaylandıralım.
Kedilerin bize güvendiklerini göstermek için bizi yalama ihtimalleri var. Ya da bizi ciddi bir rakip olarak görmediklerini belirtmek için bunu yapabiliyorlar. Hayvan psikolojisi uzmanı Dr. David Sands bu konuda, “Bu tür bir yalama, temelde karşılıklı tımarlama olan allogrooming olarak bilinen kediden kediye bir davranışa benzer. Bir kedi bunu çok genç, kör ve sağır bir yavruyken annesinden öğrenir. Bu temelde yavru kediyi temizlemek ve sosyal bağları güçlendirmek içindir” diyor. Sözün özü aslında kedilerin bizi yalaması bizle dostluk kurduklarının garantisi değil. Sadece bizimle düşman olmadıklarına dair net bir gösterge.
Biyokimyasal teoride kedinin tenimizdeki kokudan hoşlanması var. Sands’tan dinleyelim: “Kedilerin tat alma tomurcukları çok hassastır - diğer hayvanlardan gelen feromon salgılarını da içerebilen kokuları derimizden alabilirler. Elinizde tuz, nemlendirici ya da yeni yediğiniz bir şey de olabilir. Kediler için tüm bunlar ilginç kokulardır ve yalayarak bunları kontrol edebilirler. Sadece bu olabilir.”
Sahiplenme oyunu teorisine göre de kedilerin en çok sevdiği şey olan kendi kokularını üzerimize bırakmaya çalışıyor olabilirlermiş.
South China Morning Post’un haberine göre Çin’de zengin bir kadın 2.8 milyon dolarlık servetini evcil hayvanlarına bırakmaya karar vermiş. Habere göre üç çocuğu bu mirastan hiçbir şey alamayacaklar.
Şanghay’da yaşayan ve soyadı Liu olan kadın bu hareketine sebep olarak çocuklarının yaşlılığında kendisini ihmal etmesi ve hastalandığında ziyaret etmemelerini gösteriyor.
Kadın haklı olarak bu süre zarfında çok sevdiği evcil kedi ve köpeklerinin hep yanında kaldığını söylüyor.
Bu karar Çin’de halk arasında genelde olumlu karşılanmış. Okuyucular arasında “Eğer kızım gelecekte bana kötü davranırsa, ben de evimi başkalarına bırakacağım” diyen bile var. Habere göre vasiyet, söz konusu paranın kendisi öldükten sonra evcil hayvanları ve onların yavruları için harcanmasını öngörüyor. Çin’de mirası doğrudan hayvanlara bırakmak yasal olmadığından, yerel bir veteriner kliniği evcil hayvanlardan sorumlu olup, mirasın yöneticisi olacak.
Çin Vasiyet Kayıt Merkezi, Liu’ya tüm parasının sorumluluğunu evcil hayvan kliniğine vermenin riskleri olduğunu söylemiş ve istediği zaman vasiyetini değiştirebileceğini belirtmiş. Fakat Liu’nun bunu yapası yok.
Bu tek örnek değil bu arada. Bu köşede de daha önce böyle haberler paylaştım. Mesela, Alman kontes sahibinden 65 milyon dolar miras alarak tarihteki en zengin köpek olan Gunther III adlı Alman çoban köpeği bunlardan biriydi.
Peki neden böyle yapıyor insanlar? Bence bu insanları bu harekete iten sebepler anlaşılabilir. Evcil hayvanlarla iletişimimiz arttıkça, onları daha iyi anlayıp, daha iyi anlaştığımızı düşündükçe, bağlılığımız artıyor ve bize verdikleri sevginin karşılığını sunmaya çalışıyoruz. Bu da bizi eğer imkânımız varsa bu dostlarımız için seferber etmeye itiyor. Ben de o kadar zengin olsaydım, bırakacağım mirastan mutlaka evcil hayvanlarıma pay vermek isterdim. Ama bilin bakalım ne yok. Merak ediyorum, siz ne yapardınız?
İspanyol El Pais gazetesi güzel bir işe soyunmuş kedilerin beslenme alışkanlıklarını uzmanlara sormuş. En dikkat çekici özelliklerinden biri titiz etoburlar olmaları. Çünkü sağlıkları da buradaki davranışlarına bağlı.
Madrid Complutense Üniversitesi hayvansal üretim bölümü beslenme biriminde profesör ve veteriner olan Ignacio Arija, “Et onlara A vitamini, proteinler, taurin ve esansiyel yağ asitleri gibi ihtiyaç duydukları besinleri sağlar” diyor. Suyun önemini de anlatan Arija kritik bir detay veriyor. Kedi sahipleri bu detayı fark etmiştir büyük ihtimalle: “Taze ve temiz olması için akan su olması iyi olur. Kötü kokuyorsa veya hoş olmayan bir tadı varsa içmezler ve böbrek taşı geliştirme riskiyle karşı karşıya kalırlar.”
DÖRT TADI TANIYORLAR
Kedi köpek arasında en önemli fark şu: Köpekler beş tadı tanırken kediler sadece dört tadı tanıyor. Tatlı ve tuzlu ayrımı yapamıyorlar. Farklılık bununla da bitmiyor. Köpeklerin midesi kedilerinkinden daha büyüktür, bu da kedilerin besinleri köpeklere göre daha az emebildiği anlamına geliyor. Köpekler yiyecek aramak için bir ekip olarak çalışır, kediler yalnız avcılardır. Kediler küçük miktarlarda günde 10-20 kez yemek yiyebilirler.
Kediler belirli tat ve kokuları annelerinden öğrendikleri için yemek zevkleri daha özneldir. Kedileri susuz bırakmamanız için önemli bir de uyarı var. Susuz kaldıklarında, köpekler 1 saat içinde vücutlarını tekrar sağlıklı hale getirebilirken, kedilerin bir güne kadar vakte ihtiyacı olur. Bir kedinin ihtiyaç duyduğu su miktarı şöyle hesaplanıyormuş bu arada: Her kilo için 50-80 mililitreye denk bir su gerekiyor. Kedileri 24-26 saatten fazla aç ve susuz bırakmak karaciğer rahatsızlığı hatta böbrek yetmezliğine varan sonuçlar yaratabilir.
Peki beslenmedeki olumsuzlukları nasıl anlayacağız? Uzmanlar, dışkının sıklığı ve kalitesi, kedinin kusup kusmadığı, tüylerinin parlaklığı veya rengindeki değişikliklerde farklılık görünce veterinere gidilmesini öneriyor.