Zeytinyağlı yiyemem aman
BUNDAN 20 yıl kadar önce Midilli’de bir tavernada “Zeytinyağlı yiyememem aman, basma da fistan giyemem aman” diye Türkçe şarkı söylendiğini duyduğumda şaşırmıştım.
Mübadelenin üzerinden neredeyse üç çeyrek asır geçmişti. Ama Türkiye’den göç edenlerin çocukları ve torunları hala kırık dökük bir Türkçe ile geldikleri ülkenin şarkılarıyla gülüp eğlenmeye devam ediyorlardı.
Zeytin dalı barışın simgesidir. Buna rağmen tarih boyunca zeytinin en çok yetiştiği topraklarda savaşlar ve acılar eksik olmamıştır. Dünyanın en büyük zeytin üreticisi İspanya’da iç savaş ve ardından 40 yıl süren faşist rejim, İkinci Dünya Savaşı’nda büyük acılar çeken İtalya, Yunanistan ve Fransa, Arap Baharı’nın başladığı yer Tunus, yangın yerine dönen Suriye zeytinleriyle ünlü Akdeniz ülkelerinin başında gelir.
Halbuki zeytinyağının başta kalp olmak üzere insan sağlığına yararları anlatılmakla bitmez. Son yıllarda bunu keşfeden ABD ve Japonya gibi ülkelerde de tüketimin artmasıyla zeytinyağı, değeri giderek yükselen tarım ürünleri arasında yer alıyor.
Nisan sıcakları vurdu
İklim değişikliklerinin de etkisiyle bu yıl zeytinde kötü bir hasat olacak. Urla’da zeytin bahçeleri arasında yürüyüş yaparken tanışıp sohbet ettiğim zeytin üreticisi Boşnak Sebo, “Nisanda ağaçlar çiçekteyken sıcaklık 35 dereceye kadar çıktı. Zeytin yandı. Bu ağaçlardan üç çuval zor çıkar. Zeytinyağı bu yıl çok pahalı olacak” demişti. Bir süre önce açıklanan rekolte tahminleri ülke genelinde durumun aynı olduğunu gösteriyor.
İzmir Ticaret Borsası’nın öncülüğünde çeşitli birliklerin ortak araştırmasına göre rekolte geçen yıla göre yüzde 30 azalacak. Zeytin üretimi 391 bin tona, zeytinyağı üretimi ise 141 bin tona gerileyecek. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) ise daha da karamsar bir tahminle 2013-2014 döneminde rekoltenin yüzde 35 düşmesini bekliyor. Buna göre bir önceki yıl 455 bin ton olan sofralık zeytin rekoltesi 410 bin tona, 201 bin ton olan zeytinyağı rekoltesi ise 130 bin tona düşecek.
Zeytindeki sıkıntı sadece Türkiye’de değil. İklim koşulları İspanya’yı da kötü vurunca rekolte geçen sezon 1 milyon 500 bin ton iken bu yıl yüzde 60 kayıpla 700 bin tona kadar düşecek. Rekolte düşük olacak fiyat artacak diye parasını altın ve döviz yerine zeytinyağı stoklamaya ayıran doktor, avukat gibi yatırımcılar bile varmış.
Korkarım bu yıl “zeytinyağlı yiyemem” şarkısı sevilmediğinden değil, zeytinyağı yokluğundan söylenecek.
