İzmir, Efes olmayacak

İZMİR’in tarihinin en az 5 bin yıl öncesine kadar uzadığı biliniyor. Son bulgulara göre ise 8 bin yıllık tarihi geçmiş söz konusu. Dünyada aynı bölgede 8 bin yıl önce kurulmuş ve hala aynı yerde yaşayan bir şehir herhalde parmakla gösterilecek kadar azdır. Belki de hiç yoktur. Zaten kazdıkça altından medeniyet fışkıran İzmir, sahip olduğu bu hazineyle bile başlı başına bir dünya markası.

Aslında antik çağda birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Efes, Teos, Milet, Aspendos, Olimpos gibi İzmir’den daha önemli liman kentleri vardı. Ama bugün hepsi taş yığını. Sadece İzmir bugünlere kadar gelebildi.
Tarihçiler bir zamanların ünlü kentlerinin tarihe karışmasını, limanlarının yok olmasına bağlıyor. Efes’in bir zamanlar deniz kıyısında olduğunu, zamanla nehirlerin getirdiği alüvyonların yavaş yavaş denizi doldurarak şehri kıyıdan uzaklaştırdığını biliyoruz. Aynı akıbet Teos’un, Milet’in ve diğerlerinin de başına geldi.
İzmir ise binlerce yıldır hep liman kenti özelliğini korumaya çalışmış. Belki limanların yerini değiştirmiş ama hep liman kenti kalmayı başararak varlığını bugünlere kadar sürdürebilmiş. İlk liman ve yerleşim Bayraklı’daki Tepekule höyüklerindeymiş. Zamanla Meles Irmağı ve Yamanlar, gelen sellerin taşıdığı alüvyonlar denizi doldurunca eski liman ortadan kalkmış.
Önceki gün Başkan Aziz Kocaoğlu, TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman’la birlikte Büyük Kanal Projesi’ni anlatırken İzmir’in yeni bir tarih daha yazmanın eşiğine geldiğini düşündüm. Bugünün İzmirlileri de kendilerinden önce bu kentte yaşayanlar gibi İzmir’i liman kenti olarak yaşatmaya kararlı.

İzmir, 1800’lü yıllardan bu yana Gediz’in Körfez’i doldurmasını önlemek için nehir yatağını tam yedi kez değiştirmiş. Ama yetmemiş. Hala tam 14 nehir Körfez’i doldurmaya devam ediyormuş.
Şimdi İzmir’i yine deniz kıyısında bir liman kenti olarak yaşatabilmek için Büyük Kanal Projesi başlatılıyor. Bu temizlik sırasında çıkacak 20 milyon metreküp atığın çok kaliteli, hatta kiremit yapımı için çok uygun bir kum olduğu bilgisi verildi. Yine projeye göre atığın bir bölümü bitkilerin, organizmaların yaşayabileceği sulak alanlar, adacıklar gibi habitat bölgelerinin yapılmasında kullanılacak.
Ve son olarak TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman’ın verdiği bilgilere göre, derinleştirme çalışmalarından sonra üçüncü nesil gemilerin, yani okyanusları aşan dev transatlantik ve yük gemilerinin İzmir Limanı’na yanaşması mümkün olacak. Proje bugüne kadar yapılmadığı için İzmir’in kaybı 4 milyar doları bulmuş. Bu rakam bile, limana gelecek büyük gemilerden inecek yolcu ve yüklerin İzmir’e kazandıracaklarının büyüklüğü hakkında bir fikir verebilir.
Körfez’in derinleştirilip, temizlenip, 70 yıl önce 1930’lardaki gibi yüzülebileceği yılları umutla beklemek için çok neden var.

‘’Çok güzel bir gün, ama ben göremiyorum’’

Bir iş kadını, kör adamın önünde duran kartondaki yazıyı değiştirip, “Çok güzel bir gün ama ben göremiyorum” diye yazınca dilenci hayal edemeyeceği kadar çok para toplar. ‘Kelimelerini değiştir, dünyan değişsin’ (Change your words, change your world) adlı bu ünlü kampanya filminin yaratıcısı Andre Gardner geçen hafta Perakende Günleri için İstanbul’daydı.
Gardner, “Zihnimizden günde 50 binden fazla düşünce geçiyor. Üstelik aklımızdan geçenlerin yüzde 98’i bir önceki gün geçenlerin aynısı. Hep aynı şeyleri düşündüğümüz için beynimiz tembelleşiyor. Fark yaratmak kelimeleri değiştirmekle başlar” demiş. Gardner’in bu sözleri, kayıkçı kavgalarından bıkmayan İzmir’de herkesin kulağına küpe olmalı. Bir gün gelip kelimeleri değiştiren birileri çıkarsa iş işten geçmiş olur.