Akdeniz’in Silikon Vadisi

İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi (İBG) danışma kurulu üyeleri, dünyaca iki ünlü Türk bilim adamı Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil ve Prof. Dr. Mehmet Toner ile İBG Direktörü Prof. Dr. Mehmet Öztürk’tü Ayçe’nın konukları. Adını dünyaya ilk kez şişmanlığa neden olan geni bularak duyuran Prof. Hotamışlıgil’i EXPO 2020 adaylık yarışı için yapılan sunumun hazırlıkları sırasında tanımıştım. ABD’den uçağı saat 03.00 civarında Paris’e gelmiş, sunum hazırlıkları için ayakta olduğumdan, o saatte otel lobisinde organizasyon komitesinden karşısına çıkan ilk kişi tesadüfen ben olmuştum. Hiç dinlenmeden hemen konuşmasını yapacağı salonda prova yapmak istemişti. Böylesine ünlü bir bilim adamının İzmir’in EXPO yarışına en iyi desteği verebilmek için gösterdiği çabaya saygı duymuştum. Belki ortaokulu, öğretmen annesi ve doktor babasının görev yerleri olan, Turgutlu ile Gediz’de okumuş olması Hotamışlıgil’in kalbinde İzmir ayrı bir yer açmıştı.

Kısa süre önce Hotamışlıgil’in hücrede kolesterol seviyelerini güvenli bir aralıkta tutmayı sağlayan Nrf 1 molekülünü keşfettiği açıklandı. Nobel bile kazandırabilecek bu buluşun pek çok hastalıkta yeni ve etkin tedavi yöntemlerinin önünü açabileceği ön görülüyor. Böylesine büyük keşiflere imza atan Hotamışlıgil Hürriyet EGE’deki röportajında birkaç yıl önce açılan Türkiye’de tek olan İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi’nin Harvard’dan aşağı kalır yanı olmadığını, hatta bir çok laboratuvarın alt yapısının Harvard’dan daha iyi olduğunu söylemiş.

Alt yapı iyi, ama o alt yapıyı değerlendirebilecek çok daha fazla bilim adamını İzmir’e çekebilmek gerek. Bunun için başta araştırma - geliştirme merkezleri, etkin eğitim kurumları, bağımsız araştırma merkezleri olmak üzere yeni bir kümelenmeye ihtiyaç olduğu anlaşılıyor. Bunlar olsa İBG Direktörü Prof. Öztürk’ün söylediği gibi İzmir şahane bir yer. Bilimin ihtiyacı olan açık görüşlülük ve vizyon İzmir’de mevcut.

İZMİR’DE YAŞAMAK İSTİYORLAR
ABD’de bilim adamı, mühendis, doktor gibi etkin meslek gruplarında çalışan yaklaşık 250 bin Türk var. Bunların büyük bölümü Türkiye’de aldıkları lise veya üniversite eğitiminden sonra bu ülkeye gitmiş. Her biri kendi alanında parlak bir kariyere sahip bu insanların çoğu, kendilerini o seviyeye getiren eğitimi veren ülkelerine borçlarını ödemek istiyor. ABD’de yaşayan Türklerin kurduğu derneğin bir anketinde, orada yaşayanlar Türkiye’ye dönerlerse İzmir’de yaşamak istediklerini söylemişlerdi. Belki, 6-7 yıl öncesine göre bugün Batı’dan uzaklaştığı görünümü veren Türkiye’ye gelmeyi düşünenler şimdi farklı düşünüyordur. Ama siyasi rüzgarların çok hızlı değiştiği unutulmasın.

İzmir’in sağlıkta Biyotıp ve Genom Merkezi kurarak attığı adımı elektronikten, yapay zekaya diğer bilim kollarını da kapsayacak şekilde genişletmek gerek. Geçen yıl İstanbul’dan İzmir’e göç eden 20 bin nitelikli iş gücü olduğu göz önüne alınırsa, bu hazineleri değerlendirmek gerek. İzmir cazibesiyle çekmeye başladığı nitelikli beyinlere yeni keşif ve buluşlara imza atacak ortamı yaratırsa Akdeniz’in Silikon Vadisi olması hayal olmaz.