İşte belediyelerin ‘dosya gösterme’ tarifesi

Diyelim ki bir ev almaya karar verdiniz. Bu evin bedelinin bir bölümünü krediyle karşılayacaksınız. Bankaya gidiyorsunuz. İşlemleriniz başlıyor. Banka sizin alacağınız emlağı bir eksperin inceleyeceğini söylüyor. Bu aşama önemli çünkü kredi miktarı, ipotek bedeli vs bu incelemenin sonunda belirleniyor. Yani bu tür finansal işlemlerde yetkili eksper raporu zorunluluk. İstenmemesi gibi bir durum yok. Ayrıca sadece alım satımda değil eğer herhangi bir krediye teminat olarak gayrimenkul gösterilecekse banka yine resmi bir eksper raporu talep ediyor.

NASIL HAZIRLANIYOR

Peki eksper bu raporu nasıl hazırlıyor? Eksper gayrimenkulü öncelikle yerinde görüp bir inceleme yapıyor. Fiyat konusunda etraftan da bilgi alıyor. Ancak resmi inceleme resmi kurumların bilgeleriyle yapılıyor. Bu aşamada devreye belediye de giriyor. Eksper incelenecek gayrimenkulün imar dosyasını belediyeden talep ediyor. Bu dosyada neler var derseniz; ruhsat, proje, imar durumu, varsa tutanaklar, kararlar, inşaat yapımındaki usul ve usulsüzlükler, olası bir deprem hasarı vs belediyenin yetkisinde olan tüm konular yer alıyor. Bu bilgiler zaten belediyenin arşivlerinde olmak zorunda. Bu dosyaları mimar, hak sahipleri, mirasçılar vs görebiliyor. Çünkü kamuoyuna açık bilgileri içeriyor.

Elde ettiğim bilgilere göre belediyeler 7-8 yıl öncesine kadar bu raporların görülmesi, incelenmesi için herhangi bir ücret talep etmiyordu. Ta ki bir gün burada bir boşluk olduğunu ve bu işlemlerden ücret alınabileceğini keşfedene kadar. Bu aşamada öncü belediyelerin İstanbul’da Şişli ve Bakırköy olduğunu da belirtmeliyim. Yandaki tabloya da bakarsanız bu belediyelerin günümüzde ortalama sayılabilecek bir ücret aldığını göreceksiniz. Ancak her iki belediyenin de sınırlarının oldukça geniş, işlem sayısının da nispeten fazla olduğunu belirtmem de fayda var.

MARMARİS’TE 5000 TL

Neyse konumuza dönersek... Öğrendiğime göre Şişli ve Bakırköy’ün ardından hemen hemen tüm belediyeler bu işten para alabileceklerini keşfedince bir anda eksper ücretleri havada uçuşmaya başlamış. Bazı belediyeler işi yılda yüzde 500’lere varan zamlar yaparak abartınca her bir dosyadan alınan ücretler de hatırı sayılır meblağlara ulaşmış. Öyle ki örneğin Muğla’nın Marmaris ilçesinde belediye her bir dosya için eksperlerden artık 5000 TL istiyor. Peki acaba geçen yıl bu ücret ne kadardı diye merak edebilirsiniz. Ben merak ettim, öğrendim. Çok şaşıracaksınız ama Marmaris geçen yıl bu işlem için dosya başına sadece 50 TL alıyormuş. Yüzde 9900 artışla birden 5000 TL’ye çıkması çok garip değil mi? Kartal Belediyesi de geçen yıl 1200 TL alırken bu yıl birden ücreti 3900 TL’ye çıkarmış. Yani yüzde 225 artış yapılmış.

VATANDAŞTAN ÇIKIYOR

‘Canım ne olacak eksperler de para kazanıyor bu parayı ödeyiversin’ demeyin sakın. Eksperler bu parayı bankalardan, bankalar da vatandaştan tahsil ediyor. Üstelik ortalama bir ücret mantığı ile hareket ediyorlar. Yani ucuz belediye pahalı belediye bakmadan ortalama bir ücret alıyorlar. Böylece ucuza dosya gösteren bir ilçenin belediyesindeki vatandaş pahalı bir ilçedeki dosya ücretine katkı yapmak zorunda kalıyor. Olayı özetlemem gerekirse belediye vatandaşlardan gayrimenkullerle ilgili bilgi topluyor, dosyalıyor. Sonra bu dosyayı vatandaşa göstermek için para istiyor.

Eksperler bankalardan işlem başına ne kadar ücret alıyor, onu da araştırdım. 150 m2’ye kadar bir daire için 5500 TL hizmet bedeli alıyorlarmış. Akaryakıt istasyonu, sanayi tesisi, bağ bahçe gibi farkı gayrimenkuller için de resmi bir tarife var. Bu bedelleri Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) belirlediğine dikkat çekmem gerekiyor. Bütün şirket ve bankalar bu tarife üzerinden fatura kesiyor. Yani devlet vatandaşı fahiş fiyatla eksper raporuna karşı korumak için SPK’yı görevlendirmiş. Bankaların işlemlerini de hem SPK hem de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) denetliyor. Ama olayın diğer tarafındaki belediyeler kafasına göre meclis kararıyla tarife belirliyor. Bence burada ciddi bir boşluk var. Belediyelerin dosya inceleme talepleri için ortalama bir meblağ belirlemesi ve her yıl enflasyon oranında artış yapması daha makul ve insaflı olmaz mı? Ne dersiniz?

EKSPERLERDEN DOSYA BAŞINA TALEP EDİLEN ÜCRET (TL)