Dev yatırım son düzlükte

DİLE kolay; yaklaşık 750 bin yatırımcısı, yani ortağı var Sasa şirketinin. Bir ara piyasa değeri Koç Holding’i bile geride bırakmıştı. Geçtiğimiz yıl kasım ayında Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu “Sasa hisselerinin değeri çok yüksek” dediğinde ise kıyamet kopmuştu. Hisse değer kaybetmiş, ‘balondu, değildi’ tartışmaları sürüp gitmişti. Bir grup gazeteci arkadaşımla geçtiğimiz hafta hem Sasa’yı hem de sahibi Erdemoğlu Holding’in ilk göz ağrısı Merinos fabrikalarını yerinde gördük. Bugün öncelikle Sasa’dan izlenimlerimi aktaracağım.

Sasa’nın üretim merkezini tek kelimeyle özetlemem gerekirse, “etkileyici” diyebilirim. Türkiye’de çok fabrika gezme fırsatı buldum. Erdemoğlu bünyesine geçtikten sonra sürekli modernize edilen Sasa, A’dan Z’ye entegre devasa bir tesis haline gelmiş.

Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu bugüne kadar yapılanları şöyle özetledi:

“2015 yılında Sasa’nın yüzde 51’ini 200 milyon dolarlık değerlemeyle 102 milyon dolara aldık. Yüzde 49’u da halka açıktı. Yatırımcılar hisselerin yüzde 33›ünü satınca şirketin yüzde 84’üne sahip olduk. Sasa’da bir yandan üretimi, diğer yandan yatırımlarımızı adım adım sürdürdük. 2021 yılına kadar yaptığımız yatırım 1.5 milyar doları buldu. Yatırımlarla birlikte Sasa’da her aşamada teknoloji yenilemesi de yapmış olduk.1.7 milyar dolara PTA tesisi, 800 milyon dolara da POY tesisi kurduk. POY tesisi devreye girdi. PTA tesisinde yatırım tamamlandı, teknik eksikler giderilince üretime başlayacak.”

SASA’YA BİR SASA DAHA KATACAK

Sasa’nın sürekli yatırımda olması zaman zaman eleştiriliyor. 2015’ten bu yana arazide yaptıkları yatırımın 4 milyar doları bulduğuna dikkat çeken Erdemoğlu yatırımların nedenini de açıkladı:

“Sasa’da eski makinelerle üretimi sürdürmeye kalksaydık şimdiye kadar 10 kez iflas etmiş olurduk. Nitekim son kalan eski makinelerde üretimi durdurduk. O nedenle yeni yatırıma rağmen yüzde 85 kapasiteyle üretim yapacağız. Son yatırımla Sasa’ya yüzde 75 düzeyinde bir Sasa daha eklemiş olacağız. Böylece şu anda 1.1 milyon ton olan toplam üretimimiz 2025’in 6’ncı ayından itibaren 1.9 milyon tona çıkacak. Hindistan ve Çin’i dışarıda bırakırsak dünyanın en büyük polyester üreticisi olacağız.”

Sasa yeni yatırımlarla birlikte sadece kapasite artırımı ile yetinmeyecek. Önemli bir maliyet avantajı da kazanacak. Sasa Yönetim Kurulu Üyesi Güven Kaya bu durumu şöyle özetledi. “PTA’da ton başına maliyet 110 dolar idi. Yeni yatırımlarla ton başına maliyet 30 dolara kadar inecek. Sasa’nın yeni tesislerinde dünyanın en düşük maliyetiyle üretim şansı yakalayacağız.”

Tüm bunlar ithalatçı konumundaki Sasa’yı maliyet avantajının da etkisiyle önemli bir ihracat oyuncusu haline getirebilecek unsurlar. Sasa, Türkiye’nin cari açığını 1.5 milyar dolar azaltacak hamle için artık gün sayıyor.

SASA’NIN DEĞERİ YÜKSEK Mİ?

İBRAHİM Erdemoğlu, holding olarak Sasa hissesi satmayı düşünüp düşünmedikleri sorusuna “Sasa’nın halka açıklık oranını artırmayı düşünmüyoruz” diye cevap verdi.

Kendisine 2022 yılı kasım ayının ikinci yarısında yaptığı açıklamayı anımsattım ve sordum:

“O günlerde, ‘Sasa hisselerinin değeri çok yüksek’ demiştiniz. Şu anda da aynı durum söz konusu mu?”

Cevabı şöyle oldu:

“Yüksek olsa söylerdim...”

YABANCI İLE ŞARTLI ORTAKLIK

ERDEMOĞLU Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, Yumurtalık’taki yatırım için yüzde 100’ü Sasa’ya ait beş şirket kuracaklarına dikkat çekti ve ekledi:

“Kurulacak iştiraklerde yüzde 49’a kadar hisseyi yabancılara verme konusunda tekliflere açığız. Dört yabancı şirket ile arkadaşlarımız ön görüşmeleri yapıyor. Endüstri Bölgesi ilanı netleşmeden ben devreye girmeyeceğim. Liman için Singapur’dan teklif söz konusu. Suudi Arabistan da, Yumurtalık’ta yapmayı düşündüğümüz yatırımı kendilerine çekmek için teklifte bulundu. Epey cazip önerileri var. Çünkü, biz Yumurtalık’ta yatırımı tamamlayınca Türkiye pazarını kaybetmeleri söz konusu olacak. Ancak biz, ‘Önce devletimiz, milletimiz’ diyen bir aileyiz.”

‘YUMURTALIK ARAZİSİ İÇİN BEKLEMEDEYİZ’

SASA Adana’daki üretim merkezinin yanı sıra Yumurtalık’ta ana hammadde üretimi için de kolları sıvamış durumda. İbrahim Erdemoğlu, “Sasa’nın ana hammaddesini üretmek üzere 3.6 milyar dolarlık yatırım planladığımızı açıklamıştık. Hatay Dörtyol’da TPAO’ya ait 2.9 milyon metrekarelik arazinin satın alma, kiralama veya tahsisi için Ekonomi Bakanlığı ve Enerji Bakanlığı ile görüşmelerimiz sürerken Yumurtalık’ta Çalık Holding’e boru hattı için tahsis edilmiş olan alanın süresi doldu. 3.5 yıl önce Yumurtalık’taki arazinin bize tahsisi için Sayın Cumhurbaşkanı talimat verdi” diye konuştu.

Sasa, aradan geçen zaman içerisinde yatırım planını büyütmüş. Erdemoğlu bunun için 11 milyon metrekarelik alan talebinde bulunduklarını söyledi ve devam etti:

ENDÜSTİYEL ARAZİ TALEBİ

“4.5 milyon metrekarelik bölümü açılan ihalede Hazine’den aldık. 2.5 milyon metrekare de vatandaşlardan topladık, arazi büyüklüğü 6.5 milyon metrekareye çıktı. Arsaya 4 milyar TL dolayında harcama yaptık. En son Tarım Bakanlığı’ndan da vize çıktı. Şu anda endüstriyel bölge ilanı için Cumhurbaşkanlığı ile Sanayi Bakanlığı arasında dört aydır bekliyor. Nedenini bilmiyoruz. 2026’da ilk etapta, 5.5 milyar dolarlık yatırıma başlayacağız. Bu ay Gabar’a gideceğim. Petrolü de Türkiye’den temin edersek 22 milyar dolarlık cari açığın tamamına faydası olacak.”

İbrahim Erdemoğlu “Endüstri Bölgesi” ilanı çıksa bile 2025’te yatırıma mola verip biten yatırımların kâra dönüşmesini bekleyeceklerini söyledi. Yani Sasa Yumurtalık’ta ilk etapta yapacağı 5.5 milyar dolarlık yatırım için ilk kazmayı en erken 2026 yılında vuracak.

YATIRIMIN KÂRI YATIRIMA

Yüzde 100 Sasa’ya ait olacak bu yatırımlar adım adım paraksilen, propan, etilen üretimi derken rafineri ve limanla devam edecek. Erdemoğlu, “5.5 milyar dolarlık yatırımı tamamlayıp sonuçlarını gördükten sonra 10 milyar dolarlık yatırıma başlayacağız. Yumurtalık’ta yatırımlarımız üçer yıl aralıklarla sürecek. Toplamda 25 milyar doları bulacak. Yumurtalık’taki yatırımlarımız devreye girince ham petrolden elde edilen hammaddeler, ara ürünler derken nihai ürün ipliğe kadar uzanmış olacağız. Yumurtalık yatırımlarımız devreye girince ülkemizin bu alandaki 22 milyar dolarlık ithalatını durdurma şansı yakalayacağız” diye konuştu.

Erdemoğlu’na Yumurtalık’ta yapılacak yatırımların kaynağını da sorduk. Cevabı şöyle oldu:

“Biz, 200 milyon dolara aldığımız Sasa’ya nasıl 4 milyar dolarlık yatırım yaptıysak, o yatırımların karını aldıktan sonra 5.5 milyar dolarlık rafineri yatırımı yapmak çok zor olmayacak.”