Asgari ücret neden önemli!

Türk-İş ve TİSK’in açıklamaları, kararın uzlaşma ile alındığı, beklentilerin büyük ölçüde karşılandığı yönünde. Asgari ücret her açıdan önümüzdeki günlerde tartışılmaya devam edecek. Ben bugün bu tartışmaları bir tarafa bırakıp asgari ücretin neden önemli olduğuna dikkat çekmek istiyorum.

 SGK verilerine göre 2020 yılında Türkiye’de çalışan kayıtlı işçi sayısı 15 milyon 203 bin 423 oldu. Bunların 6 milyon 390 bini ise asgari ücretli. Asgari ücret sadece bu ücreti baz alarak çalışan/çalıştırılan yaklaşık 6 milyon 390 bin kişiyi ilgilendiriyor sanıyorsanız, aldanıyorsunuz. Asgari ücret sizi, beni hepimizi ilgilendiriyor. Hem de çok... Bakın niye...

ÇALIŞAN AÇISINDAN

Asgari ücretle çalışan özellikle, işveren karşısında kendini savunamayan, dezavantajlı kesim açısından önemli bir sosyal koruma aracı. Pazarlık gücü olmayan bu kesimin aldığı ücretin yoksulluk sınırının altına inmemesi için önemli bir güvence.

Asgari ücret sadece asgari ücretle çalışanları ilgilendirmez. Asgari ücret artışları bir işletmede ast-üst olarak çalışan herkesin maaşını aynı oranda olmasa da yakından ilgilendirir. Asgari ücret artışı üst kademedekilerin maaşına yansımadığı durumda makastaki daralmalar çalışanları huzursuz eder. Bu nedenle çoğu işyerinde maaş zamlarında yıllık enflasyon kadar asgari ücret artışları da denkleme dahil edilir.

Asgari ücret, işsizlik maaşını, yaşlılık yani 65 yaş aylığını, SGK borçlanma miktarlarını, bir kişinin sosyal yardım alıp almayacağını, sosyal yardım bedellerini de belirler.

Çalışanın gelir artışı harcamalarındaki artıştan daha fazlaysa refah artışı sağlanır. Bu durum ekonominin geneline yansır. Tüketimin artmasına, ekonominin canlanmasına neden olur. Tersi bir durumda yani çalışanın gelir artışı harcamalarındaki artışın altındaysa bu tüketimi azaltır, ekonomiyi durgunlaştırır.

İŞVEREN AÇISINDAN

Çalışan için bir sosyal koruma aracı olduğu kadar işveren açısından da maliyet, rekabet açısından da çok önemlidir. İşveren açısından artışlar maliyetleri doğrudan ilgilendirir.

Asgari ücret dolayısıyla maaşlardaki artışları maliyetlerine yansıtmak zorunda olan işveren gelirlerinde aynı oranda artış sağlayamazsa istihdam politikasını gözden geçirmek zorunda kalır. İşçi azaltma en çok başvurulan yöntemlerden biridir. Bu işsizlik açısından ülke ekonomisini de olumsuz etkiler.

Ekonominin canlı olduğu, satışların arttığı bir durumda işçi maliyetlerindeki artışlar giderleri makul derecede etkiliyorsa bu kez ekstra istihdam sağlanabilir. Bu ülkenin işsizlik oranlarını azaltır, ülke ekonomisine olumlu katkı yapar.

ÜLKE AÇISINDAN

Asgari ücret ekonomik istikrarın, adil gelir dağılımının sağlanması açısından denge unsurudur. Bu denge sağlanırsa ülkenin yatırım, tüketim, gelir kalemleri de olumlu etkilenir. Makro ekonomik rakamlardaki olumlu tablo uluslararası arenada ülkeyi üst sıralara konumlandırır.

Asgari ücret uluslararası rekabet açısından da çok önemlidir. Bir ülkenin gelişme potansiyeli, hukuk sistemi, maliye ve teşvik politikaları kadar işgücü maliyeti de yabancı yatırımcı çekme açısından önemli bir kriterdir. Ucuz işgücü benzer ülkeler içinde pozitif ayrışmayı sağlayacak önemli bir unsur olarak öne çıkar.

ASGARİ ÜCRET KİMİ NASIL ETKİLEYECEK

Aylardır Türkiye gündemini meşgul eden asgari ücret tartışmalarında sona gelindi. Asgari ücrete yüzde 50.54 oranında zam yapıldı ve net 4 bin 253 liraya yükseldi. Asgari ücrete gelen zamla birlikte birçok kalemde de değişiklik yaşandı. Asgari geçim indirimi, 65 yaş aylığı, engelli aylığı, evde bakım parası, Genel Sağlık Sigortası primi, SGK idari para cezaları gibi kalemlere asgari ücrete gelen yüzde 50.54’lük artış oranında zam yapılacak. İnternet ekonomi editörümüz Burak Taşçı kalem kalem hangi kesimin ne kadar maaş alacağını hesapladı. Aynen paylaşıyorum:

İŞSİZLİK MAAŞI

İşsizlik maaşı da asgari ücretle birlikte yükseliş yaşayacak. Çalışanın ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar işsizlik maaşı ödeniyor. En fazla işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor.

Buna göre 2021’de işsizlik maaşı en düşük 1.420,14 liraya, orta kademede 1.688,91 liraya, en yüksek de 2 bin 840,28 liraya çıkmıştı. 2022 yılında ise en düşük işsizlik maaş 2137 lira, orta kademe işsizlik maaşı 2541 lira en yüksek işsizlik maaşı da 4272 lira oldu.

ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASI

Emekli olmak isteyen ancak prim gün sayısı yeterli olmayanlar için tanınan doğum ve askerlik borçlanması tutarı da asgari ücret zammı kadar arttı.

2021’de doğum ve askerlik borçlanması günlük en düşük 38,15 lira, en yüksek ise 286,20 lira olmuştu. Yeni rakamlar ise en düşük 57.43 lira en yüksek 430.8 lira oldu.

GENEL SAĞLIK SİGORTASI PRİMLERİ

Genel Sağlık Sigortası (GSS) primleri de asgari ücret zammı kadar arttı. ödemeleri de yeni asgari ücretle birlikte yükselecek.

Geliri brüt asgari ücretin 3’te birinin altında olan kişilerin primlerini devlet karşılıyor. Geliri bunun üzerinde olanlar ise primlerini kendisi ödüyor. Ödenen aylık prim tutarı ise brüt asgari ücretin yüzde 3’ü kadar oluyor.

GSS primi 2021’de 107,32 liraya çıkmıştı. 2022’de 161.55 lira olarak uygulanacak.

65 YAŞ ÜSTÜ AYLIĞI

2021’de yaşlılık aylığı 864,89 liraya yükselmişti. 2022 yılında 1301 lira olarak uygulanacak.

ENGELLİ AYLIĞI

2021’de engellilere ödenen aylık 1.035,63 liraya yükselmişti. 2022’de ise 1558 lira olacak.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ

İsteğe bağlı sigortalılıkta ödenecek prim tutarını kişi kendi belirlese de primin üst ve alt sınırı var. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en çok da brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 32’si kadar prim ödenebiliyor.

2021 yılında isteğe bağlı sigorta yaptıracaklar en az 1.144,8 lira ödedi. Primlerini yüksekten ödemek isteyenler ise en çok 2021’de 8 bin 586 lira yatırdı. 2022 yılında en düşük prim 1722 lira, en yüksek prim de 12 bin 925 lira oldu.

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ KESİNTİLERİ

Çalışanların her ay brüt maaşlarından yüzde 3 kesilerek, Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) aktarılıyor. 45 yaş altı çalışanların işverenleri tarafından sisteme dahil edilmesine imkan tanıyan otomatik BES’te maaşlardan yapılan kesinti tutarı da artacak.