5 milyar liralık etiket

Yabancı filmlerde görmüşsünüzdür. Biri gelir torbasından biriktirdiği şişeleri çıkarır tek tek bir makineye atar. Ardından o makineden dökülen bozuk paraları alır ve gider. İşte etiketin ilk sırrı bu. Ambalaja fazladan para ödenmesine engel oluyor tüketiciye kazandırıyor.

Çöpe attığımız su, kola, meyve suyu şişelerini artık biriktireceğiz. Sonra belirlenen noktalara ve otomatlara götürüp iade parası alacağız.

Tek kullanımlık içecek ambalajlarının dönüştürülerek ekonomiye kazandırılması için hazırlanan Depozito Yönetim Sistemi 2024’te hayata geçiyor. Bunu bu yılın hemen başında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum bizzat açıkladı ve şunları söyledi:

“Bu yıl itibarıyla 2 bini depozito iade makinesi, 5 bin depozito toplama olmak üzere en az 7 bin noktada hizmet vereceğiz. Ürünlerimizin barkodlu şekliyle ihale süreçlerini başlattık, 2024 yılı itibarıyla da zorunlu hale getireceğiz.”

BİR AN ÖNCE BAŞLAMALI

Deprem ve seçimler nedeniyle takvimde gecikmeler olduğu, zorunlu uygulamanın erteleneceği iddia ediliyor. Ancak ben bu projenin hem çevre hem de ülke ekonomisi açısından çok önemli olduğunu; bırakın seçimi, partiler üstü bir hassasiyet taşıdığını düşünenlerdenim. O yüzden de bir an önce hayata geçmesini diliyorum.

Bu noktada projenin pilot olarak Kızılcahamam’da başladığını, ilçe halkının geri dönüştürülebilir ürünlerini depozito noktalarındaki makinelere iade ettiklerini de hatırlatmamda fayda var.

Depozito Yönetim Sistemi’nin hayata geçmesiyle ilk etapta 20 milyar şişe geri dönüşüme kazandırılacak. 37 bin tonluk da sera gazı emisyonu azaltılacak.1.3 milyar kilovatsaat enerji, 3.6 milyon varil petrolden tasarruf sağlanacak.

Depozito Yönetim Sistemi sayesinde yılda 5 milyar TL’den 20 yılda ekonomiye 100 milyar TL kazanç, 20 bin vatandaşa da yeni istihdam alanları açılacak. Daha ne olsun...

SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?

* Türkiye’de yıllık yaklaşık 50 milyar tek kullanımlık içecek ambalajı piyasaya sürülüyor. Bunların çevre sorunu olmaktan çıkması ve dönüştürülerek ekonomiye kazandırılması için hazırlanan Depozito Yönetim Sistemi’nin işleyişi, Türkiye Çevre Ajansı tarafından sağlanacak.

* İnsani tüketim amaçlı içeceklerin piyasaya sürülmesinde kullanılan cam, polietilenteraftalat (PET) türünde plastik ve alüminyum türünde metal malzemeden (kutu kola vs) yapılmış olan tek kullanımlık ambalajların öncelikli olarak kapsama alınması planlanıyor.

Bu akıllı bandrollü kandırıp otomattan haksız para almak imkansız. Çünkü her ürünün kendine özel bandrolü olacak. Sistem sahte ya da klonlanmış etiketleri hemen yakalayacak.

* Üreticiler bu ambalajlara taklit edilemez güvenlikte Darphanece görevlendirilen kuruluşların üreteceği bandrolleri koyacak.

* Bu bandroller o ürünün yasallığını, ait olduğu şirketin bilgilerini, tarihini vs tanımlarını içerecek.

* Üretici satıcıya, satıcı da biz tüketicilere bu ürünü depozito bedeliyle satacak.

* Son halkadaki biz tüketiciler ürünleri depozito iade noktalarına ya da otomatlarına ambalajları teslim edeceğiz.

* İade otomatları, ambalajın üzerindeki yeni nesil bandrolü okuyup, sahte-gerçek ürün teşhisi yapacak ve bize iade bedelini ödeyecek.

* İade bedeli alışveriş puanı olacak ve bu puanlar karta ya da telefon uygulamasına yüklenecek. Vatandaşlar da alışverişlerinde bu puanları kullanabilecek.

* Sistem Türkiye Çevre Ajansı tarafından yönetilecek. Sistemin kapsamı, yükümlülükler, ambalajların sağlaması gereken kriterler, yetkilendirme-lisanslamaya ilişkin hususlar, mali hususlar, izleme ve denetim kriterleri ajans tarafından belirlenerek yayımlanacak.

İSTİHDAM DA SAĞLAYACAK

AŞAĞIDAKİ bilgileri Türkiye Çevre Ajansı’nın (TÜÇA) internet sitesinden aldım. Zorunlu depozito sisteminin uygulamaya geçmesinin maddi manevi o kadar çok faydası var ki. İşte bazıları:

* Hammadde yerine geri dönüşüm malzemesi kullanımı sonucunda oluşan tasarruf ve emisyon azaltımı,

* Ambalaj atıklarının düzenli depolama sahalarında bertaraf edilmemesi sayesinde oluşan emisyon azaltımı,

* Yerel yönetimlerin atık bertaraf maliyetindeki azalma sayesinde ülke ekonomisine katkı,

* İstihdam olanakları,

* Tüketicilerin/toplumun ambalajlarla ilgili at-kurtul davranışlarının önüne geçilmesi,

* Toplumun atık ayırma/toplama sistemlerine doğrudan katılımlarının sağlanması,

* Çevrede atık şişelerden kaynaklanan kirliliğin önüne geçilmesi,

* Türkiye’nin küresel sürdürülebilir kalkınma eylemine katılımının desteklenmesi.