AİHM’den siyasetçilere: ‘Eleştiriye tahammüllü olun’

“Sayın Başbakan çok hassas bu konuda. Ancak davayı açınca ne olduğunu gördük. AİHM, (verilen mahkûmiyeti) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10’uncu maddesi çerçevesinde iptal etti...”

YERLEŞİK İÇTİHAT VAR

Prof. Karakaş’ın kastettiği AİHM’nin geçen şubat ayında verdiği ünlü Erbil Tuşalp/Türkiye kararıydı. Tuşalp’in Birgün gazetesinde kaleme aldığı iki ayrı eleştiri yazısı üzerine Erdoğan’ın kendisini mahkemeye vermesi ilginç bir süreç izlemişti. Mahkeme Tuşalp’i toplam 10 bin lira tazminat ödemeye mahkûm etmiş, Yargıtay bu cezaları onamış, ancak mahkûmiyet kararları AİHM’den dönmüştü.

AİHM, verdiği kararda “kabul edilebilir eleştiri sınırlarının özel şahıslarla kıyaslandığında siyasiler açısından daha geniş olduğu” yolundaki içtihadını hatırlatmıştı.

Prof. Karakaş, “Mahkemenin bu konuda yerleşik bir içtihadı var” diyerek, bunun değişmesinin söz konusu olmadığını kayda geçirdi ve ekledi: “Politikacıların eleştiriye tahammül alanının geniş olması gerekiyor...”

Kuşkusuz, AİHM’nin bu esnek içtihadının Başbakan Erdoğan’ın “Ne tür hakaretler var. Yargıda da ‘ağır eleştiri’ diye bir şey uyduruldu, ‘ağır eleştiri’ye sokulmaya başlandı. ‘Bunlar ağır eleştiriye girer, siz siyasetçisiniz, buna katlanacaksınız’. Bu karar millet adına veriliyor. O da enteresan” şeklindeki bakışıyla örtüştüğü söylenemez. (25/7/2012 Kanal 24)

YARGIÇLAR İÇTİHATLARI EZBERLEMİŞ OLMALI

Konu ifade özgürlüğü ve bu konudaki AİHM içtihatları olunca, Prof. Karakaş, öncelikle Türkiye’deki yargıçlara görev düştüğü kanaatinde. AİHM yargıcı, “Türkiye’deki yargıçların da artık ifade özgürlüğüyle ilgili bu içtihatları ezberlemiş olmaları gerekiyor” diyor.

Ancak AİHM’den birbiri ardına ve çoğunluk birbirini tekrarlayan ihlal kararlarının çıkması, Strasbourg’un bu beklentisinin hayata geçirilmediğini gösteriyor.
Prof. Karakaş, bu bağlamda öncelikle AİHM’nin ifade özgürlüğü konusunda ana referans metni olan 1976 tarihli ünlü Handyside kararına atıf yapıyor:

“Bu bir prensip kararıdır. İfade özgürlüğü, sadece muteber insanların, herkesin kabul ettiği düşüncelerin değil, devletin ve halkın bazı kesimlerini incitici, rahatsız edici, şoke edici fikirlerin de ifade edilebilmesini kapsar. Birilerini rahatsız etse de, halkın bu fikirleri, haberleri alma hakkı bazılarına ayıp olmasın diye yumuşatılamaz.”

TCK 301 KALDIRILMALI

Prof. Karakaş, daha sonra özellikle Türk Ceza Kanunu’nun “Türk milletini, devleti, devletin kurum ve organlarını aşağılama” suçunu düzenleyen 301’inci maddesi üzerinde duruyor. Bu çerçevede özellikle 2010 tarihli Hrant Dink kararı ve 2011 tarihli Taner Akçam kararlarına atıf yapan Işıl Karakaş, şunları söylüyor:

“Mahkeme, her iki kararda 301’inci maddeyi nasıl gördüğünü anlattı. AİHM içtihatlarına göre, yasaların ifade özgürlüğü açısından öngörülebilir olması gerekir. TCK 301, bu özelliğe sahip değil, belirsizlik içeriyor. Kişi, bir şey yazdığı zaman bir soruşturmaya uğrayıp uğramayacağından emin olamıyor. Sürekli bir şekilde takibat tehdidi, riski altında kalıyor. Süregelen bir tehdit söz konusu. Bu durum, kişiler açısından bir caydırıcılık etkisi (chilling effect) yaratıyor. Burada soruşturmanın açılıp açılmaması konusunda Adalet Bakanı’na yetki verilmiş olması olumlu bir gelişme olarak takdim ediliyor ama bizatihi yürütme organına böyle bir yetkinin verilmesi kabul edilemez. Çünkü bu yetki tamamen takdiridir ve keyfi bir şekilde kullanılabilir. Burada çok kesin bir problem var.”

Prof. Karakaş, “AİHM ‘TCK 301 yasa niteliğine sahip değildir’ demişse, yürütmenin ve yasamanın görevi bunu ortadan kaldırmaktır” şeklinde konuşuyor.

Bakalım, hükümet dördüncü yargı paketinde TCK’nın 301’inci maddesini olduğu gibi kaldıracak mı?