Türkiye neden Silikon Vadisi çıkartamıyor?

Savunma sanayii şirketlerinin yaptığı projelere bakın. Çok kısa zamanda en karmaşık projeler hayata geçiyor. Çünkü hem beceri hem de istek ve arzu var. Savunma şirketlerimizin arkasında demir bir irade ve finansal olarak Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı kanalıyla tüm halkımız var. 

Öte yandan özel girişimlere bakın. Enteresan ve özgün bazı girişimler var. Çoğunlukla tabii Batı’daki iş modellerini görüp burada uygulayan modeller görsek de arada gerçekten özgün projeler var.

Mesela Getir. Son derece zor ve yenilikçi bir model. Gıpta ile takip ettiğim bir proje.

Silikon Vadisi çıkartamayışımızın arkasında yatan esas sorun kaliteli yatırımcı eksikliği.

Yenilikçi teknolojiler ciddi ve akıllı yatırım gerektirir.

Şimdi ülkemizdeki yatırımcı sınıflarına bakalım ve neden bu yatırımcı sınıflarının Milli Teknoloji Ekosistemi için doğru desteği vermekte eksik kaldığını anlayalım.

İlk grup teknoloji yatırımcısı gibi kendilerini konumlandırmış yatırım şirketleri. Bunlar genelde yatırım yaptıkları girişimlere yüksek pazarlama vs. harcamaları yaptırıp hızlı bir şekilde girişimlerin çoğunluk hissesini ele geçirme peşindedirler. Bu aslında kaybet-kaybet oyunudur. Zira kafaları ancak bu işlere çalışan bu yatırımcılar bu şirketleri ortaya koyan kuruculardan kurtulduktan sonra bu işleri çoğu zaman batırır. Yaklaşımları bir tüccar yaklaşımıdır. Bu teknoloji ortaya koymak için yanlış bir yaklaşımdır.

Bunlar en tehlikeli gruptur. Çünkü girişimciye en doğru grup gibi görünürler ancak sonu genelde hüsrandır.

İkinci grup ise yeniliklere yatırım yapmaya özenen ve isteyen yüksek gelir grubuna ait bireylerden oluşur. Pek bilgileri olmadığı için riskten kaçınan bir gruptur bu. Bunlar haklı olarak Bağdat Caddesi’nde dükkan açacak butik pastacı vs. gibi hayat stiline yönelik işlere yatırımı tercih ederler. Zira “en azından para kaybetmeyiz hem de yatırımcılığı deneriz” diye düşünürler. Bunlardan yenilikçi teknoloji girişimlerine pek fayda gelmez zira bu yatırımcı grubu anlayamaz bu yeni teknolojileri.

Üçüncü grup ise endüstrinin içinden gelen yatırımcılardır. Bunlar kurumsal firmalardır. Bu firmalar eğer büyük bir holdingin parçası ise zaten yöneticiler yaşını başını almış kişiler olur ve yeni yatırım riskini almayı istemezler. İşlerinin arasında bir de böyle hayatlarında hiç deneyimlemedikleri bir başka işe girişmek istemezler.

Eğer daha yerel şirketler ise bunlar tam tüccardır. Mesela onların yatırımdan anladıkları “ben bu girişimcinin elinden bu şirketi nasıl en çabuk alırım”dır.

Hatta bazıları bunu açık açık girişimciye de söyler. Çok da samimi olurlar.

Bahsetmeden geçemeyeceğim son grup ise yabancı fonları temsil eden az sayıdaki yerel fonlar. Ancak bunların başındaki kişiler gördüğüm kadarıyla pek deneyim sahibi değil.  “Sosyal medyada atıp tutan bu adam geçmişte ne yapmış” diye baktığınız da pek bir şey bulamadığınız türden insanlar.

Şimdi bunların dışında büyük bir vizyonla ve Türkiye’nin milli teknoloji ekosistemine inanarak yatırım yapan yatırımcı hiç mi yok. Var ama çok az.  

Bir elin parmaklarını geçer mi? Geçmez!

Şimdi bizim neden Silikon Vadisi’ne benzer çok verimli bir teknoloji ekosistemimiz yok sorusunun temel cevabı; bu ekosistemin doğru yatırımcılarının olmamasıdır.

Yanlış yatırımcı var olan girişimciyi de korkutuyor. Girişimciler Silikon Vadisi’ne gitmeye çalışıyor. Tabii bir yandan da Silikon Vadisi artık başka bölgelere kaymaya başlıyor. Bu başka bir konu.

Milli teknoloji ekosistemi için düşünülmesi gereken nasıl doğru yatırımcıların bu ekosisteme dahil edilebileceğidir.

Bunun tek yolu var.

10 veya 15 yıla ihtiyacımız var.

Bugün başarılı teknoloji şirketleri için doğru adımları atmalıyız. Sadece askeri değil, sivil yenilikçi çözümler de üretebilmeli Türkiye.  

Devletin desteği önemli bu aşamada zira doğru özel yatırımcı yok.

Çin’in yaptığı gibi özellikle derin teknoloji girişimlerini devlet birebir desteklemelidir.

İşte 10 yıl sonra bu başarılı girişimciler yarının milli teknoloji ekosisteminin vazgeçilmez milli yatırımcıları olacaktır.

İşte o zaman Türkiye bugün bildiğimiz Silikon Vadisi modelinden daha verimli bir model ortaya koyabilecektir.