Santa Maria Bursa’nın neresinde?

İnegöl bu konuda çok başarılı diyebiliriz. Birçok ürünün tescilini yaptırdı ve sırada bekleyeni var. Son olarak, Bursa’nın meşhur Gemlik Zeytini Avrupa Birliği’nden coğrafi işaret tescili alarak Türkiye’den AB standardını alan 12. ürün oldu.
Bursa’nın coğrafi işaret karnesine bakmadan evvel, coğrafi işaret, mahreç işareti kavramlarını bir kez daha hatırlayalım:
Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen ham maddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır. 

COĞRAFİ İŞARET

Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretler, menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilir. Gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabilir.

MENŞE ADI

Bir ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanıyorsa, bu durumdaki coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümünün belirlenen coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu çerçevede menşe adı olarak tescil edilen coğrafi işaretlerin kaynaklandıkları yöre ile bağları çok kuvvetlidir. 
Bursa’nın aldığı coğrafi işaretlerden ‘menşei adı’ tescili alınmış ürünleri ve tescil tarihleri neler olduğuna bakalım:
- Gemlik Atı / 2002 (Yanlış okumadınız, ‘Gemlik Atı’ Bursa’nın coğrafi işaret konusundaki ilk başvurusudur. Bir Bursalı olarak atımızın değerli olduğunu bilmiyordum. Gemlik atını tanıtıyor muyuz? Gemlikli biliyor mu derseniz bu konuda çok kişi sınıfta kalır. )
-Gemlik Zeytini / 2005

- İznik Çinisi /2009
-
- Karacabey Soğanı / 2017

- Bursa Siyah İnciri /Bursa Siyahı/ 2018

- Bursa Şeftalisi / 2019

- Gürsu Deveci Armudu /2019

- Hasanağa Enginarı /2020
- İznik Müşküle Üzümü /2021
- Bursa Santamaria Armutu / 2022
- İnegöl Cıbrıkası / 2023

NEDEN BURSA SANTA MARİA ARMUDU?

BURSA’nın coğrafi işaret başvurularındaki çok önemli bir ihmali sizlerle paylaşacağım. Coğrafi işaret mantığına ve işleyişine hiçbir şekilde uymayan bir başvurumuz var.
2022 yılında alınan ‘Bursa Santa Maria Armudu’ var... Santa Maria Bursa’nın bir ilçesi midir? Köyü müdür? Bu tescili başvuran bize bir söylesin? Bursa ile nasıl bir akrabalığı var Santa Maria’nın? Bu bilinçsiz başvuru ne amaçla yapılmıştır?
Santa Maria, ABD’nin Kaliforniya eyaletine bağlı Santa Barbara ilçesinde bulunan bir şehirdir. Şehrin nüfusu 2010 sayımına göre 99 bin 553’tür.
Bu Konya Ezine Peyniri tescili almakla, Bursa Kaliforniya üzümü tescili almakla aynı şeydir. Kaliforniya üzümü Kaliyorniya’dadır.
*
Coğrafi işaret ürünün çıktığı yere ait olur. Yenişehir Armudu, Kestel Armudu, Narlıdere Armudu diye alsanız ne olurdu? Coğrafi anlamda kimseye bir faydası olamayan bir tescil yapılmış maalesef. Umarım bu hatadan geri dönülür ve düzeltilir. Bulunduğu coğrafya ile tarihsel derinliği ile
MAHREÇ İŞARETİ 
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarıyla belirli bir coğrafi alan ile özdeşleşmiş olan; üretim, işleme ya da diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alan içinde gerçekleşmesi gereken ürünlerin konu olduğu coğrafi işaretlere “mahreç işareti” denir. Ham maddesi veya üretim, işleme aşamalarından bir tanesi yörede gerçekleşen bir ürün mahreç işareti olarak tescillendiğinde diğer üretim ve işleme aşamaları kaynaklandığı yöre dışında da gerçekleştirilebilir.

BURSA’NIN MAHREÇ KARNESİ

TÜRK Patent Kurumu kayıtlarına göre işte Bursa’nın mahreç işareti karnesi;

Bursa olarak ‘mahreç işareti tescili’ni hangi ürünlerde ve hangi tarihlerde almışız?
- İnegöl Köfte / 2006

- Orhangazi Gedelek Turşusu / 2017
- Bursa Bıçağı / 2018

- Bursa İpeği / 2019

- Bursa Kestane Şekeri / 2021
- Mustafakemalpaşa peynir tatlısı /2021
- Bursa Cantık / 2021

- Bursa Cevizli Lokum / 2021

-B ursa Tahinli Pide / 2021

- Bursa Döner Kebabı / 2022

- Bursa Pideli Köfte /2021

- Bursa Süt Helvası /2021

- Bursa Üzüm Şırası / 2021

- Müşküle İğne Oyası /2021
- İznik Derbent Dokuması/ 2023
- Yenişehir Biberi /2022
- İnegöl Cerrah Kuru Fasulyesi /2023
- İnegöl Sütlü Kadayıf/ 2023

ONAY BEKLEYENLER

Başvuruda bulunulan ve onay için beklenilen ‘mahreç işaretli’ ürünler nelerdir?
- Bursa Havlusu
- Tosman Helvası
- İnegöl Büryanı / İnegöl Mişörizi
- İnegöl Hınkal Mantısı
- İnegöl Piyazı
- İnegöl Simidi
- İnegöl Pırasası
MENŞEİ ADI İŞARETİ 
Başvuruda bulunulan ve onay için beklenilen ‘menşei adı işaretli’ ürünler nelerdir?
- Bursa Kestanesi
- Keles Bebeği
- Keles Kirazı
- Sadağkanyonu

TARİHTE YER TUTMUŞ YEMEKLER

BURSA’nın tarihinde yer tutmuş çok değerli yemekleri ve başka ürünleri ne olacak?
Bu lezzetlerin coğrafi işaret başvurusu neden yapılmadı?
Bursa’ya özgü, kuşaktan kuşağa aktarılan işte bu tarihi lezzetleri sıralıyorum;

- Trilye Zeytini
- Enginar dolması

- Damat paçası

- Kuzu etli ayva kalye

- Kaymaklı armut tatlısı

- Kaygana

- Kuru erikli kuzu eti

- Kestaneli pilav

- Şeftali tatlısı

- Kestaneli börek

- Kirde kebabı

- Dana etli kul aşı

- Kara incir tatlısı

- Enginar kebabı

- Kestaneli tarhana çorbası

- Üzüm dede çorbası

- Kemalpaşa çorbası