Yeşil badanacıların altı günahı

ABD’deki büyük market zincirlerinin çevreci olduğunu iddia ettiği 1,018 ürün incelenerek işledikleri günahlar tek tek belirlendi.

Günümüzde tüketicinin çevre koruma konusunda artan hassasiyetini sömürmek için tüketim malları üzerine yazılan yanlış ve yanıltıcı iddialar altı grupta toplandı:

1. Gizli takas yapma günahı: Örneğin, ürüne ait ambalajın geri dönüşümlü káğıttan yapılması gibi sadece bir parametre öne çıkartılıyor. Bu ürün üretilirken kullanılan enerjinin neden olduğu karbon dioksit, su kaynaklarının kirletilmesi, ormansızlaşma gibi diğer ve muhtemelen daha önemli olan parametrelerin üzerinde hiç durulmuyor. Bu günahı işleyen ürünlerin az da olsa yeşil olduğu iddiası çoğu kez doğru, fakat bütünleşik çevre koruma mantığı ile bakıldığında hiç de söylendiği gibi masum olmadıkları görülüyor. Böylece marketlerde yapılan incelemede, tüketiciye küçük bir yeşillik sunup dünyada daha büyük çevre değerlerini yok eden ürünlerin oranı yüzde 58 gibi oldukça yüksek.

2. Belgesiz atıp-tutma günahı: Ürünün çevreci olduğu iddiası, tüketici tarafından kolayca ulaşılabilecek destekleyici bilgi veya güvenilir bir sertifika ile doğrulanamıyor. Örneğin etiketinde enerji tasarruflu olduğu yazmasından başka ampulün böyle bir özelliğinin olduğunun kontrol edilebileceği herhangi bir sertifika, telefon numarası, web sayfasının bulunmaması bir günahtır. İncelemede, örneğin hayvanlar üzerinde denenmediğini sadece söyleyen kozmetik ürünler gibi, ürünlerin yüzdesi 26’sı bu günahı işlediği görüldü.

CFC YASAKLANALI30 YIL OLDU!

3. Yuvarlak ifadeler kullanma günahı: Bu günah, ürünün yeşil olduğu iddiası yuvarlak, anlamsız ve muğlák kelimelerle ifade edilip tüketici yanıltılarak işleniyor. Örneğin, "katıksız, zehirsiz, koruyucusuz, kimyasal maddelerden arındırılmış, doğal" deniyor. Gerçekte kimyasal maddeden oluşmayan hiçbir şey yok. Su bile bir kimyasal madde. Su, oksijen bile belli bir dozdan sonra zehirdir. "Tümüyle doğal" demenin de hiçbir anlamı yok. Çünkü arsenik, uranyum, cıva gibi zehirler de tümüyle doğaldır! Böylece çevre dostu olarak ilan edilen ürünlerin yüzde 11’i yuvarlak kelimeler kullanarak tüketicileri yanıltma günahını işliyor. Özellikle, ev ve otellerde de yaygın olarak kullanılan temizlik malzemeleri yeşil badanacıların en çok bu tür günah işlediği ürünlerden.

4. Kel alaka olma günahı: Ürünün günümüzde geçerli olmayan bir çevreci yönü ortaya çıkartılarak tüketicinin dikkati dağıtılıp gerçek çevreci ürüne ulaşması engelleniyor. Bu günah en çok ozon gazını kemiren kloroflorokarbon (CFC) ile ilgili iddialarda işleniyor. Zaten 30 yıl önce yasaklanıp piyasadan kaldırılmış olan CFC gazlarını günümüzde herhangi bir üründe kullanmak mümkün değil. Bu nedenle, "CFC içermez, çevre dostudur" demenin hiç bir anlamı yok. Bu günah yüzde 4 oranında işleniyor.

ORGANİK SİGARANE İŞE YARAR

5. Ehven-i şer günahı: Bazı ürünlerin aynı kategorideki diğer ürünlere göre daha yeşil/masum olması onun tümüyle günahsız olduğu anlamına gelmez. Bu günahı işleyen ürünlerin başında "organik sigaralar" geliyor. Kötünün iyisi olarak bir ürünün "yeşil, çevreci, organik" şeklinde lanse edilmesi onun çevreye ve sağlığımıza zarar vermediği anlamına gelmiyor. ABD’de bu günah yüzde 1 oranında işleniyor.

6. Yalan beyan: Bu günah, ürünün çevre dostu olduğu yönü ile ilgili iddiasının doğru olmadığı ispatlandığında ortaya çıkıyor. ABD gibi tüketici haklarının iyi bir şekilde korunduğu ülkelerde bu günahı işleyen ürünlerin oranı yüzde 1’den az. Örneğin, "organik sertifikalı" olduğunu iddia eden şampuanların gerçekte sertifikası olmadığı gibi böyle bir özelliğinin de olmadığı resmi ve gönüllü laboratuvarlar tarafından belirleniyor. Benzer şekilde, "yüzde 100 geri dönüşümlü káğıt" olduğunu söyleyen plastik kaplar da var!

Gelişmiş ülkelerde "yeşil badanadan" da tüketicileri korumak için yasalar ve STK’lar var. Ülkemizde ise bu görev tümüyle tüketicinin kendisine düşüyor. Çevreci bir ürün almak gibi bir duyarlılığınız varsa bundan sonra yukarıdaki altı günaha dikkat ederek alış verişinizi yapınız.