Hiperaktif çocuk gerçekten sorunlu mudur?

“Çoğu çocukta ilaçlarla sonuç alıyoruz.” diyerek ekleme de yaptı.

Hiperaktivite gerçekten sorun mudur? Tedavi edince, gerçekte neyi tedavi etmiş oluyoruz?

HİPERAKTİVİTENİN FARKI

Seattle Üniversitesi’nden Prof. Shyril O’Steen, Trinidad Nehri’nden farklı süs balıklarını topluyor.

Balıkların bazıları nehrin sığ, bazıları aynı nehrin derin sularından.

Sonra bunlar tek tek büyük avcı balıklarla beraber bir akvaryumu koyuyor.

Sığ sulardan alınanlar hemen büyük balıklara av olurken, derin sulardan alınanlar kolayca kaçabiliyor. Çoğu avlanmaktan kurtuluyor.

Peki, neden derin sulardan alınanlar hemen yem olmuyor?

HİPERAKTİVİTENİN FONKSİYONU

Bunun yanıtı da ünlü biyolog Prof. Lee Dugatkin’in araştırmasında gizli.

Lugatkin, balıkların ilk önce ne kadar hiperaktif olduğunu ölçüyor. (Nasıl ölçtüğünü aşağıdaki notta yazdım.)

(Aslında tam olarak hiperaktiviteyi değil de hiperaktiflik özelliği olan risk almayı, ihtiyatsızlığı, dürtüselliği, hareketliliği ölçüyor.)

Sonra bunları avcı balıkların yanına koyuyor. Hiperaktif balıkların sadece %30’u av olurken, hiperaktif olmayanların %75’i.

Buradan da anlıyoruz ki, tehlikeli ortamlarda, hiperaktive avantajlıyken, tehlikesiz ortamlarda sakin, ihtiyatlı olmak avantajlı.

NEHİR BALIKLARI

Yani, nehrin üst tarafında, avcı balıkların çok olmadığı sığ sulardaysan, sakin olmak; avcı balığın çok olduğu derin sulardaysan, hiperaktif olmak avantajlıdır.

Hiperaktivite avantaj sağlamasaydı, zaten bu özellik genlerimizden silinirdi. Genetik temeli olduğu belli. Bir populasyonun %3-5’i hiperaktif.

HİPERAKTİF İNSANLARIN AVANTAJI NE?

Hiperaktif insanlar daha çok risk alıyor, daha hareketli, yenilikler daha çok ilgisini çekiyor ve keşifçi.

Bunların hepsi avantaj. Hatta keşifçi ve göçebe olan Güney Amerika Yerlileri arasında hiperaktivite çok daha yaygın.

SINIFTA HİPERAKTİVİTE

Ama bu hiperaktif çocukları sınıfa koyduğunuz an durum değişiyor.

Durağan, sıradan, hareketin ve keşfetmenin olmadığı ortamlarda bu çocuklar otomatikman dezavantajlı duruma düşüyor. Sıkılıyor. Yerinde duramıyor. Kendisine heyecan yaratıyor. Burada sorun çocuk değil, ortam.

İLAÇ NE İŞE YARAR?

Bu durumda ilaç ne işe yarar? Çocuğu daha sakin mi yapmak istiyorsunuz? Konsantre olmasını mı istiyorsunuz? Neden ki?

Okulda başarısız diye mi? Okul zaten gerçek hayattan uzak suni bir öğrenme ortamı.

Bu çocuk hayatta çok başarılı olabilir. Aslında ortam ona uyarsa, okulda da başarılı olabilir. Edison, Mozart, Dali, Ford gibi hiperaktif olduğu düşünülen ünlüler var. Hatta hiperaktif genine “Edison Geni” diyor psikoterapist Thom Hartmann. (Edison Geni, diye kitabı var.)

Hiperaktif çocukların yüksek enerjileri vardır. Daha yaratıcıdır. Daha çok risk alırlar.

Bu çocukları ortama değil, ortamı bu çocuklara uyduralım.

Örneğin, bu çocuklar fikirler bulsun ve oluştursun. Geliştirme ve organize işini yapmasına gerek yok. Başkaları yapabilir. Zaten çoğu girişimci bu şekilde başarılı oluyor.

BİR ÖRNEK

Yer Maltepe. Okul İBB Barbaros Hayrettin Paşa İlkokulu.

Hiperaktif öğrenci Hasan sınıfta sorun yaşıyor. Ama öğretmeni Hayrunnisa Yazıcı Öğretmen Liderliği Projesi dahilinde öğrenme projesi yapıyor.

Çocukların görevi belli. Sınıfta bir bahçe oluşturmak.

Ama bunu oluşturmak için bahçede ölçümler ve hesaplar yapmaları gerekiyor.
Bu projede hangi çocuk parladı tahmin edin? Hasan.

Hasan doğada kendini buldu. Hasan ortama değil, ortam Hasan’a uydu.
Kısacası, hiperaktif çocuk sorun değil, bir değerdir.

www.twitter.com/ozgurbolat

NOT: İki yolla ölçüyor. Küçük balıkları büyük bir balığın yanına koyuyor ve aralarına bir cam bölme koyuyor. Bazı balıklar büyük balığın bulunduğu bölgeye hiç yaklaşmazken, bazıları çok yaklaşıyor ve keşfetmeye çalışıyor. İkincisi de avcı balık varken ve ortada bir yiyecek varken, ne kadar risk alıp yiyeceğe yaklaştığına bakıyor. Emin olmak için bir balıkla en az 10 deneme yapıyor. Her seferinde aynı özelliği gösteren balıkları seçiyor.

NOT: Batı tıp doktrinine göre yetişmiş birçok doktor ve psikiyatrist bu fikirlere karşı çıkacaktır. Herkes kendi yetiştirildiği disiplin içinde tezlerini savunur. Bir sosyal bilimci/eğitimci olarak benim inancım budur. Herkes kendi araştırmasını yapıp, kendi inanç sistemini oluşturmalı.