Başarıyı belirleyen en önemli ikinci özellik

“Tahminim buradaki çoğu kişi ticarette başarılı olmuş kişiler. (Ticarette başarı ölçütünü para kazanmak olarak alıyorum.) Sizce bu başarıyı getiren en önemli özellik ne?”

İki yanıt önplana çıktı:  disiplinli çalışmak ve ilişkiler. Birincisi sizin kendinizle olan ilişkiniz (hedef doğrultusunda çalışmak- bunu salı günü yazdım), ikincisi diğer insanlarla (onları anlamak).

Hayat başarısı

Doğan Hoca (Cüceloğlu) bir sohbetimizde bana şunu söylemişti.

“Ailelere soruyorum.
-  Çocuğunuz okulda başarılı olmasını ister misiniz?
-  Evet.
-  Okulda mı başarılı olmasını istersiniz, iş hayatında mı?
-  İş hayatında.
-  İş hayatında mı başarılı olmasını isterseniz, hayatta mı?
-  Hayatta.”

Hayatta başarılı olmanın en önemli iki tane olmazsa olmazı, disiplinli çalışmak ve empati. Bu ikisinden bir tanesi eksik olunca, hayat başarısı zor geliyor.

Bu kadar önemli bir özelliğin okullarda neden okutulmadığına şaşıyorum zaten. Bunları öğretmek aileye düşüyor.

Aile nasıl öğretmeli?

Biliyoruz ki bazı çocukların empati yeteneği daha gelişmiş. Farkı yaratan kim? Tabii ki aile.

(Zaten bence okula çocuklar değil, aileler gitmeli. Ailenin çocuk üzerindeki etkisi, okulun etkisine göre kat kat daha fazla.)

California Üniversitesinden Ross Thompson bir deneyde aileleri ikiye ayırıyor: empati yeteneği yüksek çocuklara sahip olanlar ve empati yeteneği düşük çocuklara sahip olanlar.

Hikaye okuma

Thompson, iki gruptaki ailelere de kelimeler veriyor ve çocuklarına o kelimeler ile bir hikaye uydurup, anlatmasını istiyor. Bu sırada anlatılan hikayeler kaydediliyor ve daha sonra inceleniyor.

Empati yeteneği yüksek çocuklara sahip olan aileler daha uzun hikaye anlatıyor ve hikayede oluşturdukları karakterlerin bakış açılarını detaylı şekilde aktarıyor.

Diğer gruptaki aileler sadece olaylar anlatıyor. Karekterlerin bakış açılarını çok yansıtmıyor.

Sorunlu bir olay

Gerçek hayatta çocuklarıyla ilişkleri de mi böyle diye merak ediyor, Thompson. Çocuğunuz sebebiyet verdiği bir sorunu ya da olayı anlatınız, diyor.

Empati yenetegi yüksek olan çocukların aileleri olayı anlatırken hem kendi bakış açılarını hem de çocuklarının bakış açısını aktarıyor.

Diğer grup sadece kendi bakış açısını anlatıyor. Ailenin empatiden uzak tarzı tabii ki çocuğa yansıyor.

Onun için ailelerin tutumu ve örnek olması çok önemli.

Saldırgan ve daha az başarılı

Empati yeteneği düşük çocuklarla ilgili başka bulgular da var.

Daha saldırgan oluyorlar ve derslerde daha az başarılılar.

Neden saldırgan?

Çünkü karşı tarafının bakış açısını anlayamadığı için kendini haklı görüyor ve sorun çıkartıyor.

Neden daha az başarılı?

Çünkü empati sahip olmak, güçlü zihinsel beceri gerektiriyor. Empati yapan kişi kendi görüşünü ve varsayımını bir süre rafa kaldırıyor, karşı tarafın düşüncesini tartıyor, durumu onun açısından hayal ediyor, ve iki taraflı bir sonuç çıkartıyor. Bütün bunlar hep zihinsel beceri gerektiriyor.

Zihinsel becerisi yüksek olan çocuk da başarılı oluyor.

Nasıl empati gelişir?

Çocuk bir sorunla geldiğinde verilen yanıtlar çok önemli.

“Anne, canım sıkkın. Sınavdan düşük not aldım.”

- Sorun değil oğlum. Sıkma canını.
- Bir dahasında daha iyi yaparsın.
- Üzüldüğün şeye bak. Alt tarafı bir sınav.

Bu ifadelerin hepsi destek ifadeleri gibi görünse de hiçbirinde empati yok. Tam tersi (sırasıyla) sorunu örtme, baskı ve hissedilen duygunun gereksizligi üzerine vurgu var.

Çocuğun nasıl hissetigini ve bu sürece ne yol açtığını tartışmak en iyisi.

Not: Yorumlar ve tartışmalar için www.facebook.com/bolatozgur adresindeyim.