AYM ek MTV’yi iptal ederse... Dava açmayan parasını geri alabilecek mi

Önce AYM 28 Eylül’de ne yapacak bakalım. Ek MTV’nin iptali için açılan davada, AYM, 26 Temmuz’da başvurunun ilk incelemesini yapmış, yürürlüğü durdurma talebinin esastan inceleme aşamasında karara bağlanmasına hükmetmişti. Gözler AYM’nin ilk taksit ödemesine kadar bir karar verip vermeyeceğine çevrilmişti. Ek MTV’nin ilk taksitini ödeme süresi de 31 Temmuz’dan 6 Eylül’e çekilmişti. Ancak, AYM’den bu süreçte bir karar çıkmadı. Başvuru gündeme alınıp görüşülmedi. AYM, merakla beklenen başvuru hakkındaki görüşmeyi 28 Eylül tarihli gündemine aldı.

DAVAYI REDDEDERSE

AYM’nin önünde çeşitli karar seçenekleri var. AYM, eğer davayı reddederse, ek MTV uygulamasında bir değişiklik olmayacak. Ek MTV düzenlemesi Anayasa’ya uygunluk vizesi alacak ve vatandaşlar da kasım sonuna kadar ikinci taksiti ödeyecekler. AYM’nin önündeki ikinci karar seçeneği ise ek MTV düzenlemesini iptal etmek. AYM’nin olası iptal kararının sonuçlarını, okurlarımın soruları ve AYM’nin bu konudaki eski kararları ışığında Avukat Aslanpınar bakın nasıl yanıtladı:

NE ZAMAN VE NASIL ÖDENİYOR

Mevcut araçların ek MTV’si, iki eşit taksit şeklinde ödeniyor. İlk taksitin 6 Eylül 2023’e kadar ödenmesi gerekiyordu. İkinci taksitin son ödeme günü ise 30 Kasım 2023. İlgili sicile ilk kez kayıt ve tescil
edilecek olan taşıtlar için ödenecek olan ek MTV ise peşin olarak sicile kayıtta ödenecek. Ek MTV ödemesi, GİB’in internet sitesinden, veznelerinden, anlaşmalı bankaların şubelerinden, internet ve mobil bankacılık kanalları ile ATM’leri üzerinden ödenebiliyor.

ÖDENMEZSE NE YAPILIYOR

Taşıtların satış ve devrinin yapılabilmesi için MTV’nin ve ek MTV’nin ödenmiş olması gerekiyor. Yine Ek MTV ödenmediği takdirde araç muayeneleri de yapılmayacağı gibi trafikten çekme, hurdaya çıkarma, yurtdışına çıkarma nedeniyle tescil kapatma işlemleri mümkün olamayacak (7456 sayılı Kanun md. 1/6, MTV Kanunu md. 13). Ayrıca vergi, amme alacağına dönüşecek olup, bu alacak için vergi daireleri tarafından borcun tahsili için faiziyle icra işlemleri yapılması hatta haciz uygulanması söz konusu olabilir.

DAVA AÇMA SÜRESİ NE ZAMANDI

Mevcutta sicile kayıtlı araçlar için ek MTV tahakkukuna ilişkin dava açma süresi adli tatile rastlamıştı. Son gün ise 7 Eylül 2023’tü. Bu süre geçti. Ancak vergi ödenmediyse ödeme emri gönderilecek olup, ödeme emrine karşı da dava açmak mümkün. Yeni alınan ve sicile yeni kaydedilen araçlar için ise 30 günlük normal dava açma süresi işlemden itibaren başlıyor.

AYM, DAHA ÖNCE NE DEMİŞTİ

Ek MTV’yi getiren 7456 Sayılı Kanun’un gerekçesinde, 6 Şubat 2023 tarihli depremin yol açtığı ekonomik kayıpların giderilebilmesi için kaynak oluşturulması amacıyla bu verginin getirildiği belirtilmiş. Benzer gerekçeler, daha önce yaşanan depremler nedeniyle getirilen ek vergi düzenlemelerine dair kanunlarda da bulunmaktaydı. Önceki kanunlar hakkında AYM’ye yapılan başvurularda, mahkemenin kararları çeşitlilik gösteriyor. Sırasıyla söz konusu kararlar şu şekilde:

1- Anayasa Mahkemesi’nin 28.01.2001 tarihli ve E:1999/51, K:2001/63 sayılı kararı ile; 4481 Sayılı Kanun’un 7. Maddesi’yle düzenlenen Ek MTV’nin iptali talebi “kamu yararı” gerekçesiyle iptal talebi reddedilmiştir. Ret gerekçesi, düzenlemede vergiye ilişkin muaflık ve istisnalar sıralandığından mali güce göre vergilendirme ve vergi yükünün adaletli dağılımı ilkelerinin gözetilmesidir.

2- Anayasa Mahkemesi’nin 23.07.2003 tarihli ve E:2003/48, K:2003/76 sayılı kararı ile; 4837 Sayılı Kanun’un 1. Maddesi’yle düzenlenen Ek MTV iptal edilmiştir. Kararda, yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle alınan MTV üzerinden ikinci kez ek vergi alınmasının mükellefler üzerindeki vergi yükünü ağırlaştırarak dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımı engellemesi sebebiyle iptal kararı verilmiştir. Yine bu maddenin yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmiştir.

3- Anayasa Mahkemesi’nin 07.10.2003 tarihli ve E:2003/73, K:2003/86 sayılı kararı ile; 4962 Sayılı Kanun’un 21. Maddesi’nin 1. fıkrasıyla (4837 sayılı Kanun ile getirilecek iptal edilen hüküm değiştirilerek benzer nitelikte bir düzenlemeyle) getirilen ek MTV de iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi, iptali istenen düzenlemenin mali güç nazara alınmaksızın ve olağanüstü bir durum olmaksızın ikinci kez vergi tahakkuk ve tahsil edilmek suretiyle araç sahipleri bakımından vergi yükünü ağırlaştırması sebebiyle iptaline karar verilmiştir.

28 EYLÜL’DE KARAR NE OLUR

- Avukat Aslanpınar’a göre; her ne kadar 2023 yılına ilişkin ek MTV düzenlemesi, daha önce Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hükümle neredeyse aynı olsa da Anayasa Mahkemesi’nin vereceği kararı öngörmek kolay değil. Çünkü hükümler aynı olsa da dönemler ve şartlarda farklılık bulunuyor. 1999 depremi ile 2023 depreminin büyüklüğü, yayıldığı alan, verdiği zararlar aynı değil. 2023 ek MTV düzenlemesinde istisna tutulan kişiler de depremin yayıldığı coğrafya gibi geniş tutulmuş.  Anayasa Mahkemesi, ek vergiler hakkında iptal talebini reddettiği daha önceki kararlarında beklenmedik doğal felaketler nedeniyle Anayasal vergilendirme esaslarından farklı düzenlemeler getirilmesinin mümkün olduğunu da belirtmişti. Belirtilenler, bu konular önüne geldiğinde AYM’nin sıkça başvurduğu soyut bir kavram ve ölçüt olan “kamu yararı” açısından da önem taşıyor. Dolayısıyla iptal talebi reddedilirse, kamu yararına dayandırılabilir.

Bununla birlikte, içinde bulunduğumuz 2023 yılında deprem dışındaki nedenlerle de ekonomik şartların ağır olması, ek MTV’nin katlanılması zor bir külfet getiriyor olması olarak yorumlanarak Anayasa’ya aykırı bulunabilir. Ayrıca MTV’nin aynı yıl içinde ve kısmen geçmişe dönük olarak ikinci kez alınıyor olması; mali güce göre vergileme, eşitlik, ölçülülük gibi anayasal ilkelere aykırı bulunabilir. Kamu yararı ölçütü iptal gerekçesinin dayanağı da olabilir.

KİMLERE FAİZİYLE İADE EDİLECEK

- 2023 yılına ilişkin ek MTV de öncekiler gibi Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. Ancak burada yalnızca AYM’nin iptal kararı verip vermemesi tek başına sonuç doğurmayabilir. Ek MTV’nin ödenip ödenmemesi ve ilgili kişi tarafından vergi mahkemesinde dava açılıp açılmaması sonuca etkili olacak. Bu ihtimalleri aşağıdaki şekilde değerlendirebiliriz.

1- Ödenip dava açıldıysa: Ek MTV ödenip süresinde dava açılması halinde AYM tarafından ek MTV’nin iptali yönünde karar verildiği takdirde, vergi mahkemeleri AYM’nin kararı yönünde karar verir ve bu kişiler vergiyi faiziyle iade alabilir. Bu nedenle ödeme yapılması halinde süresinde dava açılmış olması önemli.

2- Ödenmeyip dava açıldıysa: Ek MTV ödenmeden dava açılması halinde, AYM tarafından ek MTV’nin iptali yönünde karar verildiği takdirde bu kişiler vergiyi ödemek durumunda kalmayacak. AYM kararına kadar verginin tahsili için işlem yapılmış olması halinde de bu işlemlerin kaldırılması, tahsil edildiyse verginin faiziyle iadesi gerekecek.

3- Ödenip dava açılmadıysa: Vergi ve cezaların haksız yere ödendiği düşünülüyorsa düzeltme-şikâyet yolu dediğimiz bir yöntemle, 5 yıl geriye dönük olarak faiziyle iadesi talep ve dava konusu edilebiliyor. Ancak AYM tarafından iptal edilen kanunlara göre alınan vergiler bakımından daha önce dava açmamış kişilerin bu hakkının olup olmadığı tartışılan bir konu. Çok yeni tarihli bir Danıştay kararı ise bu konuya şimdilik nokta koymuş görünüyor (Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, T:07.06.2023, E:2023/2, K:2023/4). Bu karara göre, Anayasa Mahkemesi’nin bir kanunu iptali yönündeki kararı, süresinde (30 gün içinde) dava açmamış kişiler için söz konusu kanun gereğince ödenen verginin geriye doğru düzeltme-şikâyet yoluyla hakkı doğurmuyor.

4- Ödenmeyip dava açılmazsa: Ek MTV’yi ödemeyen ve dava da açmayan kişiler bakımından AYM’nin muhtemel iptal kararı uygulanır ve vergi alınmaz. Özellikle henüz tahsil işlemleri gerçekleşmediyse artık kanuna dayanan tahsil edilebilir bir vergi olmadığından ödeme yükümlülüğü de ortadan kalkar. Dolayısıyla AYM iptal kararı verirse ödeme emri gönderilmez ve haciz işlemi yapılmaz.  Ayrıca AYM’nin kararı henüz çıkmadan ya da yürürlüğe girmeden ek MTV’yi ödemeyen kişilere ödeme emri gönderildiyse bu ödeme emrine karşı da 15 gün içinde dava açılabilir. Bu davada da AYM’nin iptal kararı dikkate alınarak karar verilmeli.