Yumurtalık kistleri şişmanlatır mı?

Genç kız ve kadınlarda kilo problemi genelde hormonal sorunlardan kaynaklanır. Bunlardan biri var ki, son yıllarda onunla çok daha sık karşılaşmaya başladık: Polikistik over sendromu (PKOS)!
Neredeyse her 10 kadından birinde görülen karmaşık bir hormonal yapılanmanın ürünü bu sendrom. Yumurtalıklarda kistler, adet düzensizlikleri, tüylenme, tekrarlayan sivilceler ve insülin direncinin yol açtığı kilo fazlalığı ya da şişmanlık, sendromun ana işaretleri.
Sorunun kökenindeki hormonal dengesizlik insülin direncini, inüsilin direnci de hormonal problemleri tetikliyor. Yani tam bir “tavuk-yumurta hikayesi” söz konusu.
Kilo sorunu olan bütün genç kızların bu sendromdan haberdar olmalarında fayda var.

KİLO ALMAK SORUNU TETİKLER

Kilo fazlalığı veya şişmanlık sorununun genç kızlar ve kadınlar arasında hızla yayıldığını sık sık tekrarlıyoruz. Kilo artışı kadın üreme organındaki bu hassas hormonal dengeyi bozan en önemli etkenlerden biridir.
Şişmanlık veya kilo fazlalığı sürecinde yağ hücreleri içinde androjen hormonlar, östrojen hormonuna daha çok çevrilecek, östrojen hormonunun yumurtalık içinde artışı beyindeki hipofiz bezinden salgılanan uyarıcı hormonların (FSH ve LH) miktarlarını değiştirip, genetik bir eğilim halinde önceden mevcut olan PKOS’u tetikleyecektir.
Kısacası şişmanlık ve kilo fazlalığındaki bu hızlı artıştan PKOS da nasibini almıştır.
Bu sendromla son yıllarda çok sık karşılaşmamız, genç kız ve kadınlar arasında fazla kilolunun veya şişmanlığın yaygınlaşması sonucudur.

NEDEN ÖNEMLİ?

PKOS’un uzun vadede yaratacağı önemli pek çok sorun vardır. İşte bunlardan başlıcaları:
Erişkin tipi (Tip-2) şeker hastalığı gelişebilme riski bu kadınlarda daha fazladır. PKOS sorunu olan kadınlarda insülin direnci gelişmesi diyabete zemin hazırlar. 40 yaş sonrasında PKOS sorunu olan kadınların yarıya yakını diyabete yakalanır.
Bu nedenle kan şekerinin bu hastalarda sık sık izlenmesi zorunludur. PKOS’lu kadınlarda gebelik diyabet oranı da yüksektir.
Kalp-damar hastalığı sorununa bu kadınlarda çok sık rastlanır. PKOS’lu kadınlarda kolesterol yüksekliğinin oluşması olasılığı, ne yazık ki daha yüksektir.
Hipertansiyon gelişme riskinin daha fazla olduğu, kilo fazlalığı olan PKOS’lu kadınlarda, kan basıncı erken yaşlarda yükselmeye başlar.
PKOS’lu kadınlarda felç riski daha fazladır. Ateroskleroz (damar sertliği) daha erken ortaya çıkar, daha hızlı ve ağır seyreder.
Rahim kanseri daha sık görülür. Aslında bu sorun kilolu, diyabetli, hipertansiyonlu kadınlarda daha fazla görülen ciddi bir tıbbî problemdir. PKOS bu riski daha da yükseltir.
Saç dökülmesi PKOS’lu kadınların en az tüylenme sorunları kadar önemli bir problemidir. Saç çizgisi alından yukarıya doğru açılır.

Tedavisi zor

Tedaviden çok kontrol altına alma söz konusu olabilmektedir. Sendromun genetik geçişli olması, şifa olasılığını imkânsız kılar. Genetik tanıda kullanımı kabul edilmiş bir test yoktur. Hastanın aile hikâyesi dikkate alınmalıdır. Hastaların gebe kalmama, tüylenme, âdet düzensizlikleri, hipertansiyon, şişmanlık, şeker hastalığı gibi sorunlarına uygun bir tedavi planı hazırlanmalıdır. En iyi sonucu, deneyimli bir kadın hastalıkları uzmanı ile iç hastalıkları uzmanının birlikte çalışması verecektir.

Belirtileri neler?

Polikistik over sendromunun belirtileri kişiye göre değişebilir. Bazen genetik yük çok baskın, kilo sorunu olmadan da ergenlikle beraber ilk belirtilerini verir. Bazen de oldukça silik seyirli, genetik yük oldukça hafiftir. Kilo almakla tetiklenir. Bazen uzun süre gözden kaçabilir. Üreyememe sorunu, tüylenme problemi, sivilcelenme hikâyeleri araştırılan hastalarda tesadüfen yakalanabilir. Sendromun başlıca belirtileri şunlardır:

- Tüylenme
- Üreme bozukluğu, üreyememe, gebe kalamama
- Kilo fazlalığı veya şişmanlık
- Ciltte siyah lekeler, tekrarlayan sivilceler (akne)
- Kan şekerinde, kan basıncında, kan yağlarında yükselme eğilimi
- Adet düzensizliği
- Kasık ağrıları
- Depresyon ve diğer ruhsal sorunlar

Teşhisi kolay değil

Tanıda en çok kullanılan testler, ultrasonografik görüntüleme ve hormon analizleridir.
Hormon analizleri
- Total ve testeron seviyesi artar
- DHEA-SO4 düzeyi yükselir (yüzde 50)
- 17-alfa-OH-P düzeyi etkilenmez
- FSH ve LH seviyeleri değişebilir
- AKŞ ve kan insülin seviyesi
- Şeker yükleme testi
- Kan lipit profili (LDL-K, HDL-K, trigliserit)
- Hs-TSH ve prolaktin seviyesi
Görüntüleme yöntemleri:
- Batın Ultrasonografisi