Tansiyon her yaşta normal olmalı

60 yaşın üzerinde her dört kişinin neredeyse üçünde büyük kan basıncı yüksektir. Bunun sebebi, zaman geçtikçe damarlarımızda oluşan kireçlenme ve sertleşmedir. Küçük tansiyon ise 50 yaşına kadar artış gösterir, sonrasında sabit kalır.

Çoğu insan tansiyon yüksekliğini yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak kabul ettiği için ilaç kullanmak istemez. ılaç önerdiğim bazı hastalarımın “Doktor bey, bu yaşta tansiyonumun 12/8 olacak hali yok ya...” diyerek itiraz ettiklerini biliyorum.

Tansiyonu 160/90 mmHg üzerinde olan yaşlı hastaların bir kısmına ilaca benzer plasebo maddesi verilirken diğerlerine tansiyon düşürücü ilaç veriliyor ve daha çalışmanın süresi bitmeden görülüyor ki ilaçla tansiyonu düşürülen grupta beyin kanaması ve felç riski belirgin şekilde (neredeyse yarı yarıya) azalıyor.

Yaşlı insanların tansiyon ilaçlarını düzenli kullanması yalnız beyin kanamasını değil bunama riskini de azaltır. Syst-Eur çalışmasında iki yıl süreyle tansiyon ilaçlarını düzenli kullanan hastalarda bunamanın yarı yarıya azaldığı gösterilmiştir.

Sonuç olarak “Ben yaşlıyım, tansiyonumun yüksek olması normal” demeyin. şunu bilin ki yaşınız kaç olursa olsun, tansiyonunuz ne kadar düşük olursa göz, beyin ve kalp-damar sorunlarınız o kadar az olur.

SARMISAK TANSİYONU DÜŞÜRÜR MÜ?

Sarmısağın küçük damarlardaki spazmı çözerek tansiyonu kontrole aldığı düşünülmektedir. Sarmısağın içindeki allinase enzimi hücre içi sodyum miktarını azaltarak etki yapmaktadır. Hayvan deneylerinde sarmısağın hem kalp hızını düşürdüğü hem de damarları genişlettiği gösterilmiştir. Buna karşılık sarmısağın mideyi tahriş edebileceği unutulmamalıdır. Yemeklerinize günde 2-4 diş kadar sarmısak katmak etkili olur. Maryland Tıp Merkezi, 200 mg’lık sarmısak tabletlerinden günde üç adet almanın tansiyonu düşüreceğini bildirmiştir. Sarmısağın kan sulandırıcı etkisi olduğundan, kan sulandırıcı ilaç alanların dikkatli olmaları gerekmektedir.

TANSİYON İLACI SEÇİMİ NASIL YAPILIR?

Doktorunuz; yaşınız, cinsiyetiniz ve kilonuzun yanı sıra, kalp hastalığı risk faktörleri veya şeker hastalığınız olup olmadığına göre nasıl bir ilaç kullanacağınıza karar verecektir. Bu ilaçların bazıları böbreklerdeki enzimlere etki eder, bazıları kalbin atım sayısını ve kasılma gücünü azaltarak tansiyonu düşürür.

Damarları genişleterek tansiyonu düşüren ilaçlar da vardır. Bazen birkaç ilacın bir araya getirildiği kombine hapları tercih ederiz. Kombine haplar hem daha etkilidir hem de hastamızı tek ilacın yüksek dozunun yapacağı yan etkilerden korur.

BELLİ BAŞLI TANSİYON İLACI GRUPLARI HANGİLERİ?

Angiotensin konverting enzim (ACE) inhibitörleri

Angiotensin receptor blokerleri (ARB)

Beta-blokerler

Kalsiyum kanal blokerleri

Direk renin inhibitörleri

İdrar söktürücüler

Damar genişleticiler (vazodilatörler)

ÇAY, KAHVE TANSıYONU YÜKSELTİR Mİ?

Tansiyonu yüksek olan birine çay ve kahveyi yasaklamak doktorluğun şanındandır! Doğrusu haksız da sayılmayız, çünkü araştırma sonuçları da bizi doğruluyor.
Kan basıncınız yüksekse kahveyi günde iki fincan, çayı üç veya dört fincanla sınırlamanız gerekiyor. Prensip olarak hipertansiyonlu kişilere kafeinli içecekler, örneğin enerji içecekleri, neskafe ve diğer kafeinden zengin soğuk ve sıcak içecekler (frappucino dahil) verilmemesinde fayda var.

TEKRARLAYAN TANSİYON ATAKLARININ NEDENİ VAR MI?

Tansiyonu yüksek biri değilseniz ve sadece zaman zaman yaşadığınız kısa “panik nöbetleri”nde kan basıncınız yükseliyorsa, bu tansiyon hastası olduğunuz anlamına gelmez.

Panik bozukluğu olanların çoğunda nöbetler esnasında tansiyonda yükselme ve nabızda hızlanma olur. Bu kişilerde aynı anda baygınlık hali, çarpıntı, ellerde titreme, terleme, korku ve endişe hali gibi panik bozukluğa işaret eden diğer belirtilerin de olması tipiktir. Bu durumlar dışında “karsinoid tümörler” ve böbreküstü bezi hastalıklarında aniden ortaya çıkan tansiyon yükselmelerine rastlanabilir.

TANSİYON HASTASININ HEMEN DOKTORA GİTMESİNİ GEREKTİREN DURUMLAR

Önce şunu söyleyelim; hiçbir şikâyeti olmasa bile yüksek tansiyonlu bir hastanın en az yılda bir kere doktorunu görmesi ve bazı temel testleri yaptırması gerekir.
Doktora giderken yanınızda tansiyon ölçümlerinizi götürmeniz çok yararlı olur. Aşağıdaki şikâyetlerden bir veya birkaçını hissetmeniz halinde hemen doktora gitmenizde fayda var:

Şddetli baş ağrısı

Durduk yere ortaya çıkan aşırı yorgunluk hissi

Ani sersemlik hissi

Görme değişiklikleri, aniden iyi görememe, bir bölgeyi görememe

Bulantı ve kusma

Göğüste ağrı, baskı, yanma olması

Durduk yere nefes darlığı ortaya çıkması

Baş ağrısı, yüzde kızarıklık ile birlikte aşırı terleme

TANSİYON İLAÇLARININ YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Bazı tansiyon ilaçları, tansiyonu fazla düşürerek baş dönmesi, sersemlik hissi, halsizlik, yorgunluk ve konsantrasyon güçlüğü yapar. Özellikle yaşlı hastalarda, kanın beyin gibi hayati organlara ulaşması için asgari bir basınca ihtiyaç vardır. Tansiyonun aşırı düşmesi, zaten kireçlenmiş olan damarlardaki kan akımını azaltarak baş dönmesi, sersemlik, yorgunluk yapabilir. Bazı hastalar birden kalkınca başlarının döndüğünü söylerler.

Bazı tansiyon ilaçları kuru öksürük yapabilir. Tansiyon ilacınızın kutusunda ACE grubu yazıyor ise gıcık şeklinde kuru öksürük ortaya çıkabileceğini unutmayın. Önceden uyarılmayan hastalar öksürük şikâyeti ile doktor doktor gezerler.

Sık sık idrara çıkmaya neden olan tansiyon ilaçları vardır. Aslında sık idrara çıkmak diüretik içeren tansiyon ilaçlarının yan tesiri değil, etki mekanizmasıdır. ılacı sabah kalkar kalkmaz almaya dikkat etmek gerekir.

Bazı tansiyon ilaçları ayakta şişmeye neden olabilir. Başta Amlodipin olmak üzere kalsiyum kanal blokerleri vücutta su tutulmasına neden olarak ayakta şişmeye neden olurlar.

Bazı tansiyon ilaçları erkeklerde sertleşme sorunu yapabilir. Bu etki beta bloker ve kalsiyum antagonisti grubu ilaçlarda sık görülür. İlacı kesmek yerine doktorunuzla konuşun. ılacın yan etkisi olduğundan emin olursanız, dozu azaltarak veya ilaç grubu değiştirerek sorunu çözebilirsiniz.

Bazı tansiyon ilaçları kalp hızında yavaşlama yapar. Özellikle beta bloker grubu tansiyon ilaçları kalp hızında yavaşlamaya neden olabilir. Nabzınızın dakikada 50’nin altına inmesi halinde doktorunuza haber verin.

Alerjik reaksiyonlar olabilir. Tansiyon ilaçları çok nadir olarak alerjik deri döküntüleri ve kaşıntılara neden olabilirler.

Bazı tansiyon ilaçları memede büyümeye neden olur. Erkeklerin pek istemeyeceği bir yan tesirdir.

Kabızlık, tansiyon ilaçlarının sık görülen bir yan tesiridir. Bol su içerek ve basit önlemlerle sorunu çözebiliyorsanız fazla bir önemi yoktur.

Bazı tansiyon ilaçlarının (özellikle ARB grubu ilaçlar) sırt ağrısı yapabildikleri bildirilmiştir.