Mutsuz bağırsak can sıkıyor

IBS özellikle genç ve orta yaşlı kadınlarda sık görülen, tehlikesiz (ama son derece keyifsiz) bir sağlık sorunudur.

Bu soruna "sinirsel kolit" veya "spastik kolit" adları da veriliyor. IBS sadece kalın bağırsakların değil, muhtemelen sindirim sisteminin de en sık rastlanan problemi. Kramp tarzında karın ağrıları bazen inanılmaz boyutlara varabilen gaz ve şişkinlik atakları ile dışkılama bozukluğu başlıca belirtileri. Aşırı gaz nedeniyle karın bölgesinin neredeyse bir otomobil lastiği gibi şiştiğinden yakınan hastalar bir hayli fazla. Bazı hastalar günlerce sürebilen dışkılama güçlüğünden (kabızlıktan), diğerleri de bağırsaklarını acilen veya sık sık boşaltma ihtiyacından (ishalden) yakınabiliyor. Daha da şanssız olanlarda, kabızlık ve ishal nöbetleri birbirini izliyor. Kramp tarzında karın ağrıları en sık görülen yakınma. IBS’li hastaların çoğu bağırsaklarını kolayca boşaltamaz, boşaltanların bir kısmında da karın ağrıları ve şişkinlik yine de azalmaz.

SEBEBİ NE

Sık görülen bir sağlık sorunu da olsa IBS’nin sebebi henüz tam olarak aydınlatılmış değil. IBS atakları ruhsal çatışmaların bedendeki yansıması veya beyin-bağırsak eksenindeki kırmızı telefon hattının acil durum çağrıları ile çok sık kullanılması ile açıklanıyor. IBS ne bedensel ne de ruhsal, ikisinin karışımı fonksiyonel bir sindirim sistemi hastalığı gibi görünüyor. Beyinden bağırsağa veya bağırsaktan beyne ulaşan kontrolsüz uyaranların kalın bağırsak kaslarında kasılmalara yol açtığı düşünülüyor. IBS’de hassas olan sadece kişilerin beyinleri değil aynı zamanda bağırsağıdır. IBS’li hastalar gereğinden daha hassas (irritable) ve alıngan kalın bağırsaklara ve ruhsal örgütlenmeye sahiptir. Bazen duygusal nedenler bazen de bağırsaktaki yerel sorunlar bağırsak spazmlarını tetikler.

Ne yapacaksınız

Bir iç hastalıkları veya gastroenteroloji uzmanından yardım istemelisiniz. Doktorunuz gerek görürse gaitada gizli kan, kolonoskopi, kalın bağırsak radyolojik tetkiki gibi tanı yöntemlerinden yararlanarak teşhisi koyacak ve hemen size yardımcı olmaya çalışacaktır. Size düşen görevler de var. Özellikle beslenmenizde ve stres yönetiminizde...

İBS’de ağrılı atakların ve gazın önlenmesinde ilk adım bilinçli bir beslenme planı yapmaktır. Bol kepekli bir diyet (tahıl ekmeği, tahıl gevrekleri, ezmeleri, bakliyat, meyve ve sebzeler) kalın bağırsağınızı dolu tutarak spazmları engelleyecek, ağrılarınızı azaltacaktır. Bağırsaklarınızı boşaltmayı kolay ve ağrısız hale getirip, ishal veya kabızlık olasılığını bir hayli azaltacaktır. Hızlı, aceleci ve fazla miktarda yemekten uzak kalmanız yararlıdır. Her hastanın kendine has nöbet tetikleyicisi besinleri vardır. Hastaların bunların neler olduğunu belirlemesi ve bu besinleri yememesi en kolay ve güvenli yoldur. Stres yönetimi öğrenilmeli, stresi azaltmanın yolları aranmalıdır. Gerginlikten uzak, doğal bir yaşam biçimi oluşturulmalıdır.

İdeal kilo var mıdır

İdeal boy, ideal göz rengi gibi bir şey olmadığı gibi ideal kilo da yoktur. Herkes aynı boy, aynı kiloya sahip olsaydı dünya çok sıkıcı olurdu! Kilo konusunda kişisel farklılıkları kabullenmek gerekir. İdeal kilo değil, sağlıklı kilo aralığı vardır.

n Kilo farklılıklarını anlamak gerekir: Beden yapısını belirleyen birçok etmen vardır.

n Genetik: Uzun, kısa, ince, "yuvarlak hatlı" aileler vardır. Aynı aile içerisinde, özellikle kilo açısından daha çok anne tarafına ya da baba tarafına yatkınlık söz konusu olabilir.

n Yaşam biçimi: Hareketsizlik, aşırı besin tüketimi, stres.

n Ruhsal, duygusal, hormonal ve diğer etmenler

n Genetik yatkınlık ile çevresel özelliklerin etkileşimi: Kilo almaya aileden gelen eğilim çevrenin hareketsizliğe ve aşırı besin tüketimine zemin hazırlamasıyla birleşir.

n Bazıları kolay kilo almaz: Buna kilo almaya eğilimli kişiler "eşitsizlik" diyerek itiraz edebilir. Aynı beslenme ve fizik aktivite ile bir kişi kilosunu korurken diğeri kilo alabilir. Haksızlık gibi gelebilir ama bu bir gerçektir.

n Kilo kaybı sırasında hedefleri iyi saptayabilmek için kişisel farklılıkları göz önünde bulundurmalıdır: Önemli olan, herhangi bir sağlık sorunu yaratmadan, gerçekçi yaklaşımla ulaşılabilecek kiloyu saptamaktır. Bu konuda doktorunuz ile çalışmanızı gerektirir.

Dr. Evren ALTINEL

DİYET GÜNLÜĞÜ

Sorularınız için tel: (0212) 236 73 00

Masa başı diyeti

Merhaba ben çalışan biriyim. İşim sürekli oturmayı gerektiriyor. 35 yaşındayım boyum 1.57 kilom 60. Her türlü diyeti denememe rağmen bir türlü kilo veremiyorum. Bana nasıl bir diyet önerebilirsiniz?

Yaptığım hesaplamalara göre beden kitle indeksiniz 22. Sizin yaş grubunuzda olması gereken beden kitle indeks aralığı 21-25’tir. Bu nedenle ideale yakın beden kitle indeksine sahip vücudunuzu moda diyetlerle yormayın. Genelde bu tarz durumlarda fiziksel aktivitenin artırılması önerisi daha uygundur ancak masa başında geçirilen uzun saatler sizi hareketsiz bir yaşam tarzına mecbur bırakıyor olabilir. Bu nedenle beslenme alışkanlıklarınızı iyice gözden geçirmek gerekebilir. İşte size birkaç öneri:

l Öğün atlamaktan kaçının: Uzun süreli çalışma saatleri öğünleri kaçırmanıza neden oluyor olabilir. Bu nedenle çantanızda basit ara öğünler bulundurun. Ceviz+kuru kayısı, kepekli tost, kepekli bisküvi, elma gibi. Bu ara öğünler kaçan ana öğünlerinizin yerine tüketebileceğiniz kurtarıcı besinlerdir.

l Su içmeyi unutmayın: Masanıza sürekli yapılan bir çay servisi varsa bunu su servisine dönüştürün. Veya masanızda büyük boy bir su bardağı bulundurun. Su, en güzel hatırlatma yöntemidir.

l İkindi ara öğününde kek, poğaçaya "Hayır": Genellikle ofislerde bu saatlerde ikram edilen yoğun karbonhidratlı yiyecekler akşam seçimlerinizi olumsuz etkileyecektir. Ve akşam yemeğinde ve sonrasında sağlıksız atıştırmalara yönlendirecektir. Bu nedenle ikindi de meyve, az yağlı süt, meyveli yoğurt, kepekli bisküvi seçimleri akşam atıştırmalarını yok edecektir.

niluferinceis@yasasinhayat.org