Kanser taramaları işe yarıyor mu?
Belki şaşıracaksınız ama bedenimiz her gün binlerce kanser hücresi üretiyor. Eğer aslanlar gibi dövüşen, dikkatli ve güçlü bir bağışıklık sisteminiz varsa hiç korkmayın. Sağlıklı bir bağışıklık sistemi, bu hücreleri tek tek belirlenip anında yok ediyor. Ne var ki bu hücrelerden biri bile gözden kaçacak olursa işiniz zorlaşıyor. Bu durumda en iyi çare, sorunu daha yolun başında belirlemekten, yani erken teşhisten geçiyor.
KANSERDE erken teşhisin tedavilerin şansını ve başarısını arttırdığı, tedavi süresini kısalttığı kesin. Erken teşhis tam şifa olasılığını da yükseltiyor. Tarama testleri bu nedenle çok önemli.
Tarama testlerinde elde edilen her sonuç da yüzde yüz kansere işaret etmeyebiliyor. Yanlışlıkla kanser teşhisi konmuş, hatta gereksiz yere ameliyata alınmış hastalar yanında, "bir şeyin yok, keyfine bak" diye evine yollanan (ama daha sonra kanser olduğu anlaşılan) kişiler de olabiliyor. 
İşte bu nedenle son zamanlarda teknolojisine ve birikimine güvenen tıp merkezleri tecrübeli doktorların kılavuzluğundan faydalanarak "Kanserde erken tanı merkezleri" kurdular. Sağlık Bakanlığı’nın da bu alanda faaliyet gösteren ve oldukça başarılı olduğu gözlenen merkezleri var. "Yaşasın Hayat Kliniği"nde biz de bu tarama programları üzerinde çalışıyoruz. Bununla birlikte bu merkezlerden bazılarının sadece ticari amaç güttüğünü, fabrikasyon tarama programları dışında ciddi bir iş yapmadıklarını da bilmeniz lazım. Yani konu kanseri erken dönemde teşhis etmek olduğunda sadece konuya duyarlı olmanız yetmiyor. Hangi merkezlerin başarılı olduğunu, daha güvenli sonuçları bulunduğunu da araştırmanız gerekiyor.
Tarama testlerinin bir kısmı kan incelemelerine, bir kısmı da görüntüleme yöntemlerine dayanıyor. Görüntüleme yöntemleri yalnızca radyolojik uygulamalar da değil. Özellikle endoskopik uygulamalar kanserin erken tanısında sık kullanılır hale geldi. En iyi sonuçlar bu iki grup test birlikte kullanıldığı zaman elde ediliyor.
Teknolojiniz ne kadar yüksek olursa olsun kanser taramalarında detaylı bir yaşam tarzı ve sağlık sorgulaması, mükemmel bir genetik değerlendirme ve tam bir fizik muayene önemini hálá koruyor. Bu tür ön değerlendirmeler yapılmadan uygulanan kanser taramaları güvenilir sonuçlar vermiyor.
Diğer taraftan bu testlerin standardizasyonları iyi yapılmış güvenli aletlerde uygulanması ve deneyimli uzmanlar tarafından gerçekleştirilmesi de son derece önemli bir nokta. Çünkü her testin duyarlılığı ve kesinliği farklı olabiliyor. Bu fark, alete ve o aleti kullanan uzmanın becerisine göre azalıp çoğalabiliyor. Testleri daha güvenilir hale getirmek için bazen bir tek test ile yetinmek yerine farklı testleri bir arada uygulayarak daha güvenli sonuçlar almak gerekebiliyor.
Şu noktayı aklınızdan hiç çıkarmayın: Kanserde erken teşhis hayat kurtarıcıdır. Yıllık sağlık taramalarınız yapılırken en azından bazı kanserlere yönelik ucuz, uygulaması kolay testlerin de olduğunu hatırlayın. Kanserden korunma planınıza erken teşhisle ilgili bir bölüm de eklemeyi unutmayın.
BİR BİLGİ
Teknoloji ve tecrübenin önemi
Erken teşhis yöntemlerinin başarıyla uygulandığı kanserlerin başında meme, rahim ağzı, kalın bağırsak, prostat ve akciğer kanserleri geliyor. Tiroid kanserlerini de bu gruba dáhil etmek mümkün. Kanser tarama testlerinin kimlere, ne zaman, ne sıklıkta uygulanması gerektiği, elde edilen sonuçların nasıl değerlendirileceği ve ileri araştırmalara nasıl karar verileceği de çok önemli bir nokta. Bu taramaların bazen ticari beklentiler ya da acemilik nedeniyle abartılabileceğini, gereğinden sık tekrarlanabileceğini, yanlış sonuçlar alınıp yanlış kararlar verilebileceğini de bilmek gerekiyor. Tekrarlanan testler gereksiz mali ekonomik kayıplara, aşırı radyasyon kazanımına, lüzumsuz telaşlar ve üzüntülere neden olabiliyor. Diğer taraftan çok önemli bir işaretin gözden kaçırılması boşa kaybedilmiş çok değerli bir zaman dilimine mal olabiliyor.
AKLINIZDA OLSUN
Erken tanı için tarama yöntemleri
Tarama yöntemleri her kanser için farklıdır. Meme kanserinde kişinin kendi kendine muayenesi, belli aralıklarla yapılan doktor muayeneleri ve elli yaş üzerinde uygulanan mamografi, ultrason, hatta meme MR’ı faydalı tarama testleridir. Kalın bağırsak kanseri için en etkili yöntem, dışkıda gizli kan testidir. Ayrıca endoskopik incelemelerden de faydalanmak mümkündür. Rahim ağzı kanserlerinde erken tanı her yıl düzenli olarak yapılan kadın doğum muayeneleri ve PAP Smear testleridir. Bu testlerin daha detaylı görüntüleme yöntemleriyle desteklenmesi de gerekebilir. Akciğer kanserlerinde özellikle sigara içenlerde belirli aralıklarla radyolojik incelemeler yapılması tavsiye ediliyor. Akciğer grafisinin kuşkulu olduğu durumlarda balgamın mikroskop altında incelenmesi ve bilgisayarlı tomografi ile yapılan tetkiklerden de faydalanmak mümkün olabiliyor. 
