İnternette yazıyorsa doğru mudur?

Bu kitabı yazma fikri nasıl ortaya çıktı?
- Gazetecilik eğitimi aldım ve medya okuryazarlığının ne kadar önemli olduğunun çok uzun yıllardır farkındayım. Bu nedenle, öncelikle çocukların gördüğü, izlediği veya okuduğu her şeyin gerçekliğini sorgulaması için bu kitabı hazırladım.
◊ Medya okuryazarlığı nedir?
- En basit tanımıyla, medya iletilerini anlama, sorgulama ve analiz etme becerisine sahip olmak demek. Medyadan bize ulaşan iletiler, görsel ve işitsel olarak karmaşık bir dil kullanıyor; yolumuzu bulmak için bu dili doğru okuyabilmek gerekiyor. Bir iletideki anahtar düşüncelerin farkına varmak, farklı düşünceler arasındaki bağlantıyı kurmak, uygun soruları nasıl soracağını bilmek, sorulara yanıtlar oluşturabilmek, yanlışlıkları fark edebilmek medya okuryazarlığının en temel başlıkları.

Her saniye 11 yeni
sosyal medya hesabı açılıyor
◊ Çocuklar nelere dikkat etmeli?
- Medyanın, erişime sahip herkesin yönlendirmesine açık olması, özellikle daha savunmasız olarak değerlendirebileceğimiz küçük yaştaki bireyleri çok hassas bir konuma yerleştiriyor. Buradaki kilit kelime ‘sorgulama’. ‘Sakın okuma veya seyretme’ gibi kısıtlayıcı bir kalkan yerine, kendilerine ulaşan iletileri daha dikkatli okuyup doğru soruları sorarak, eleştirel düşünerek bu işin okuryazarlığını edinmelerini hedeflemek gerek.
◊ Geleneksel medyanın yerini sosyal medya aldı ve çocukların neredeyse hepsi bu mecrayı kullanıyor. Peki doğru bilgiye nasıl ulaşacaklar?
- İstatistik sitelerinde verilen değerlere göre 2019 itibarıyla dünyanın yüzde 45’i sosyal medyayı kullanıyor. Günlük ortalama kullanım süresiyse 2 saat 23 dakika. Bu süre 2012’ye göre 1 saat 27 dakika artmış. Yine aynı verilere göre her saniye 11 yeni sosyal medya hesabı açılıyor. Bu, sürekli müthiş bir bilgi paylaşımı demek ama ortada bu paylaşımı süzen mekanizmalar yok.

Bütün bilgilere soru işaretiyle yaklaşılmalı
◊ Yetişkinler bu konuda neler yapabilir?
- Sosyal medya kullanıcıları olarak genelde bizlerin, özelde de çocuklarımızın bütün bilgilere soru işaretiyle yaklaşması gerekiyor. Kitapta da geçen medya okuryazarlığının beş temel sorgulama başlığını, yani iletinin yazarını, biçimini, hedef aldığı kitleyi neden seçtiğini, içeriğini ve amacını kesin olarak cevaplayabildiğimizden emin olmalıyız. Çocuklar medyaya temas ettiklerinde, uçsuz bucaksız derin bir denizde çoğu zaman tek başlarına yüzüyorlar. Tıpkı denizde kolladığımız gibi medyayı kullanırken de onları yalnız bırakmamalıyız. Ama bu, didaktik bir şekilde değil, hep birlikte oturup konuşarak, sorgulayarak yapılmalı. Yetişkinler bilgi kirliliğini atlayıp değerli bilgiye ulaşmalarında çocukların örnek aldığı olumlu modeller olmalı.