İlk 'selfie'yi bir Türk buldu
Dünyadaki ilk 'selfie' tanımlamasının Türkçe olarak üretildiğini biliyor muydunuz? Üstelik şimdilerde söylendiği gibi 'özçekim' olarak da değil!
Türkçenin yaratıcılığını yansıtan bir sözcük bu: ‘Görçek’
Peki, ‘görçek’ nasıl ortaya çıkmış?
Birçoğumuzun tanımadığı, Bursalı Emrullah Âli Yıldız ‘görçek’ tanımlamasını ilk kullanan kişi. Yıl 1935! Aynı zamanda bir mucit olan Emrullah Âli Yıldız, yerden kendi kuvveti ile havalanan bir planör yapar. Bir yıl sonra da tek kişilik planörle 18 saat 35 dakika havada kalarak Türkiye rekoru kırar. 1938 yılında da dünya rekoru kıracaktır. Aynı zamanda otomatik paraşüt açma sisteminin de mucidi olan Yıldız, 1938 yılında bu kez iki kişilik bir planörle 14 saat 20 dakika uçarak dünya rekoru kırar. İşte bu mucit, Türkçeye yeni bir sözcükle katkıda bulunan kişidir de aynı zamanda. Nasıl mı?
Emrullah Âli Yıldız’ın Galatasaray’da bir fotoğraf stüdyosu varmış. Stüdyonun özelliği, fotoğraf çektirmek isteyen müşterinin kabine girmesi, karşısındaki aynaya bakarak istediği pozu vermesi ve kordonun ucundaki düğmeye basarak kendi fotoğrafını çekmesini sağlayan bir düzeneğe sahip olmasıymış. Fikret Kaftan'ın fikrinden yola çıkan Yıldız, şimdilerde dünyanın birçok ülkesinde kullanılan bu sistemi geliştiren kişi. Şimdilerde bir insanın telefonu elinde tutarak kendi kendini çekmesine ‘selfie’ deniyor. TDK’nın önerdiği ‘özçekim’ sözcüğü ise pek rağbet görmüyor.
Emrullah Âli Yıldız ise ta 1930’lu yıllarda ‘görçek’ sözcüğünü Türkçeye kazandırıyor. Bizler her ne kadar kendi tarihimizi iyi öğrenip anlamasak da, birbirinden yaratıcı insanlar bu topraklarda yaşamış. Birçok konuda öncü olmuşlar. Yokluk içinde mucizeler başarmışlar.
Emrullah Âli Yıldız’ı tanıyordum, ama ‘görçek’ hikâyesine Sunay Akın’ın ‘Hayal Kahramanları’ adlı kitabında rastladım. Kitapta sadece Emrullah Âli Yıldız mı var? Hayır. Birbirinden ünlü hayal kahramanları ile birlikte Vecihi Hürkuş da, Nuri Demirağ da, Şeker Ahmet Paşa da, Hasan Âli Yücel de… Tenten de, Red Kit de, Mona Lisa da…
Sunay Akın, çizgi film karakterlerinin tarihini anlatırken oldukça ilginç ayrıntılara girmiş. Yaşama dair ayrıntılar bunlar… Gerçekle düşün buluştuğu, hayalin kahramanlarıyla buluşturan ayrıntılar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları da yayımlanmasına katkıda bulunarak, Türkçeye güzel bir eser kazandırmış. Bu güzel kitabı okuyun, okutun…
Fotoğraflar: Gülderen Bölük koleksiyonu
