Ev işi yapmak çocukları geliştiriyor

Çocukların ev işlerine dahil olması neden önemli?

Çocukların ev işlerine dahil olması, onlara karşılaştıkları zorluklarla ve engellerle başa çıkmayı öğretir. Kazandıkları günlük yaşam becerileri, çocukların kendi işlerini başarmalarına ve bağımsızlaşmalarına olanak sağlar. Günlük ev işleri sayesinde çocuk sorumluluk duygusu, düzen alışkanlığı, bağımsızlaşma, özgüven, olumlu benlik gelişimi, öz-disiplin, estetik duygusu, koordinasyon, dikkati yoğunlaştırma, öz- bakım becerileri, yaşam becerileri, sosyal beceriler, merak, keşif, araştırma duygusu vb. kazanır. Ayrıca kendilerini ailelerinin bir parçası olarak hissetmeleri açısından da önemli. Evde çocuğun yaşam alanını benimsetmenin tek yolu; katılım sağladığı, ortak olduğu ve paylaştığı hissini vermekten geçer. Böylece çocuk, ev işlerinde üzerine düşen sorumlulukların farkına varacak, ev işlerine ortak olmak için çabalayacaktır. En önemlisi de erken dönemde sorumluluk duygusunun temelleri atılmış olacaktır. Günlük yaşam becerileri konusunda Maria Montessori’den bahsetmeden olmaz. Montessori, yıllar önce çocuklarda günlük yaşam becerilerinin öz-disiplin, dikkat ve iyi çalışma alışkanlıkları kazandırdığını, daha sonraki dönemlerde ise akademik başarı için önemli olduğunu vurgulamış. Ev işlerinin taklit edilmesi Montessori yaklaşımında önemli bir yere sahiptir. Ev işlerinin taklit edilmesini, hayatın pratiği olarak görür. Bunlar arasında; toz almak, çiçek bakımı yapma, suyun döküldüğü yeri kurulamak, leke çıkarmak, halıları kaldırıp rulo yapmak, onları yere sermek gibi ilginç ev işleri de vardır. Kısaca Montessori iş yaparken kullanılan el hareketlerinin insan zekâsıyla yakından ilgili olduğunu ileri sürer. Böylece, bilişsel gelişime katkısının önemini vurgular.

TÜİK 2019 verilerine göre 5-17 yaş grubundaki oğlan çocukların yüzde 60’ı, kız çocukların yüzde 49.7’si ev işlerine yardım etmiyor. Oğlanlar neden daha geride?

Güncel araştırmalar incelendiğinde; ebeveynlerin çocuklardan ev işi yapma taleplerinin cinsiyete göre farklılık gösterdiği ortaya çıkıyor. Geleneksel aile yapısına sahip olan toplumlarda kızların oğlanlardan daha fazla ev işi yapması beklenebiliyor. Geleneksel aile çerçevesinde erkekler tamir, bahçe işleri gibi işleri yaparlarken, kadınlar kendilerine verilen yemek pişirme, bulaşık yıkama ve ev temizliği gibi işleri yapmaktadırlar. Bu ayrım çocuklar için de geçerli. Aynı zamanda ebeveynler, erkeklerin ev geçindirme, kariyer yapma vb. sorumlulukları olduğunu düşünüyor. Dolayısıyla, erken yaşlardan itibaren oğlan çocukların okul ödevi, etütler, sosyalleşme faaliyetleri, spor vb. daha fazla zaman ayırması desteklenirken; kız çocuklarının anneye yardım etme, ev işlerini destekleme görevi üstlenmesi bekleniyor. Günümüzde kız ve oğlan çocuklarının her ne kadar eşit fırsat ve haklardan yararlandığı düşünülse de maalesef araştırmalar bu farkın yaşla birlikte daha dikkat çekici bir hal aldığını gösteriyor. 

Bu nasıl değiştirilebilir peki?

Anne-babanın tutum, davranış ve bakış açıları belirleyici bu konuda. Ailede, ev içi faaliyetlerde eşitlikçi bir dağılım olmalı. Çünkü çocuklar ebeveynini gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenir. Çünkü, çocuklar ebeveynlerini gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenirler. Örneğin, ev işlerini, yemekleri, görev dağılımlarını birlikte yapan ebeveynlerin çocukları da cinsiyet fark etmeksizin bu konuda benzer davranışlar gösterecektir.

“Anne-babalar, çocuklarına görev vermeli” diyoruz. Hangi işleri, nasıl yapmalılar?

Özellikle pandemi döneminde çocuğun ev işi rutininin bir parçası olması çok önemli. Örneğin, sabah güne başlarken yatağını toplamak, kahvaltıyı hazırlamak, kıyafetlerini giymek, evi temizlemek gibi rutinlerin hepsinde çocuklar da yer almalıdır.

İstekli olmaları da önemli...

Öncelikle çocukların ev işlerine katılımı için fırsat verilmeli. İkincisi, çocuk cesaretlendirilmeli. En küçük girişimleri bile gözden kaçmamalı. Örneğin; o gün çocuğunuz yemek masasına kaşıkları ya da peçeteleri götürmek istiyorsa onun bu konudaki girişimini destekleyin. “Kaşıkları yerleştirmene çok sevindim”, “Yemekte bir yardımcıya her zaman ihtiyaç duyarım, teşekkür ederim” gibi cümleler kurabilirsiniz.

Çocuklar hangi işi yaptığında ne tür beceriler kazanır?

Şu sıralarda örneğin, yazlık kıyafetleri yerleştirme işini birlikte yapmak düzen alışkanlığı edinmesini sağlar. Masa hazırlama, yerleştirme ve estetik görünmesini sağlama yaratıcılığını geliştirir. Süpürme, yıkama, toz alma, kurulama gibi aktiviteler koordinasyon ve yoğunlaşma becerisini arttırır. Ayakkabı boyama, çamaşır yıkama, asma, ütüleme gibi etkinlikler özbakım becerilerini destekler. 

Sözel uyarılar dışında çocuklar nasıl harekete geçirilebilir?

Önemli bir ayrıntı, davranışı eğlenceli hale getirmektir. Çocuk oyuna asla hayır demez. Kendisini değerli, önemli, işe yarar hissettiği her süreçte ebeveynin yanında ve işin bir parçası olur. Örneğin, üç yaşındaki bir çocuk kendiliğinden size gelip masa hazırlama, bulaşık makinesini boşaltma işleri için teklifte bulunabilir. Eğer geri çevrilmez ve olumsuz bir tutumla karşılaşmazsa keşif ve araştırma yapması için büyük fırsat sunmuş olursunuz.

Peki, başka neler öneriyorsunuz?

Çocuklar sadece bir toplumun üyesi olarak değil, aynı zamanda daha geniş bir dünyanın parçası olarak yaşam beceriyle ilgili bazı kavramları kazanmaya başlar. Bu noktada onları destekleyen bilinçli ebeveynler olmak çok önemlidir.
• Ebeveynlerin ev işlerini paylaşma konusunda iyi bir model olması önemlidir. Çocuklara iyi bir ekip ruhu ancak böyle kazandırılır.
• Ailelerin çocuklarının ev işlerine dahil olması konusunda sabırlı ve destekleyici olması gerekir.
• Ev işi sorumluluklarında her iki cinsiyetteki çocuğunuza da adaletli olma konusunda hassas davranmalısınız. Çünkü, ileride onların da bu bakış açısına sahip olacaklarını unutmayın.
• Oyun her zaman yol göstericiniz olsun. Çünkü, çocuklar oyun yoluyla eğlenerek her şeyi çok kolay başarırlar. Başarı onları motive eder.
• Çocuğunuzun ev işlerine katılımında yaş ve gelişim düzeyine dikkat edin. Üç yaşında bir çocukla, dokuz yaşındaki çocuğun becerileri ve ilgi alanları farklıdır.
• Çocuğunuzun görüşlerine, buluşlarına, paylaşımlarına saygı duyun ve ev işlerinde dahil olmak istedikleri alanlar hakkında konuşarak farkındalık kazandırın.
• Çocuklarınızla ev ortamında sık sık uygulamalar yaparak deneyim elde etmelerini sağlayın.
• Çocuklar ev işlerinde bir sorunla karşılaştıklarında, kendi çözümünüzü söylemek yerine kendi çözümlerini düşünmelerini sağlayın. Örneğin, "Bu konuda ne yapman gerektiğini düşünüyorsun, seçeneklerin var mı?" vb.
• Çocuğunuzun her yaptığı işin sonucunda kendisini değerli hissetmesini sağlayın. Çevresi tarafından olduğu gibi kabul gören, sevilen, saygı duyulan, güvenilen, sorumluluk verilen, güzel davranışları için geri dönüt verilen birey özgüven sahibi olacaktır.

#EvdeKal etkinlikleri

Kaplumbağayı hareket ettir

Çocukların tablette yararlı zaman geçirmesi için üretilen uygulamalardan ‘Move the Turtle’ onların desen ve tasarımın temel mantığını anlamasını sağlıyor. Uygulama sayesinde çocuklar kendi özgün dijital tasarımlarını yapabiliyorlar. iOS mağazasından indirilebilir.

Eğlenceli resim çizme teknikleri

Birbirinden eğlenceli tekniklerle, kolay resim yapma becerileri kazandıran videolar ‘Çizelim Boyayalım’ adlı YouTube kanalında. Çocuklar çok sevecek.