Eğitim uzmanı Prof. Dr. Ceylan uyardı: 30 bin ‘deha’ heba olmasın

PROF. Dr. Eren Ceylan, yüksek lisans ve doktora çalışmalarını Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde tamamladıktan sonra, çalışmalarına Indiana Üniversitesi’nde devam etti. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Eğitim İhtisas Komitesi Üyesi. OECD’nin ve IEA’in düzenlemiş olduğu PISA, TIMSS ve TALIS gibi uluslararası geniş ölçekli çalışmalarla ilgili birçok ulusal ve uluslararası bilimsel makale, kitap ve raporu var. Şu anda Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nde öğretim üyesi. Ana konusu eğitimde uluslararası değerlendirme araştırmaları olan Prof. Dr. Ceylan’ın son yapılan çalışmalarda çarpıcı bir sonuç dikkatini çekti. Bu sonucu görünce de ülkemizde 15 yaş grubunda bulunan 30 bine yakın üst düzey (başarılı) öğrenciyi iyi yönlendirmek gerektiğini söylüyor. “Üst seviyelerde bulunan öğrencilerimiz için gelecekte uygun olabilecek araştırma-geliştirme faaliyetleri yapmalarını sağlayacak ortam hazırlanmalı. Araştırmalar, bu gençlerin gelecekte Türkiye’den ayrılma olasılığının 2005-2015 yılları arasında sabit bir şekilde devam ederken, 2015’ten sonra hızlandığını gösteriyor” diyor. 

ONLAR GELECEĞİMİZ

Üst yeterlilik düzeyindeki öğrencilerin ülkenin geleceğini belirlediğini söyleyen Prof. Dr. Ceylan, yapılan araştırmalara göre Türk gençlerinin durumunu şöyle aktarıyor: “Eğitimde uluslararası izleme, değerlendirme çalışmaları dünyada arttı. Bunlardan bazıları OECD’nin yaptığı PISA (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı), SSES (Sosyal Duygusal Becerileri Belirleme Çalışması); IEA’ nın yaptığı TIMSS (Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması), PIRLS (Uluslararası Okuma Becerilerinde Gelişim Araştırması). Bunlar belirli yıl aralıklarıyla farklı sınıf seviyesinde ve yaş gruplarında yapılıyor. Ülkelere eğitim sistemlerini değerlendirmeleri için önemli fırsatlar sağlıyor. Oysa bundan önemli sonuçlar var. OECD’ye göre PISA’ da, üst yeterlik düzeyinde bulunan öğrencilerin oranı ve sayısı çok önemli. PISA’da okuma, fen ve matematik okuryazarlığında altı farklı yeterlik düzeyi bulunuyor. Bu yeterlik düzeyleri içinde 5. ve 6’ıncı yeterlik düzeyi, en üst yeterlik düzeyi olarak tanımlanıyor. Bu düzeyde bulunan öğrenciler ‘Ülkelerin ekonomik kalkınmaları için gerekli beşeri kaynak’ olarak görülüyor. 15 yaşında olan üst yeterlik düzeyindeki bu öğrenciler ‘uzun ve soyut metinler ile baş edebilen, matematiksel düşünme ve akıl yürütme becerileri gösterebilen, bilimsel kanıtlara dayalı bilgiler ile görüşleri ayırt edebilen’ bireyler olarak karşımıza çıkıyor.  

ELİMİZDEN KAÇIRMAYALIM

Türkiye’deki 15 yaş grubu içinde 29 bin 444 öğrencimiz var. Ancak bu yeterlik düzeylerinde üniversite sonuna kadar kalmayı başarabilen öğrencilerimizin ne kadarı ülkemizde kalmayı tercih ediyor? Ya da ne kadarı yurtdışına gittikten sonra ülkemize geri dönüyor? Yapılan araştırmalar üst yeterlik grubunda bulunan bu öğrencilerin gelecekte çalışabilecekleri işkollarının ülkemizde yeterince olmadığını gösteriyor. Çalışmalara göre Türk araştırmacıların Türkiye’den ayrılma olasılığı 2005-2015 yılları arasında sabit bir şekilde devam ederken, 2015 yılından sonra hızlı bir şekilde artarak üst seviyelere ulaştığı görülüyor. Bu çocuklara sahip çıkıp iyi bir eğitim vermeliyiz ki heba olmasınlar veya yurtdışına gitmesinler.”

‘YILMAZ ÖĞRENCİLER’ GRUBU

- Prof. Dr. Eren Ceylan, “Ayrıca alt sosyoekonomik seviyede bulunan ve üst yeterlik düzeyinde yer alan, ‘yılmaz öğrenciler’ dediğimiz gruba dikkat çekilmeli. PISA 2018’de üst yeterlik düzeyinde bulunanların yüzde 14.5’ini “yılmaz öğrenciler” oluşturuyor. Bunların 15 yaş sonrasında da bu yeterlik düzeyinde kalarak ülkemizin üst düzey işgücüne katkı sağlamaları gerekiyor” diyor.

Prof. Dr. Eren Ceylan