Yaşanan afetler daha başlangıç

ARTIK yağmur yağmıyor, sel basıyor, ardından dolu yağıyor. Artık, sıcaklık yok, kuraklık var. Artık, rüzgar değil ya şiddetli fırtına çıkıyor ya da hortum oluyor. Nedeni, iklim değişikliği. Ve yol açtığı maddi-manevi zarar her geçen gün artıyor. Düne kadar en büyük korkumuz 30-40 yılda bir yaşanan depremlerdi, şimdi ise buna her yıl 3-5 kere yaşanacak sel ve dolu eklendi. Uzmanların görüşü net; bundan sonra senede birkaç kez büyük zarara yol açacak seller, dolu, fırtına olacak. İklim değişikliğinin neden olduğu afetlerin yarattığı zarara yönelik rakamlar çarpıcı.

653 MİLYAR $ ZARAR

Önce, dünya genelinden bahsedeyim. Şunu belirteyim, her 10 doğal afetten 9’u şiddetli hava ve iklim olaylarından kaynaklanıyor. Meteorolojik afetler her yıl dünya genelinde 300 binden fazla insanın ölümüne, 325 milyon insanın etkilenmesine ve 125 milyar dolarlık ekonomik kayba neden oluyor. Yine tespitlere göre çölleşme dünyadaki 4 milyar hektar fazla alanı, 168 ülkeyi ve 250 milyon insanı doğrudan etkileyecek.

Dünyanın büyük sigorta şirketlerinin yaptığı araştırmalara göre –ki, iklim değişikliğinin neden olduğu afetler en çok sigortacıların korkulu rüyası- sadece 2018 yılında dünya genelinde yaşanan 394 doğal felaket nedeniyle oluşan ekonomik kayıp, 252 milyar doların üzerinde. Bunun 90 milyar doları ise sigortacılar tarafından karşılandı. Geçen sene ABD’nin California eyaletinde etkili orman yangını 16.5 milyar dolarlık zarara yol açtı ve 2018’in en maliyetli afeti oldu. 16.5 milyar dolarlık kaybın 12.5 milyar dolarını ise sigortacılar karşıladı. Son iki yılın ise şöyle bir önemi var: 2017 ve 2018’de yaşanan afetler 653 milyar dolarlık zarar yarattı ve bunun 237 milyar dolarını sigortacılar ödedi ki, sigortacılar açısından en maliyetleri yıllar oldu.

YILDA 200 SEL BASKINI

Bir araştırmaya göre de son 35 yılda iklim değişikliği nedeniyle oluşan ekonomik kayıp 4 trilyon dolara yaklaştı ve bunun sigortacılara maliyeti de 1 trilyon doların çok üzerine çıktı. Sigortacılara göre, iklim değişikliğine bağlı hava koşullarından kaynaklanan afetlerin hem sayısı hem de verdiği zarar her geçen gün artıyor ve bu da sigortalılara prim artışı olarak yansıyor.

Gelelim Türkiye’deki duruma. Her ne kadar iklim değişikliğine bağlı afetler diğer ülkelerdeki gibi şiddetli yaşanmasa da son 5 yılda bizde de dolu, sel baskını ve hortumların sayısı, yarattığı ekonomik kayıp artmaya başladı. Sadece geçen yıl meteorolojik afetlerin yüzde 39’u yağış ve sel baskınından, yüzde 28’i fırtınadan, yüzde 16’sı dolu afetinden kaynaklandı. Uzmanlara göre iklim değişikliği sonucunda kış aylarında yağışlar azalıyor, sıcaklıklar yükseliyor ve kuraklık, sel baskını artıyor. Her yıl ortalama 200 civarında sel baskını yaşanıyor ve bu da yılda ortalama 100 milyon dolarlık ekonomik kayıp yaratıyor. Dolu hasarı ise tarım sigortalarında ödenen hasar açısından ilk sıralarda geliyor. Hem sigortacılar hem meteoroloji hem de risk uzmanları iklim değişikliğine bağlı afetlerin sayısının artacağına dikkat çekiyor ve önlem alınması konusunda da uyarıyor. 

SİGORTA MALİYETİ 7 MİLYAR LİRA

TÜRKİYE’de sadece son 3 yılda iklim değişikliğine bağlı yaşanan afetlerin neden olduğu sigortalı hasarlarda artış yüzde 30’u geçti. Hasarların çoğu da işyeri, araç ve konut hasarlarından kaynaklandı. Sigortacılara göre yine 3 yılda 600 afet yaşandı. Bu afetlerde ise sigortacılar 7 milyar liraya yakın hasar ödedi. Sadece 2017’de İstanbul’daki dolu afetinin yarattığı hasar 5 milyar lirayı bulurken, bunun 2 milyar lirasını sigortacılar karşıladı. Birkaç örnek daha vermek gerekirse; 2017’de Trakya’daki sel baskınında sigorta şirketleri 500 milyon lira tazminat öderken, 2018’de Ordu, Giresun, Tokat, Kastamonu’daki su baskınlarında hasar 21 milyon lirayı geçti. Bunlar sigortalı hasarlar. Tespitlere göre sigortalı olunmadığı için afetlerin zararının yarısı vatandaşın üzerinde, diğer yarısı devlete kalıyor. Sigortacılar iklim değişikliğinin neden olduğu afetlere karşı uyarırken; her 4 konuttan 3’nün sigortasız, her 4 araçtan 3’nün kaskosuz ve işyerlerinin yarısına yakının da sigortasız olduğuna dikkat çekiyor. 

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SİNYALLERİ

Türkiye‘de yarı kurak, kurak, yarı nemli alanlar ülke yüzölçümünün yüzde 60‘ını oluşturuyor.

2018 yılında ortalama 658.7 mm yağış aldı. Yağışları uzun yıllar normalinden yüzde 14.8 üzerinde seyrediyor. 2018’de, bir önceki seneye göre yağış yüzde 30 daha fazla oldu. 30 yılın en yağışlı yılı olarak kayda geçti.

2018’de meteorolojik kaynaklı afetler içinde yüzde 39 ile ilk sırayı sel alırken, sel baskınını yüzde 28 ile fırtına, yüzde 16 ile dolu felaketi takip etti.

1981 yılından bu yana 38 yılın 10’u kurak geçti.