Torba yasa çıktı, çalışanları neler bekliyor?

Yasa, tüm çalışanları yakından ilgilendiren, bireysel emeklilik sistemine (BES) otomatik katılımla ilgili önemli değişiklikler içeriyor. Özellikle ikisi, çalışanlar için daha önemli; diğerleri ise biraz daha teknik konular.

Bu değişikliklerden biri, cayma süresi ile ilgili. Yasa ile 2 aylık süre, 6 aya çıkartılıyor. Hazır yeri gelmişken, çalışanlar tarafından yanlış anlaşılan, bazı kesimler tarafından da bilerek yanlış anlatılan ve yanlış anlaşılma nedeniyle de birçok kişinin otomatik BES’ten kaçarcasına çıkmasına neden olan cayma süresine değineyim. Sistem kurgulanırken çalışanlara, adına ‘cayma süresi’ denilen, başlangıç süresi tanındı. Buna, bir anlamda otomatik BES’i tanıma süresi de denebilir. Bu süreyi geçirip de, ‘sistemde kalıp, tasarrufa devam edebilirim’ diyenlere de ikinci ayın sonunda fazladan bin liralık daha devlet katkısı verildi. Buna da bir anlamda otomatik BES’te kalma mükafatı denebilir.

CAYMA SÜRESİ 6 AY

Ancak bu iki aylık süre çalışanlar tarafından, ‘iki ayda çıktım çıktım, yoksa başıma bir iş gelecek’ şeklinde algılandı, kulaktan kulağa da böyle yayıldı. Bu korkuyla çalışanların büyük kısmı; iki ayı bile beklemeden, sisteme işverenleri tarafından sokulduklarının ertesi günü, bilemediniz bir gün sonrasında kaçarcasına otomatik BES’ten ayrıldı. Hal böyle olunca da, ‘dur arkadaş bu sadece başlangıç süresi, istediğin zaman ayrılabilirsin, ceza falan yok’ bile denemedi; dense de o panikle kimse dinlemedi. Şunu da söyleyeyim; belki de sistem, cayma süresine gerek olmadan kurgulanabilirdi, kafa karışıklığı da yaratmazdı. Konu bin liralık katkıysa, iki ay sonra da verilirdi, hemen de verilebilirdi; nasıl olsa tüm devlet katkılarını hak etme süresi var.   

Neyse; işte yasayla, bu 2 aylık süre, 6 aya çıkartılacak. Bu ne sağlayacak? Hem emeklilik şirketlerine otomatik BES’i anlatma süresi tanınmış olacak hem de çalışanların, bu 6 ayda belli bir birikimleri olacak ve bunu da görecekler. Beklenti bu? Eminim bazı kesimler, ‘2 aylık zorunlu kesinti yapılıyordu şimdi çalışandan 6 ay boyunca zorunlu kesinti yapılacak’ diye karşı çıkacaktır. Açıklık getireyim, isteyen istediği zaman sistemden ayrılabilir. Burada bir değişiklik yok.

ÇIKANA GİRİŞ HAKKI

Yasa ile gelen ikinci önemli değişiklik ise bugüne kadar sistemden ayrılanların istediği zaman tekrardan otomatik BES’e giriş yapabilmesiyle ilgili. Mevcut durumda ayrılanlar, işverenleri tarafından hangi tarihte sisteme dahil edilmişse, o tarihten 2 yıl sonra, yeniden işverenleri tarafından sisteme otomatik olarak alınıyorlar. Diyelim ki, 2017 Nisan ayında sisteme girişiniz yapıldı, ancak bir nedenden dolayı ayrıldınız. Belli bir zaman sonra, ‘yanlış yapmışım’ deyip, otomatik BES’e dahil olamıyordunuz. Ancak iki yıl sonra, 2019 Nisan ayında, işvereniniz, sizin yeniden sisteme girişinizi yapabiliyordu. İşte, bu uygulama da değişiyor. Çıkanlar, iki yılı beklemeden istediği zaman sisteme giriş yapabilecek, aynı zamanda sistemden hiç ayrılmamış gibi bin liralık devlet katkısına da hak kazanacak.