Nereye yatırım yapıyoruz, borcumuz ne kadar?

Tek bildiğimiz, faiz. İster miras, ister emeklilik ikramiyesi olsun; üç kuruş, beş kuruş her neyse, gidip hemen aylık faize yatırıyoruz. Ay sonunda anaparanın üzerine artı bir şeyler gelmişse seviniyoruz, gelmemişse kızıyoruz. Neden getirmemiş merak etmiyoruz; anapara enflasyon karşısında erimiş mi, erimemiş mi umursamıyoruz. Faizin dışında bir şey daha biliyoruz; kredi ve kredi kartı. Orada da kredinin faizi ne kadardır, aldığımız kredinin kaç katını geri ödüyoruz; kredi kart borcunun tamamını bir ay bile ödemesek, ne kadar faiz işletiyor bunlardan da bihaberiz.


PARANIN % 70’İ FAİZDE
Diyeceksiniz ki, ‘nereye varmak istiyorsun?’. Anlatacağım ama önce bu konularda bir durum tespiti yapayım. Paylaşacaklarım, Merkez Bankası’nın 2015 yılı Finansal İstikrar Raporu’ndandır. Halkın finansal varlığı; yani, sizin, benim, onun, toplam parası, son açıklanan verilere göre, 1 trilyon liraya yakın. Ve vatandaş; bunun 426 milyar lirasını TL mevduatında, 275 milyon lirasını da dolar mevduatında tutuyor. Daha açık bir anlatımla, vatandaşın toplam parasının yüzde 70’i bankalarda, faizde değerleniyor. 

Gelelim, işin diğer boyutuna. Halkın parası var ama borcu da var. Bankalara olan toplam borcu ise 430 milyar liranın biraz üzerinde. Peki, borç nereye? 164 milyar lirası, kullandığı ihtiyaç kredileri için ödediği taksitlere, 155 milyar lirası konut kredisi taksitlerine ve 90 milyar lirası da kredi kart borçlarına. Yani, halkın borcunun yüzde 94’e yakını, kredi ve kredi kartlarına. Demek ki neymiş, halk olarak 1 trilyon lira paramız, 430 milyar lira da bankalara borcumuz varmış. 


ANAPARA ERİYOR
Bir de faize yatırdığımız paramızın getirisi nedir, ona bakalım. 2015 yılında TL cinsinden mevduat faizinin getirisi yüzde 5’e yakın olmuş. Yani, sene başında bankaya 2 bin lira yatırdınız, sene sonunda 100 lira getiri sağladınız, böylece bankadaki paranız 2100 lira oldu. Güzel değil mi? Bir de enflasyonla mukayese edip, öyle bakalım. 2015’te enflasyon yüzde 8,81 oldu. Faizin getirisini (yüzde 5), düş enflasyondan; ne kaldı, 3,81. Yani, geçen yıl getiri sağlamak için faize yatırdığınız paranız, yüzde 3,81 erimiş. Üstelik, bu sadece 2015’e has da değil, son 3-4 yıldır faiz getirileri eksilerde seyrediyor. Demek ki neymiş tek bildiğimiz ve güvendiğimiz yatırım aracı faizmiş; o da getiri sağlamadığı gibi bankalardaki para eriyormuş.

Peki, bunları niye anlattım? Ne kadar paramız var, nereye yatırıyoruz, doğru mu yapıyoruz, yanlış mı yapıyoruz; nereye, ne kadar borcumuz var bilin istedim. Finansal okur-yazarlık da bunları bilmekle başlıyor.