İşveren ile çalışan arasında hizmet sözleşmesi zorunlu mu?

Önce, okuyucumuz Münevver Karaduman’ın sorusu ile başlayalım: “Üç ay önce bir şirkette satış elemanı olarak işe başladım. İş sözleşmesi istedim, sonra yaparız dediler ama yapmadılar. Sonra da neden istiyorsun dediler. Ben de haklarımı, alacaklarımı bilmek istiyorum dedim ve böyle bir sözleşmenin hakkım olduğunu söyledim. Halen sözleşme yapmadılar. İşyerlerinin çalışana karşı imzalı bir sözleşme zorunluluğu yok mu?”

En basit şekliyle soruyu cevaplandırayım. Aslında tüm çalışanların işverenleri ile bir hizmet sözleşmesi yapması ve bu sözleşmeyi de her iki tarafın imzalaması gerekiyor. Çalışanın ücret, izin günleri, mesai, yol, yiyecek gibi haklarının; işverenin de sunacaklarının yazılı olduğu bir sözleşmeden bahsediyorum. Pratikte böyle olması gerekiyor ama teoride böyle bir uygulama yok.

İŞ KANUNU NE DİYOR?
Daha doğrusu, Borçlar Kanunu, belirli veya belirli olmayan süreleri kapsayan böyle bir hizmet sözleşmesini tanımlıyor. Burada bir sorun yok. İş Kanunu da işçi ile işveren arasındaki temel konuları düzenliyor. Burada da bir sorun yok.

Ancak yine İş Kanunu’na göre, işyerinde belli süre sınırlaması olmadan, yani süresiz çalışmak üzere işe başlayan çalışan ile işveren arasında herhangi bir hizmet sözleşmesi yapılmasını zorunlu kılmıyor. Hal böyle olunca da çalışanın; hangi tarihe kadar o işyerinde çalışacağını, bu süre içinde hangi haklara sahip olacağını gösteren bir yazılı sözleşme olmuyor.

Tabii böyle bir sözleşme olmaması demek; işverenin İş Kanunu gereği çalışana, ücreti, çalışma sürelerini, izin sürelerini, hangi durumlarda işten kendi isteği ile ayrılacağını, hangi durumlarda işine son verileceği gibi haklarını yazılı olarak vermesi gerekiyor. Hem de bu belgeyi çalışan işe girdiğinden iki ay içinde vermesi gerekiyor.

TAŞERONLARIN DURUMU
Peki, hangi durumlarda hizmet sözleşmesi yapılır? Çalışma süresi belli olan hallerde sözleşme yapılıyor. Çalışan, diyelim ki, bir yıllığına işe alındı; işte o zaman, işveren ile çalışan arasında sözleşme yapılması gerekiyor. Tıpkı, son dönemde sıkça duyduğumuz taşeron işçilerde olduğu gibi. Malum, taşeron çalışanlar belirli süreler içinde çalıştırılıyorlar.

Bunlara ek olarak, part-time yani, sınırlı zamanlarda çalışanlar ile deneme süreli çalışanlar için de hizmet sözleşmesi yapılması gerekiyor.