EYT’de 7 güncel soru
EYT konusunda hemen hemen her gün yeni bir bilgi gündeme düşüyor. Hal böyle olunca da hem düzenlemeyi bekleyenlerin kafası karışıyor hem de bilgilerin güncellenmesi ya da mevcut bilinenlerin üzerine yenisinin eklenmesi gerekiyor. Kafalar karışınca da okuyuculardan sorular geliyor. Kimileri EYT düzenlemesinde borçlanma hakkı tanınıp tanınmayacağını merak ediyor, kimileri düzenlemenin kendilerini kapsayıp kapsamayacağını soruyor. Şunun şurasında, düzenlemenin Meclis gündemine gelmesine 15-20 günlük bir süre kaldı. Düzenleme sene sonuna kadar yasalaşacak ve 2023’ün Ocak ayından itibaren uygulanmaya başlayacak. İşte, son gelişmeler çerçevesinde EYT konusunda merak edilenler.
1- EYT’den kimler yararlanacak?
İlk sigortalı olduğu tarih 1999 yılının Eylül ayından önce olanlar yararlanacak. 4/A statüsünde (SSK’lı) sigortalı olan kadın çalışanların 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin prim gün sayısını doldurmaları gerekiyor. Erkek çalışanların ise 25 yıllık sigortalılık süresini ve 5 bin prim gün sayısını tamamlamaları gerekiyor. 1999 yılının Eylül ayı öncesi sigortalı olan Bağ-Kur’lu (4/B) kadın çalışanlar 7200 prim gün sayısını, erkek çalışanlar da 9000 prim günü tamamladıklarında EYT düzenlemesinden yararlanabilecek. Yine, Eylül 1999 öncesi sigortalı olan Emekli Sandığı’na bağlı memurlardan (4/C) kadın memurlar 7200 prim gün sayısını, erkek memurlar da 9000 prim günü tamamladıklarında EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olabilecekler.
2- Yaş şartı getirilecek mi?
Hayır; yukarıdaki şartları yerine getiren SSK’lılar, memurlar ve Bağ-Kur’lular yaş şartı aranmadan EYT düzenlemesinden yararlanıp emekli olabilecek.
3- Borçlanma hakkı tanınacak mı?
EYT düzenlemesi henüz Meclis gündemine gelmediği için bu durum net değil ama borçlanma hakkı tanınacağını söyleyebiliriz. Nitekim borçlanma hakkı Sosyal Sigortalar Kanunu ile çalışana tanınan bir hak.
4- Doğum borçlanması emeklilik tarihini öne çeker mi? Örneğin, Eylül 1999 sonrası sigorta başlangıcı olan kadın çalışan doğum borçlanması yaparak sigorta başlangıcını 1999 Eylül öncesine çekebilir mi?
Hayır; çekemez. Doğum borçlanması; doğumdan önce sigorta girişi olan kadın çalışanlara tanınan bir hak. Bu sayede prim gün sayısı eksik olan kadın çalışanlar, doğum sonrası çalışamadığı süreleri borçlanarak, bu sürelerdeki eksik prim gün sayılarını tamamlayabiliyor. Bu durum da işe giriş tarihini öne çekmiyor.
5- Askerlik borçlanması emeklilik tarihini öne çeker mi?
İlk sigortalı olduğu tarihten sonra askere gidenler, askerde geçirdikleri sürelerde primleri yatmadığından, bu süreleri borçlanarak, eksik prim gün sayılarını tamamlayabilirler. Bu durumda askerlik borçlanması sigorta giriş tarihini öne çekmez ama borçlanarak eksik prim gün sayısını artırır. Askerlik borçlanmasında tek bir istisna var. Çalışmaya başlamadan önce, yani ilk sigortalı olduğu tarihten önce askere gidilmişse; askerlik borçlanması yapılarak, ilk sigortalı olunan tarih borçlanma süresi kadar geriye çekilir. Örneğin, ilk sigortalı olduğunuz tarih 2000 yılının Şubat ayı ise bu durumda EYT düzenlemesinden yararlanamazsınız. 1999 yılının Haziran ayında askere gittiyseniz ve 18 ay askerlik yaptıysanız, askerlik borçlanması yaparak, ilk sigortalı olduğunuz tarihi Eylül 1999 öncesine çekebiliyor ve bu durumda da EYT düzenlemesinden yararlanabiliyorsunuz.
6- Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği alanlar EYT’den yararlanabilmek için borçlanarak, eksik prim gün sayılarını tamamlayabilecek mi?
Pandemide hem kısa çalışma ödeneği alanların hem de nakdi ücret desteğinden yararlananların bu süreler içinde sigorta primleri yatmadığı için emeklilikleri uzadı. İş kanunu, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği süresince ödenmeyen primler için çalışanlara bu primleri borçlanarak ödeme imkanı tanımıyor. Yani, bu süreleri borçlanarak, prim gün sayınızı tamamlayamazsınız. EYT düzenlemesinde bu konuda bir düzenleme yapılır ve bu kişilere borçlanma hakkı tanınırsa durum değişir. Ancak çalışanın emeklilik için prim gün sayısı sorunu yoksa, prim gün sayısı fazlaysa, emeklilik için yaşı bekliyorsa; kısa çalışma ödeneği veya nakdi ücret desteğinden dolayı eksik prim yatması sorun olmaz.
7- Prim gün sayısı ya da hizmet yılı eksik olanlar düzenlemeden yararlanamayacak mı?
Yararlanacak. Şöyle ki, prim gün sayısı ya da çalışma süresi eksik olanlar; çalışma yılını tamamladıklarında veya eksik prim gün sayılarını tamamladıklarında yani şartları yerine getirdiklerinde EYT’den yararlanıp, emekli olabilecek. Örneğin, 1998 yılının Eylül ayında işe başlayan erkek sigortalı çalışanın 25 yıllık çalışma süresi 2023’ün Eylül ayında doluyor. Dolayısıyla bu çalışan prim gün sayısı eksik değilse EYT düzenlemesinden 2023’ün Eylül ayında yararlanıp, emekli olabilecek.
NOT: YARINKİ YAZIMDA EYT DÜZENLEMESİNİN İŞVERENLERİ NASIL ETKİLEYECEĞİNE DEĞİNECEĞİM
