5 uyarım var

Çıkarması gerekiyorsa da 3 ay ücretsiz izne ayıracak. Ücretsiz izne ayrılıp da işsizlik sigortasından yararlanamayanlara devlet İşsizlik Fonu’ndan günlük 39.24 lira ödeyecek. Bundan 15 Mart tarihinden itibaren ücretsiz izne çıkartılanlar da yararlanacak.

Bu düzenlemeler, son günlerde yaşanan ücretsiz için tartışmalarını hem bitirecek hem de haklı ya da haksız nedenlerle işten çıkartılanlara gelir desteği sağlanacak. Nasıl mı? Anlatayım. İş Kanunu’na göre ücretsiz izinden doğum yapan kadın çalışanlar ile ücretli izinlerini, uzak yerde geçirecek olan çalışanlar yararlanabiliyor. Bu iki hususun dışında ücretsiz izin diye bir kavram İş Kanunu’nda yok. Ancak işveren ile çalışanın anlaşması halinde bir yıl içinde, bir ayı aşmamak kaydıyla ücretsiz izin uygulanabiliyor. Eğer çalışanla anlaşmadan işveren ücretsiz izin uygulamasına giderse çalışan, iş anlaşmasını tek taraflı bitirebilir. Bu durumda da işveren çalışanın başta kıdem tazminatı olmak üzere tüm haklarını ödemek zorundadır.

ÜCRETSİZ İZİN YASAL OLUYOR

Salgın nedeniyle çalışanların ücretsiz izine çıkarılması yaygınlaşıyor. Kimi işveren, çalışanın iş sözleşmesini fesh etmiyor ama maaş, prim ödememek için ücretsiz izne çıkartıyor. Kimi işveren, kısa çalışma ödeneğine başvuruyor, ancak bazı çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanamadığı için bu çalışanlara ücretsiz izin vermek durumunda kalıyor. Bazı çalışanlar da işverenleri tarafından işten çıkarılsa da işsizlik maaşından yararlanma şartlarına sahip olmadıklarından, İşsizlik Fonu’ndan da yararlanamıyor. Her durumda da çalışanlar maaş alamıyor. İşin daha da vahimi kanunda tanınan bir aylık süre geçildiğinde, çalışanın iş sözleşmesi askıya alınıyor ve hem çalışan hem de bakmakla yükümlü olduğu kişiler genel sağlık sigortasından da yararlanamıyor.

Eğer tasarı yasalaşırsa İş Kanunu’nda yer almasa da salgın nedeniyle işverenler tarafından uygulanan ücretsiz izin, yasal hale gelmiş olacak. 3 ay süreyle de işten çıkarma olmayacak, ücretsiz izin uygulanacak. 15 Mart’tan itibaren ücretsiz izne ayrılanlara İşsizlik Fonu’ndan aylık 1.177 lira ödenecek. Böylece kısa çalışma ödeneği alamayan, işsizlik maaşından yararlanamayan ve işsiz kalıp da hiçbir geliri olmayanlara destek olunacak.

TASARIDA BUNLARA DİKKAT!

1) Yasal zemine oturtulacak olan ücretsiz izin uygulamasının koronavirüs salgını süresince sınırlandırılması, yani geçici olması gerekiyor.

2) Eğer çalışanın işsizlik maaşından yararlanma hakkı varsa, işveren ile çalışan da anlaşırsa, iş sözleşmesi fesh edilebilmeli ve çalışan işsizlik maaşı alabilmeli. Çünkü en düşük işsizlik maaşı 1.177 lira, en yüksek işsizlik maaşı ise 2.354 lira. Çalışan 2.354 lira alacakken, ücretsiz izin denilip, 1.177 lira verilmemeli.

3) Faaliyetini geçici olarak durduran işveren kısa çalışma ödeneğine başvurmalı, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan çalışanlara ücretsiz izin uygulanıp, aylık 1.177 lira ödenmeli. Çalışma süresini geçici olarak azaltan işletmelerde sorun yok ama faaliyetini durduran işverenin herkesi ücretsiz izne çıkardım demesinin önüne geçilmeli.

4) Tasarının kamuoyuna yansıması ile yasalaşması arasındaki süreçte gerçekleşen işten çıkartılmalarda suistimal olmaması için tedbir alınmalı.

5) Ücretsiz izne çıkartılan çalışanın bir ay içinde genel sağlık sigortası devam eder bir aydan sonra biter; ya kişi kendi primini ödeyecek ya da gelir testine girip, gelirinin düşük olduğunu ispat edecek ve primini devlet karşılayacak. Bu kişilerin sene sonuna kadar sağlık hizmetine ulaşmasında sorun yok ancak ücretsiz izne ayrılanların genel sağlık sigortası primlerine de bir düzenleme yapılması gerekiyor.