Öfke patlamalarına dikkat

Çoğu çocuk öfke ve saldırganlıklarını kontrol edemezken, onların öfke patlamalarını doğru yönlendirmek gerekiyor.

Bizim 2,5 yaşında bir Yaren’imiz var. Ama ne Yaren! Annesi anne olduğuna, babası da baba olduğuna pişman... Hırçınlık dersen onda, öfke dersen onda, sürekli ağlama krizleri yine onda... Uzmanlar, öfke ve kızgınlık duygularının yaşanmasını normal ama yansıtılma şeklinin önemli olduğunu vurguluyorlar. Örneğin, bebekler hoşlanmadıkları veya olumsuz buldukları durumlarla karşılaştıklarında ağlayarak reaksiyon verirken, 2-3 yaş çocukları bağırarak veya vurarak tepkilerini ortaya koyuyor. Belki de Yaren 2,5 yaş krizini yaşıyor.

Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk-Genç Bölümü’nden Klinik Psikolog Merve Soysal, agresif çocuklarla ilgili önemli bir noktaya dikkat çekiyor: Erken yaşlarda öfke patlamaları doğru yönlendirilmeyen çocuklar, ileride ciddi anlamda sorunlar yaşayabiliyor. Bu nedenle erken dönemlerden itibaren çocuğun verdiği saldırgan tepkilerin nedenlerini anlamaya çalışmak gerekiyor.

Çocukların hep anne-babayı model aldığını söylüyoruz. Davranışların yansıtılmasında da bu kural geçerli... Psikolog Merve Soysal’a göre öfke patlamaları olan çocuğun içinde bulunduğu ev ortamının nasıl olduğuna bakmak lazım. Eğer anne ve baba, sorunları saldırgan bir şekilde ele alıyorsa, çocuğun aynı davranış modelini öğrenmesi kaçınılmaz.

Aslında çoğu çocuk durup dururken agresifleşmiyor. Kendine yakın bulduğu birinin ölümü, yeni kardeşin doğumu, başka bir eve taşınma, anne-babanın boşanması, çocuğun agresif davranışlarını artırabiliyor. Eğer ortada buna benzer sebepler yokken çocuğunuz saldırgan ve agresif tepkiler veriyorsa, dikkat! Çünkü aile içinde bu tür davranışlar telafi edilse bile okul yaşantısıyla beraber sorunlar çıkıyor.

İsteklerine boyun eğmeyin

Öncelikle sınıfta ’öfkeli ve agresif’ olarak etiketlenen çocukların zamanla okulda da kötü bir ün sahibi olduklarına şahit oldum. Bu çocukları arkadaşları dışlıyor, öğretmenleri de yaka silkiyor. Psikolog Merve Soysal "Çocuklar bir süre sonra bu durumla başa çıkmak için değişik davranışlar geliştirir. Ya ilgisini kaybedip okuldan soğur ya da okulun kabadayısı haline gelir. Bu noktadan sonra değişim daha zor olacağından baştan bazı önlemler almak gereklidir" uyarısında bulunuyor.

Her zaman olduğu gibi öfke kontrolünde sorun yaşayan çocukları yetiştirirken biz anne babalara büyük görev düşüyor. Bunun anlamı şu; çocuğunuzun öfke kontrolünün zayıf olduğuna inanıyorsanız, etkili disiplin yöntemlerini uygulamanız gerekiyor.

Disiplini ev içinde sağlamaya çalışırken onlara aynı kuralları defalarca hatırlatmayın, bağırmayın. Uzmanlar, bu tip çocuklara, yerine getirmesi gereken herhangi bir sorumluluğu veya uyması gereken bir kuralı ’bozuk bir plak’ gibi söylemek, yalvaran veya kızgın bir ses tonu ile konuşmak yerine sakin, kısa cümlelerle, göz kontağı kurularak anlatılmasını öneriyorlar.

Alışveriş merkezleri çocukların agresifleştiği noktaların başında geliyor. Çocuklar istediği alınmadı diye ağlayıp, tepiniyor. Çoğu anne-baba, bu duruma bir son vermek için çocuğun isteklerine boyun eğiyor. Bu da çocuğun bu davranışı öğrenmesine neden oluyor.

Eskiden biz anne-babamızın kaş, göz işaretinden nerede duracağımızı bilirdik. Çocuklarımıza da beden dilini okumayı öğretmek gerekiyor. Çocukları agresifleştiren bir diğer konu da rekabet. Özellikle okul ortamında kazanmak-kaybetmek onlar için çok önemli. Kaybetmenin de kazanmak kadar olağan bir durum olduğunu anlatmak lazım.

Bu konuda ben de dertliyim. Çünkü Nehir hep kazanmak istiyor. Kaybettiğinde agresifleşiyor mu? Hayır, ama çok üzülüyor. Ben de kızımın üzülmesine dayanamıyorum. Acaba üzülüp içine kapanması yerine biraz öfkelenip deşarj olması daha mı iyi olur?

Agresif çocukla mücadele yolları

Öfkesini kontrol etmekte zorlanan çocuğunuzla, duygular hakkında etraflıca konuşun.

Kızgınlık duygusunun hangi öfkeli davranışlara sebep olduğunu ve bunun insanların hayatında nasıl olumsuz durumlara yol açtığını ayrıntılarıyla konuşun.

İletişim becerileri zayıf olan çocuklar, kendilerini ifade ederken zorlandıklarında agresifleşirler. Bu sebeple ona kendini ifade etmesi için değişik ortam ve durumlar yaratın.

Karşılaştığı problemleri çözme becerisi zayıf olan çocuklar, herhangi bir sorunla karşılaştığında paniğe kapılıp öfkeli davranışlar sergiler.

Başınızdan geçen ufak problemlerden onun yaş dönemine uygun olanlarını anlatıp, beraber çözüm yolları oluşturun.

Öfkeli veya saldırgan bir davranışını ödüllendirmemeye özen gösterin.

Sorunlarla başa çıkmak için çocuğunuzun analitik düşünmesini sağlayın. Karşısına çıkan problemle ilgili bahaneler üretmek yerine önce var olan sorunu tanımlamasını, karşısındakine değil soruna odaklanmasını öğretin.