Savaşın hava parkurunda gezinti: Hava Müzesi

Müzeye fotoğraf üstadı Mutlu Kader hocamla gittik. Girişte, Atatürk ve Kıbrıs’taki ilk hava şehidimiz Cengiz Topel’in canlandırıldığı bir heykel var. En verimli çağında, 10 yıl önce trafik kazası sonucu kaybettiğimiz Tankut Öktem’in eseri... Müzenin açılışını yapan dünyanın ilk kadın savaş pilotu namlı Sabiha Gökçen’in de aralarında bulunduğu havacılık tarihimize damga vurmuş kişileri ve olayları bulabileceğiniz köşeler var. Örneğin, ilk pilotumuz, 1 numaralı brövenin sahibi, Mehmet Fesa Evrensev. Türkiye’de uçtuğu ilk gün 26 Nisan. O gün, Dünya Pilotlar Günü. Brövesi müzede.
* * *
Müzenin giriş kapısından birkaç adım sonra arka bahçesine geçmeniz olası. Önünüzde, anahtarlıktan monta, hediyelik eşyalar var. Sağ ve solunuzdaki koridorlarda ve üst katta müzenin kapalı bölümleri var. Bahçede, yandaki üssün pistiyle paralel uzanan yürüyüş yolu boyunca dizili, hava araçlarını göreceksiniz. Yolun sonunda tüm görkemiyle tırmanışa geçmiş bir F-104G Starfighter önemli bir fotoğraf çekim noktası. Boş ağırlığı 6 tonu, boyu 17 metreyi geçiyor. 10 yıldır burada, müze anıtı adeta.
Okuyanlar bilir, bazen hızlı tarih turları yapmak köşemizin adetlerindendir! Birini yapalım: 1914... Osmanlı’da önlenemez toprak kayıpları başlamıştır. Enver Paşa, dosta düşmana Türk gücünü göstermek ister. İstanbul’dan Mısır’a kadar uçulmasını ister. Ortadoğu için ilk posta seferi de olacak, 2 bin 500 kilometrelik “Kahire seferleri” için, 4 uçak uçacaktır...

İlk iki Bleriot ve Deperdussin uçakları, aynı gün İstanbul’dan havalanır. Koşullar uzun yolculuklar için çok zorludur. Biri hemen zorunlu olarak geri döner. Diğeri arızalanmış, zorunlu iniş yapmış ama Şam’a varmıştır. Kalkar ama Taberiye Gölü yakınında düşer. İki yüzbaşı, Fethi ve Sadık Beyler ilk havacı şehitlerimiz olurlar. Tayyareci Nuri ve İsmail Hakkı beyler de ikinci uçakla, her şeye rağmen aynı gün Şam’a ulaşırlar. Burada ilk hava şehitlerimizi görürler. Çok üzgün ama çok daha kararlı devam ederler. Onların uçağı da Yafa’da düşer. İsmail Hakkı bey kurtulur, Nuri Bey şehit olur. Üç havacı şehidimiz, Selahattin Eyyubi Türbesi’nde yan yana yatıyorlar. 3’üncü uçak yola çıkar. Zorunlu iniş falan derken, o da Edremit’te düşer. En büyük teselli Tayyareci Salim ve Kemal Beyler’in sağ kurtulmalarıdır. Dosta, düşmana gövde gösterisi derken, gelinen durum artık çok üzücü ve çok can sıkıcıdır. Son Bleriot uçağın düştüğü yer olan Edremit’in Belediye Başkanı Yazıcızade İsmail Hakkı bey’in katkılarıyla, bir Bleriot uçak daha alınır. 3’üncü turda düşen uçaktan sağ kurtulan ayyareciler, 4’üncü tura baştan başlarlar. Zorluklar vardır elbet ama tur 1,5 ayda tamamlanır...
Değme Hollywood filminden daha heyecanlı, içi vatan sevgisi, görev aşkı, buram buram havacılık kokan, pek çok duygu ve düşünceyi harmanlayan müthiş bir senaryo değil mi? Hepsi gerçek. Unutulmaması için posta pulları çıkarılmış. 2001 yılında “Altın kanatlar” isimli anma uçuşu gerçekleştirilmiş. Proje için 2 Bleriot tipi uçak yapılmış. Aynı güzergâh izlenmiş. Yapılan uçaklardan birinin adı “Fethi”. İlk hava şehidimizin adına. Altın renginde. Bence altın kıymetinde. Müzede.

Millî mücadele... Gövde ve kanatlarda yerli dokuma bez kullanılır. Yüzeylerde kayganlık için gerekli malzeme bulunamaz. Kaynatılan sığır jelatinine, patates kabukları, kola ve yumurta akı eklenir. Kayganlık sağlanmıştır. Yağmurlu havalarda sorun çıkar ama olsun. İlk hava birliği kurulur. Başında Yüzbaşı Fazıl bey. Uçaklarının kanatlarına iki pençesinde bomba taşıyan kartal çizilir. Hava birliklerinin ilk sembolü. Birliğin adı da Kartal Müfrezesi. İlk uçan, sivil bir pilot, Vecihi Hürkuş’tur. Kafkas Cephesi’nde Ruslar uçağını düşürülen. Uçağını teslim etmemek için yakan. Esir düşen. Kaçıp, kurtulan. Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu yapan... Havada öyle savaşır ki, birinde aşağıda savaşanlar, savaş kesip yukarıyı seyretmişler! Sonraları ilk Türk uçağı yapan kişi de, o olacaktır. Müzede, havacılığa damga vurmuş kişilerle birlikte, Hürkuş’un da izini sürebilirsiniz.

Bahçede bir Mavi Dünya var. İçinde T-33 ve F-5 uçakları. Merdiven dayalı! Pilot kabinlerine girilebilsin diye… Müzede sergilenen 2 pilot kabini, Ankara’daki alışveriş merkezlerine de taşınıyormuş.
Müzede sergiler, etkinlikler düzenleniyor. “Kurtuluş Savaşı Hava Harekâtı Sergisi” 21 Ağustos-04 Eylül tarihleri arasında. “Çanakkale Savaşı Hava Harekâtı” ve “Türk Hava Kuvvetleri Akrobasi Timleri” sırada. Akrobasi konulu sergilerde Türk Yıldızları, gösterilerinin ardından müzeye gelip imza dağıtıyorlar. O gün, dünyanın hayran olduğu bu pilotlara imzalatmanız için Müze, poster hediye ediyor.

Girişin üst katında kafeterya var. Mehmetçik Abdullah’ın elinden bir çay içmenizi tavsiye ederim. Çayınızı yudumlarken, yandaki üssün içindeki pistin, tam pist başındaymışsınız gibi hissedeceksiniz. Çok sık uçak inip, kalkıyor. Fotoğraflamaya hazır olun! Her an başka yerde yakalaması zor bir kare çıkabilir.
Müze İstanbul Yolu’nda. 11. Hava Ulaşım Ana Üs Komutanlığı, Etimesgut adresinde. 444 8 HKK (455) numaralı telefondan bağlanıyorsunuz. Konusuna hâkim ve güler yüzlü uzmanlarıyla, pazartesi dışında açık.
Havacılık keşifleriyle dolu, keyifli geziler diliyorum.
Kaynaklar: www.tayyareci.com ve https://aeroturk.blogspot.com.tr.