Reforma sosyal güvenlikçi eli değiyor

Tartışmalar bu ad altında yapıldı, kanunlar bu amaçla çıkarıldı. 1999’da da bu yol izlendi, 2006 ve 2008’de de... “Sosyal güvenlik reformlarında” IMF ve Dünya Bankası’nın taleplerinin olduğu hep yazıldı ve söylendi. Özellikle son “reform” çalışması o kadar “dışarıdan ki” anlayana aşkolsun. Bu yöndeki eleştiriler ve uygulayıcıların gördüğü eksikliklerden dolayı bir süredir “sosyal güvenlik reformuna” reform yapılacağını SGK yetkilileri dillendiriyorlardı. Sonunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer, yapılacak yeni düzenlemeleri basına açıkladı. Bizim gördüğümüz emeklilik, aylık artış oranlar vb. temel parametreler çalışan ve emekliler lehine değişmiyor, ama yeni düzenlemelere SGK’de çalışan “sosyal güvenlikçilerin” elinin değdiği belli... Birçok eksik ve yanlış düzeltiliyor...

İşte  yapılacak  yeni  düzenlemeler

Borçlarını düzenli ödeyen işverenlere sağlanan 5 puanlık indirim devam ediyor. Ek olarak bu indirim ile birlikte, aynı anda genç işçi ve kadın işçi istihdamındaki indirimlerden de yararlanmaları sağlanacak...

Özürlü istihdamını artıracak düzenlemeler yapılıyor. İşverenlerin toplam işçi sayıları dikkate alınarak zorunlu özürlü çalıştırma kapasitesi artırılacak. Şüphesiz bunların primleri Hazinece karşılanmaya devam edecek.

Kısmi çalışan işçilerin eksik günlerinin GSS primlerini ödeme zorunlulukları bulunmakta. Bu zorunluluk gereği SGK şu ya da bu sebeple bu görevini yerine getirmiyor. GSS primlerini almıyor veya takip etmiyor... Anlaşılan o ki bu zorunluluk kalkıyor... Kısmi çalışanlar eksik günlerini, tamamen isteklerine bağlı olarak ya isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek ya da sonradan borçlanarak her ay için 30 güne tamamlayabilecekler... Dahası bu şekilde ödenen primleri SSK statüsünde sayılacak... Kısmi çalışanlar eksik günlerinin işsizlik sigortası primlerini de isterler ise ödeyebilecekler ve işsiz kaldıklarında maaş alabilmeleri kolaylaşacak...

MEB bağlı kurslarda usta öğretici olarak çalışanların şu an için sigorta günleri 30 gün üzerinden. Önceki yıllarda böyle değildi; hiç 30 olmuyor, ücretli öğretmenler gibi 10 gün, 15 gün oluyordu... İşte bunlara geriye doğru borçlanma hakkı geliyor... Umarız bu süreçte “ücretli öğretmenlerin” benzer sorunları da giderilir.

 İlk defa memur olanların
1 yıllık ücretsiz izin süreleri için de GSS primleri çalıştıkları kurumlar tarafından ödenecektir.

Bağ-Kur’lu emekli olduğunda 10 yıldan az sağlık primi ödemişse bu süreyi tamamlayana kadar emekli maaşından yüzde 10 sağlık primi kesintisi yapılmakta. Bu kişi başka statüde çalışmışsa örneğin; işçi, memur gibi o çalışmaları 10 yılı tamamlamaya sayılmamaktadır. Bağ-Kur kapsamında çalışması aranmaktadır. Bu da hak mağduriyetine neden olmaktadır. Yeni düzenlemede kişinin diğer statüde çalışmaları da 10 yılı tamamlamada esas alınacaktır.

Yapılacak yeni bir düzenleme taksi ve şehir içi diğer toplu taşım araçları ile sanatçılar yönünden Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenecek alanlarda işveren emrinde 10 günden az, kısmi süreli çalışanlara yine 17 gün üzerinden prim ödeme imkânı getirilmektedir. Kısaca, taksici ve sanatçıların sosyal güvenlik kapsamına alınmaları kolaylaştırılmaktadır. Bu 17 günlük süre tarım sigortalıların da olduğu gibi her yıl bir gün artacaktır.

Trafik kazalarında sağlık giderlerinin ödenmesindeki kargaşaya son veriliyor. İster sosyal güvencesi olsun, isterse olmasın bir kişi eğer trafik kazası geçirirse tüm sağlık giderleri sosyal güvenlik sisteminden karşılanacak.

1 Ekim 2010 itibariyle, İş Kanunlarında sayılan ücretsiz izinler dışında bir kişi ücretsiz izin aldığında sağlık yardımından yararlanamayacaktı... Bu düzenleme de değiştirilmektedir. Bir işçi bir yıl içinde bir ayı geçmeyen  ücretsiz izin alırsa artık sağlık sisteminden yararlanabilecek...

SGK prim belgelerinin işyerlerinde asılı olması zorunluluğu kaldırılıyor. Dahası, asılmadı diye uygulanan 2 asgari ücret cezası da kalkıyor.

Kot taşlama işinde çalışıp silikoz hastalığına yakalanmış olanların sosyal güvenlik ve sağlık hakları açısından içinde bulundukları çileli duruma son veriliyor... Tespit edilebilir ise, SGK kapsamında kendilerine “meslek hastalığı maaşı” bağlanacak, işyerleri kapanmış olanların bu çalışmaları tespit edilemez ise, bu sefer de kamuoyunda “65 yaş ve özürlü aylığı” kanunu olarak bilinen 2022 sayılı kanuna göre kendilerine aylık bağlanacak...

Sosyal güvenlik kapsamında olmayan, özel sektörde tarım ve orman işlerinde hizmet akdi ile süreksiz işlerde çalışanlar sigorta kapsamına alınacak... Bu işçilerimiz sigortalılık haklarından yaralanmak için çalışma koşulları dikkate alınarak 30 günlük prim yerine 17 günlük prim ödeyeceklerdir. Bu prim 30 gün hizmet olarak sayılacaktır. Ödenecek prime esas bu gün sayısı her yıl bir gün artarak 30’a kadar devam edecektir.

2008’den önce süreksiz tarım işçileri sigortası kapsamında aktif sigortalı olanların geçindirmekle yükümlü oldukları anne ve babaları ile erkek eşleri (55 yaşından küçük ve malul olmayan) sağlık sigorta sisteminden yararlanamıyorlardı. Bu kısıtlama da kaldırıyor. Artık bu işçilerin anne ve babaları ile eşleri sağlıktan diğer sigortalılar gibi yararlanabilecekler.

Hiçbir sosyal güvencesi olmayanların kapsama alınıp tescil edilebilmeleri için GSS Giriş Bildirgesi vermeleri gerekiyor. Yapılacak düzenlemede Genel Sağlık Sigortası’nın tam olarak devreye gireceği tarihte kişilerden herhangi bir bildirge istenmeyecektir. Bu çerçevede GSS’deki işlem yükünü çağdaş devletlerde olduğu gibi kendi yüklenmiş olacaktır.

Bağımsız çalışan tarım sigortalıların en çok şikâyet ettiği konulardan biri de ziraat odalarına kayıt yaptırdıktan sonra oda kaydını sildirmeden başka bir kapsamda çalışsalar bile tarım sigortalıkları kapsamından çıkamamalarıdır. Bu düzenleme kaldırılıyor. Artık, tarım sigortalıları oda kayıtlarını sildirmeden işçi veya esnaf olarak başka bir işte
çalışırlarsa o kapsamda
sigortalı olabilecekler.
Ayrıca, eğer esnaf veya işçi olarak çalışmaktan vazgeçerse oda kayıtlarına bakarak, Kurum otomatik tekrar tarım sigortalılığı kapsamına almaktadır.
İşten çıkanlar için sağlık hizmetine erişim kolaylaştırılıyor. Buna göre, Genel Sağlık Sigortası içinde bir sigortalı işçinin geriye dönük 90 gün prim ödemesi varsa 10 günü sonrasından 90 gün süreyle herhangi bir prim ödeme yükümlülüğü olmaksızın sağlık sisteminden yararlanabilecektir. Mevcut düzenlemede işten ayrılan işçinin 11’inci günden itibaren GSS primi başlamakta ancak borcu aranmamaktadır.

Ayrıca oda kaydı bulunan 65 yaşın üzerindeki çiftçiler mevcut düzenlemeye göre zorunlu sigorta kapsamındadır. Bu da değiştiriyor. 65 yaşın üzerindeki çiftçiler isterlerse zorunlu sigorta kapsamından çıkabileceklerdir.

İşletmelerde mesleki eğitim görenler, stajyer ya da çırak olarak çalışanlar mevcut düzenlemede kendileri üzerinden GSS kapsamında yararlanamıyorlardı.  Bu duruma son veriliyor. Artık bu kapsamdaki tüm kişiler de doğrudan kendileri üzerinden GSS kapsamından yararlanacaklardır. Primleri ise ilgili kurumları tarafından karşılanacaktır.