Kurthan Fişek: Ajit-prop'a gelmenin dayanılmaz kolaylığı

Kurthan FİŞEK

DÜNYANIN hem en zor, hem en kolay işlerindendir ‘‘ajit-prop’’... Ajitasyon-provokasyonu yapacağın kitleyi iyi bilirsen, kolayca dolduruşa getirirsin, istediğini yaptırırsın...

Ama, kitleyi tanımazsan, huyunu suyunu bilmezsen, yüzüne gözüne bulaştırırsın...

Meselá, birileri düğmeye bastı, seni de ajan-provokatör olarak görevlendirdi. Atatürkçü Düşünce Derneği'nin kongrelerinden birine gidip kürsüye fırlar, ‘‘Atatürk zaten gök gözlü deccaldi, haydin, gidelim, heykellerini, büstlerini parçalayalım!’’ diye ateşli bir nutuk atmaya kalkarsan, çember sakalını oracıkta yoluverirler.

Yine meselá, Aczmendi'lerin bir töreninde, Behçet Kemal Çağlar'a özenip ‘‘Atam atam, sen kalk da ben yatam!’’ dersen, Anıtkabir'e topluca çelenk koymayı önerirsen, cenaze namazı kıldıracak imamı zor bulursun...

Sözün kısası, ‘‘ajitasyon-provokasyon’’ hem kolay, hem zordur.

Bütün mesele gaza getireceğin kitleyi iyi seçmek, nabızlarını iyi tutmaktır.

Tarihte hep öyle oldu.

Bizde de tekrarlanıyor.

Sıkıntılı insanlar yürüyor, bağırıyor, çağırıyor. İpin ucunun kaçtığı çok oluyor.

Yürütenler ne yapıyor? Hazım sistemleri gelişkin olduğu için, yedirdiklerini unutuyor, ‘‘İçime sindiremedim, hazmedemiyorum!’’ diyor.

* * *

1 İlk ünlü ajan-provokatör Antik Yunan neferi Pzistrat'tı. Öne fırladı, ayaklanan halkı hükümet sarayına yürüttü. Başka ne yaptı?

a. ‘‘Karılarımızı alıp yerlerine şapka bırakacaklar’’ dedi.

b. Elbiselerini paramparça etti, ‘‘Beni bu hále tanrılar getirdi’’ dedi

c. Enflasyon rakamlarını açıkladı

d. Herkesin ortasında hüngür hüngür ağladı

2 Mitolojik ajan-provokatörlerin hepsi ‘‘tanrıdağı’’ Olympos'tan çıktı. Topuğundan vurulan Akhilleus, Agamemnon'a hece vezniyle feveran etti: ‘‘Seni gidi edepsiz/Seni şarap fıçısı/Seni gidi it gözlü/Seni geyik yürekli!’’ Bu dolduruşa kim gelip Agamemnon'u çizdi?

a. Feminist amazonlar

b. Ayaklanan maçolar

c. Öz amcasının oğlu

d. Halk mahkemesi

3 Osmanlı'nın en dolmuşa geleni, yeniçeri ocağıydı. Sultan Mustafa yeniçerinin nabzını çok iyi tutardı. ‘‘Hareme tasallut etmiştir!’’ diye, yeniçeriyi Genç Osman'ın üstüne saldı. Yeniçeri ne yaptı?

a. Kışlasına çekildi

b. Genç Osman'ın sol kulağını kesti

c. ‘‘Bir daha dolduruşa gelmeyiz!’’ diye pişman oldu

d. Yalan haber veren yeniçeri ağasına dava açtı

4 Provokasyonlar tarihinin en inatçı siması Mareşal Concini'dir. Milleti dolduruşa getirmeyi beşinci seferinde de başaramadı. Başına ne geldi?

a. Ayaklarından ağaca astılar

b. Cesedini ateşe verip etrafında sabaha kadar dans ettiler

c. Cesedinden söktükleri diş ve kemikleri kapı kapı dolaşıp sattılar

d. Hepsi

5 ‘‘Seyfiye’’ sınıfı provokasyona kolay gelir. General Petroviç'e yapıldığı iddia edilen başarısız suikast teşebbüsünden Kraliçe Draga Mişan sorumlu tutuldu. Askerler kadıncağıza saldırdı. Üstünden ne çıktı?

a. Noramin

b. Melamin

c. Prezervatif

d. 36 kurşun, 40 kılıç yarası

6 Kimi adam ‘‘provoke’’, kimi adam ‘‘gıcık’’ eder. Kimi düğmeye, kimi damara basar. Kadın sanıklarla ilgili ‘‘işkence’’ iddialarına karşı, ‘‘Niye cop sokalım? Taş gibi askerlerimiz var!’’ diyen devlet büyüğümüz kimdi?

a. Kenan Evren

b. Papaz Rasputin

c. Bülend Ulusu

d. Turgut Sunalp