×
Mısır, Lübnan, Suriye, İsrail mutfakları da vegan beslenmeye oldukça yatkın ancak bizde bir Ege Otları, bir Antakya mezeleri var ki… Ortadoğu ve Akdeniz Kültürü’nü rahatlıkla birleştirip lezzetli, sağlıklı, vegan alternatifler üretebiliyoruz. Biz zaten bu mutfak kültürüne doğuştan sahibiz, hepimiz doğuştan aşçıyız. Yeter ki biraz çaba sarfedelim.
Vegan yöresel lezzetleri yapıp tek başıma yemiyorum elbetJ Dostlarıma, aileme de sıklıkla yöresel tarifler yapıyorum, vegan beslenme konusunda inanılmaz bir dönüşüm yarattım çevremde. Çok kolaymış e lezzetli yorumları zıklıkla alıyorum. Anladım ki insanların aşina oldukları lezzetlerden uzaklaşmadan vegan bir Adana Kebap yaparak mesela, bir vegan karnıyarık ile vegan mutfağı yöreselleştirip herkese sevdirebiliriz.
Türk Mutfağı’nın lezzetlerini dünyadaki yükselen eğilim olan vegan beslenmeyle birleştirmekten müthiş haz alıyorum. Kasım ayı içinde İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin daveti ile gıda girişimcilerine hem vegan beslenmenin Türk Mutfağı’na ne kadar uygun olduğunu anlatacağım hem de Vegan Adana Kebap Atölyesi yapacağız. Bu ilgi çekici başlık şimdiden çok sevildiJ
Peki, evde en son ne yaptık? Vegan karnıyarık J Yetemdi tüm danışanlarıma gönderdim tarifini hepsi istisnasız çok sevdi, hatta bayıldılar. Aralarında kalp damar hastası, şeker hastası olanlar, kilo fazlası olanlar dahi yiyebildi.
Bilirsiniz karnıyarık kıyma ile yapılır. Oldukça yüksek oranda yağ kullanılır. Ben bu tarifi az yağlı vegan bir hale getirdim. Buyrunuz:
VEGAN KARNIYARIK TARİFİ:
4 KİŞİLİK
Malzemeler:
Güçlü bir bağışıklık için yapılması gereken 10 şeyi şöyle sıralayabilirim:
Bitkisel temelli beslenin. Bu şekilde posa alıp bağışıklığın %80’ini oluşturan bağırsakları güçlendireceksiniz.
Mor ve kırmızı sebze ve meyveleri ihmal etmeyin!
Bağışıklık için en güçlü antioksidanlar mor ve koyu kırmızı sebze ve meyvelerde bulunur. Bu grubu her gün öğünlere almak gerekiyor.
Her sabah kalkar kalkmaz 1 su bardağı su için. Su bağışıklık için vazgeçilmez bir unsur.
İnflamasyon oluşumunu önlemeye su içmekle başlayın.
Her gün gece 11’de uyuyun, sabah erkenden uyanın.
Uyku esnasında salgılanan melatonin ile bağışıklığınızı güçlendirin.
Türkiye’nin ilk vegan diyetisyeni olarak yaptığım çalışmaların bir kısmını yayınladığım bu köşe ile vegan yaşam konusunda doğru bilgi vermeyi ve vegan yaşama geçeceklere ilham vermeyi hedefliyorum.
Bir röportaj serisini bu vesileyle yapmaya başladığımı duyurmak istiyorum. Bu hafta hepimizin yakından tanıdığı Demir Demirkan ile veganlığını konuşacağız. Demir, benim hem çok sevdiğim dostum hem de takdir ettiğim, müziğini çok sevdiğim bir sanatçı. Türkiye’ye Eurovision birinciliği almış bir “Everyway that I can”in besteci ve söz yazarı Demir’i özel kılan sadece müziği değil aynı zamanda çevresindeki olaylara bakış açısı.
1. Ne zamandır vegansın? Veganlığa nasıl karar verdin?
Skinny Bitch kitabını okuduktan sonra 1 yıl vegan kalmıştım. Daha sonra, büyük ihtimalle eksik bilgi ile devam ettiğim için ciddi enerji düşüklüğü sorunu yaşadım. Özellikle spor günlerinde. Daha sonra 2017’de tekrar vegan oldum. Bu defa daha iyi bilgilenip sürdürebildim.
2. En sevdiğin vegan yemek ve tarif nedir?
Genelde vegan beslenmede kahvaltı zordur. Kahvaltıda cassava tortilla üzerine ezilmiş tatlı patates, üzerine avokado, ıspanak yaprakları, dere otu, vegan peynir kırıntıları koyuyorum. Baharat olarak da tuz, karabiber, köri ve kimyon.
3. Vegan yaşama geçmeyi düşünenlere ilham vermek için ne önerirsin?
Doymuş yağ ve hayvansal proteinin vücuda zararlı olduğu açık ve net olarak kanıtlandı. En azından bunları minimuma indirmek için biraz dikkat ettiğinizde zaman içinde doğal olarak hayvansal gıdaları tüketmeyi tamamen bırakacaksınız. Bunu bir diyet, bir gruba aidiyet ve hayatınız boyunca sürdürmeniz gereken bir kısıtlama olarak görürseniz bir süre sonra genelin beslenme tarzına geri döneceksiniz. Beslenme konusunda okuyup, araştırıp, bilgi sahibi olun. Her yemek yediğinizde “benim için faydalı mı, zararlı mı diye düşünün. Doğal olarak sürdürülebilir bir beslenme ortamı yaratacaksınız.
Dünya son yıllarda adeta kırmızı alarm veriyor. Çevre felaketleri, orman yangınları derken üstüne bir de pandemi krizi ile baş başa kaldık. Pandemiden sonra ekonomik kriz ve gıda, su krizi bizi bekliyor. Salgın krizi, karbon emisyonlarını geçici olarak azaltsa da küresel iklim krizi uzun vadede bizi etkilemeye devam ediyor.
Yazıya bu kadar olumsuz girilir mi? diye düşündüm tekrar okuyunca. Konu çevre krizi olunca olması gerekenden daha fazla gerçekçi ve net bir tarafta durmayı tercih ediyorum. Evet, var olan salgın krizi ve iklim krizi, ekonomik bir buhran yaratacak. Dünya Bankası ve Birleşmiş Milletler, 10 Avrupa ülkesinin çevre/iklim bakanları diyor ki: Bu ekonomik krizden çıkmamızın yolu yeşil ekonomiyi, sürdürülebilir ekonomik modelleri yaratmaktan geçiyor.
Televizyonlar, radyo, iklim krizi ve salgın krizinin sonuçlarını konuşuyor ancak nedenlerini de konuşmamız gerekiyor. Ciddi yayınlara baktığımızda salgınların çıkış noktasının hayvan çiftlikleri olduğunu görüyoruz. Nasıl mı?
Virüsler ve bakteriler, dünya var oldu var olalı yeryüzündeler. Hatta, bakteri ve virüsler vücudumuzda bizimle beraber yaşıyor. Örneğin, bağırsaklardaki yararlı bakteriler olmasaydı yaşayamazdık. Tüm hayvanların vücudunda virüs vardır ve o hayvanı hasta etmez, çünkü bu virüse bağışıklığı vardır.
Ancaaak, bir virüs ara konak dediğimiz başka bir canlıyla temas ederse orada tehlike başlar. İşte hayvan çiftliklerinde antijenik şift dediğimiz virüs gen aktarımı gerçekleşir. Ara konaktan başka bir canlıya bulaşırsa -mesela insana- ölümcül ve hastalık edici oluyor. Gerçi bu virüsün insan yapımı olduğu hakkında komplo teorileri de azımsanmayacak boyutlarda. Öyle ya da böyle virüs tehlikesi ile karşı karşıyayız ve bir de iklim yani çevre krizi ile.
Hayvancılık endüstrisi sadece koronayı değil kuş gribi, domuz gribi, salmonella, deli dananın da çıkış noktasıdır. Biz hayvansal yemezsek, hayvanları kendi çıkarımız için kullanmazsak bu kadar felaket başımıza gelmeyecekti. Ama hala uslanmıyoruz. Yine alışkanlıkları devam ettirme derdine düşüyoruz.
Bunlar medyada söylenmiyor diye yok olduğu anlamına gelmiyor. Big Farms Make Big Flu kitabı geniş bir salgın ve hayvancılık ilişkisi ansiklopedisi niteliğinde. Bu kitap, koronanın geleceğini söylemişti. Bize verilen bilgilerle yetinmeyelim. Araştıralım, sorgulayalım.
Hekimlerimizden biri ÇAPA Tıp Fakültesi Acil Dahiliye Anabilim Dalı Başkanı Değerli Hocam Prof. Dr. Osman Erk idi. Osman Hoca ile korona, salgın hastalıklar ve hayvancılık ilişkisini konuştuk. Kendisi, önemli açıklamalarda bulundu. Canlı yayındaki önemli açıklamalardan biri ise koronanın erkekleri kadınlara göre daha fazla etkilemesiydi. Ülkemizde korona ölümlerinin %70’i erkeklerden oluşuyor. Bu açıdan değerlendirdiğimizde Beyler! Kendinize biraz daha dikkat edin. Sigara, alkolü ya bırakın ya da azaltın. Hem korona hem de diğer hastalıklar açısından kadınlara nazaran daha risklisiniz.
Konuyu ele alan Prof. Erk: “Kadınların bağışıklığı erkeklere göre daha güçlü. Bunun sosyal, fizyolojik, genetik nedenleri var. Sosyal nedenler arasında sigara kullanımı yer alıyor. Çin’de erkeklerin %50’si sigara kullanıyorken kadınlarda bu oran %2. İtalya’da sigara tiryakiliği erkeklerde %30’larda, kadınlarda %15. Bağışıklığın erkeklerde kadınlardan daha düşük olmasının nedenlerden biri ise genetik. Bağışıklık sistemini düzenleyen genler X kromozomu üzerinden taşınıyor.
Kadın cinsiyet hormonları XX yani 2 tane X’ten oluşuyor. Bir X’te sorun olursa diğer X onu telafi ediyor. Erkeklerde bu durum böyle değil. Erkeklerde cinsiyet hormonları bir X bir de Y kromozomu üzerinden XY şeklinde taşınıyor. Diğer yandan kadın cinsiyet hormonları progesteron ve östrojen, bağışıklık için önemli yer tutuyor. Erkeklerde ise testosteron bağışıklığı azaltan etkenlerden. Kadınlar enfeksiyon hastalıkları ve kanser açısından daha şanslı. Kanser tedavilerine daha iyi yanıt veriyorlar. Bir de erkekler el yıkama hijyene dikkat etmeyebiliyorlar.” şeklinde açıklamada bulundu.
Osman Hoca ile konuşurken ben de beslenme ve yaşam düzenlemesi ile ilgili danışanları ve takipçilerimizi şöyle bir gözden geçirdim. %90’ı kadın!
Gördüğümüz üzere bağışıklıkta sadece beslenme etkili değil. Elbette beslenme çok kritik öneme sahip. Ama yaşam tarzı da oldukça etkili. Düzenli, zamanında ve yeterli uyku, meditasyon, nefes teknikleri, düzenli fiziksel aktivite bağışıklığı artırmak için olmazsa olmazlar.
Bu süreçte nasıl beslenelim de sonrasında pişman olmayalım Diyetisyen Hanım diyenlere bazı diyeceklerim var:
Öncelikle oruç nedir sorusundan başlayayım: Oruç, çeşitli nedenlerle bir süre yiyeceklerden uzak durma uygulamasıdır. Neredeyse tüm dinlerde oruç ibadetleri vardır. Bir de aralıklı oruç var, belki duymuşsunuzdur, son yılların en çok konuşulan konularından.
Kalori kısıtlamasından farklı bir uygulama olan açlık oruçlarında amaç, yediklerimizin uygun miktar ve zamanda planlanmasıyla beraber biyolojik ritmimize uygun halde yaşamak.
Türkiye’de daha yeni, başka diyarlarda uzun zamandır ele alınan bir konu. Ama son yıllarda açlık ve oruç ile ilgili çok sayıda çalışma yapıldı. Bu çalışmalara göre, yedi Amerikalı yetişkinden biri vücut ağırlığını kontrol etmek için oruç çeşitlerinden birini kullandığını bildiriyor.
Aralıklı açlık oruçlarında hedefler:
Açlık oruçlarında yediklerimizin biyolojik saatimize göre hayatımızda yer alması oldukça önemli.
Hangi ruh haliyle yediğimizin yanı sıra;
Peki,
Gerçekten de gelecek vegan mı? Vegan beslenme geleceğin beslenmesi mi olacak? Göstergeler böyle olacağını söylüyor. Zaten uzun süredir konuşuluyor. Bu salgını da 5 yıldır gelecek diye bekliyorduk. Bu yüzden hayvancılık, doğa tahribatı ve virüslerle ilgili çalışanlar olarak olanlara pek şaşırmadığımızı söylemem gerek. Sizinle önümüzdeki günlerde ele alacağımız “Big Farms Make Big Flu” kitabını da heyecanla anlatacağım. “Big Farms Make Big Flu” salgınların hayvan çiftlikleri kaynaklı olduğunu anlatıyor.
Yeterli ve dengeli vegan beslenmenin insan, hayvan ve gezegen sağlığı için sayısız faydalarının olması, Dünya Sağlık Teşkilatı, Amerika, Kanada, Avustralya Sağlık Kuruluşları’nın vegan beslenme ile ilgili yayınları bizi bu tarafa doğru sürüklüyor. Evet tam anlamıyla sürüklüyor. Biz istesek de istemesek de bu tarafa geçeceğiz. 2018 Haziran’da yayımlanan çevre ve beslenme ilişkisi raporu, 2009’daki çevre raporu, Birleşmiş Milletler raporları, gezegenin sürdürülebilirliği için vegan beslenmenin kaçınılmaz olduğunu söylüyor.
Bunlar olurken bitkisel etlere ve vegan yiyeceklere yapılan dev yatırımlar da sıklıkla gündeme geliyor. En son mart ayı içinde yapılan açıklamada Silikon Vadisi’nde faaliyet gösteren Impossible Foods (Etsiz et markası) korona salgınının girdiği belirsizlikten korunmak için 500 milyon dolar bütçe ayıracaklarını açıkladı. Bu dev bütçe ile salgından ayakta kalarak çıkmayı hedefliyorlar. Amerika’daki dostlarım, danışanlarım ve dünyanın dört bir yanında sayısız danışan ve arkadaşımın söylediklerine göre oralarda durumlar bizdekinden bin kat daha hızlı gidiyor. Mesela Kaliforniya’da Los Angeles’ta genç kesimden hayvansal yiyen pek yokmuş. Umarım, biz de artık farkına varır, şu hayvansal yeme sevdamızdan vazgeçeriz.
Dünyada ekonomistler, fütüristler, bilim insanları, dijital dünyacıların öngörülerine katılıyorum. Benim bu konudaki öngörüm, salgın bittiğinde doğa ve hayvanlarla olan ilişkimizi daha fazla sorgulayacağız, beslenme şeklimizi değiştirmek için daha fazla çaba sarf edeceğiz. Şu anda sosyal medya akış hızı ve ziyaretçi sayılarımızda iki üç kat artış gözlemliyoruz. Sitemizi yenilemek zorunda kaldık bu sebeple. www.vegandiyetisyen.com yakında yepyeni yüzüyle bizimle olacak.
Özetle, son durumlar dünyanın ve geleceğin vegan olduğunu, gelecekte hayvan çiftliklerinin ve hayvancılığın geleceğin sürdürülebilirliği için var olmayacağını söylüyor.
Bekleyelim ve görelim, bu süreç hepimize çok şey öğretecek.
Haber kaynağı: Forbes, Guardian, Reuters
Bilim kaynağı:
Kilo vermek diyoruz ama aslında yağ yakmaktan bahsediyoruz. Sağlıklı yağ yakmak için öncelikle biyolojik saatimize uygun yaşamak en önemli kısım. Bir de şu şok diyetlerden vazgeçmemiz lazım. Sağlık en önemli hazine. Şok diyet uygularsanız sağlığınız da şok olur, yıpranır.
Kilo vermede en etkin yöntem: Vegan Diyeti
Bu diyeti 5 yıldır uyguluyorum. Formumu, sağlığımı ve bağışıklığımı bu diyete borçluyum. 5 yıldır da herkese anlatıyorum.
Peki, vegan beslenme ile ne yapalım da sağlıkla kilo verelim, şu göbekten nasıl kurtulalım?
Vegan Diyeti ‘nde bitkisel yiyeceklerle;
1. Zengin posa miktarları ile bağırsaklarınız daha iyi çalışır ve yağları daha kolay atarsınız. Kuru fasulyeyi, mercimeği, sebzeleri her yemekte kullanın.
2. Özellikle sebzelerde yiyeceklerdeki posa, bağırsakta bütirat ve asetat gibi kısa zincirli yağ asitlerine dönüşür. Sadece bu şekilde bile yılda 2 kilo verirsiniz. Benden demesiJ Daha sebzelerin az kalorili olduğundan bahsetmedim bile.
3. Daha az yağ