Türkiye’nin AB mesajı net: Hedef hızla tam üyelik

Önemli ikili görüşmelerin ayrıntılarını gazetemizde bulabilirsiniz. Ben daha çok bu toplantının nereden çıktığını, öncesinde neler yaşandığını ve Türkiye’nin konuya bakış açısını sizlerle paylaşacağım. Önce nereden çıktı bu topluluk diyebilirsiniz... Aslında ilk gündeme gelişi 1970’lere dayanıyor:

* İlk kez 1970’lerde yine Fransa tarafından gündeme getirildi. Birliğin çekirdek olduğu ancak Avrupa’yı kuşatan ülkelerin de toplulukta yer alması önerisi yapıldı. O zamanki adı SSCB olan Rusya yine davet için düşünülmedi. Gündem ve toplantı yapma isteği genişleme çekincesinden kaynaklanıyordu.

* 1977 yılında bir kez daha konuşuldu. O dönem 10 aday ülke resmen davet edildi. Türkiye toplantıyı reddetti.

* Yıllar sonra toplantı fikri yine Fransa tarafından gündeme getirildi. Sahnede Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron vardı. 9 Mayıs tarihinde öneriyi dile getirirken genişlemeden yola çıktı. Ukrayna’nın üyeliğinin yıllar alabileceğinden hareketle, AB ile aynı değerleri paylaşan ülkeleri, üye olmak yerine “Avrupa Siyasi Topluluğu” çatısı altında buluşturmayı önerdi.

ANA HEDEF RUSYA’YA MESAJ

Toplantının ana gündem maddesi Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı, enerji krizi ve ekonomi. Maddeler halinde özetlersek:

* AB, Ukrayna, Moldova hatta Gürcistan’ın olası üyeliklerinin AB ile Rusya’yı karşı karşıya getirmesinden çekiniyor.

* Avrupa’nın Rusya’ya vermek istediği mesaj ise net: Bölmeye kalkma, enerjiyi silah olarak kullanma.

* Sorunda birlik üyesi olmayan iki ülke İngiltere ve Türkiye anahtar görülüyor.

* Türkiye’nin izlediği denge politikası, tahıl koridoru çalışmaları ile enerji ve göçmen politikaları Avrupa açısından değerli.

Toplantının davet aşamasında İngiltere de bazı taleplerde bulundu. Ortak bildiri istemedi. Genişleme sorununun da gündem maddesi olmasını istemediler. Bu satırlar erken saatte yazıldığı için gelişmeleri göreceğiz.

Barış ve güvenlik ile enerji, iklim masalarında liderler bir araya geldi. Aynı masada oturmak istemeyenler için de hassasiyet gösterildi. Gelelim AST’nin geleceğine... Hedef, toplantıların sürmesi. Türkiye de ev sahipliği yapmak istiyor.

PAŞİNYAN GÖRÜŞMESİNİN PERDE ARKASI

CUMHURBAŞKANI Erdoğan, AST toplantısı için geldiği Prag’da 13 yıl sonra Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı da kabul etti. Görüşmede Paşinyan’ın Erdoğan’dan destek istediği öğrenilirken, bundan sonrasında iki ülke arasında özel temsilciler ve bakanlar düzeyinde temasların sürdürülmesi benimsendi. Edinilen bilgiye göre, görüşmede heyetler de bir araya geldi. Ankara bu görüşmelerde Türkiye-Ermenistan arasındaki sürecin Azerbaycan-Ermenistan arasındaki süreçle birlikte yürümesi gerektiğini belirterek, “Çift zamanlı ve paralel olmalı” mesajı verdi. Ermenistan tarafı sınır kapısının açılması talebini iletirken, bunun için bazı teknik adımların atılması gerektiği ve her iki sınır kapısının alt yapısının da hazırlanması gerektiği vurgulandı. Sınırın açılmasının hemen söz konusu olmadığı ifade edilirken, bu açılımın Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinin gidişatına da bağlı olduğu kaydedildi. Ankara’ya göre, ilk aşamada sınır kapısı diplomatik pasaportlara açılabilir, sonrasında ise uçuşlar başlayabilir. Ermenistan’la bundan sonra da özel temsilciler ve bakanlar düzeyinde görüşmelerin devam etmesi bekleniyor. Paşinyan’ın ise Erdoğan’la görüşmede, bütün bu süreci siyasi risk alarak yürüttüğünü belirterek destek istediği ifade edildi. Paşinyan’ın görüşmede, 1915 olaylarını gündeme getirmediği ve bu durumun Ankara tarafından olumlu bir gelişme olarak değerlendirildiği öğrenildi.

AST, AB’NİN BÜYÜK BEKLEME ODASI MI?

AB kapısındaki en büyük aday Türkiye. Ancak bekleyen Balkan ülkelerini de unutmayın. Formül ağırlıklı olarak Ukrayna için bulunmuş olsa da tartışmaya açık. Gündemdeki soru: “Acaba bu formül aynı zamanda genişleme baskısını gidermek için mi geliştirildi?”

Bu soru çerçevesinde gelişmelere ve Türkiye’nin tezlerine bakalım: * AB’nin elinde 7 aday ülke, 3 potansiyel ülke var. * Ancak 3-5 yıl genişleme olması beklenmiyor. * Birlik tam üyelik garantisi vermiyor. * Şimdilik bulunan formül: Zirvenin eşitler arası, hükümetler arası, siyasi diyalog platformu olması. * Türkiye’nin mesajı net: “AB adayı, Avrupa ülkesi ve NATO ülkesi olarak Türkiye her katkıya hazır ama AST’yi genişlemeye alternatif görmüyoruz. Tam üyeliğimizi hızlandırmakta altyapı olmalı.”

ATİNA YİNE TÜRKİYE KARŞITI

TOPLANTININ hazırlık aşamalarında Yunanistan yine sorun çıkardı. Edindiğim bilgilere göre Türkiye’nin zirveye katılmaması ve davet edilmemesi için her türlü girişimde bulundu. Diğer ülkeler Yunanistan’ın girişimlerine karşı çıktı. Türkiye’nin katılımı ile Rum ambargosu da delinmiş oldu.