Küreselleşme kime yaradı?

20 yıl sonra ilk kez Davos’taki Kongre Merkezi’nde neler olup bittiğini İstanbul’dan izleyeceğim.

Filmi geriye sarıp, anılarımı tazeliyorum.

Davos’a ilk gittiğim yıl eskisinin bir kaçı katı büyümüş olan Kongre Merkezi’ne giriş kartım yok.

O yıllarda küçük otelleriyle sevimli bir dağ kasabası havasında olan Davos’un karlı ana caddesinde bir aşağı bir yukarı yürürken ısınmak için girdiğim otelde şansıma henüz Türkiye’de üne kavuşmamış olan Dr. Mehmet Öz ile karşılaşıyorum.

Bir başka otelde ise yazar Paulo Cuelho ile.

Kongre Merkezi’ne giremediğim yılı oradan gün boyu hiç çıkmadığım, gün ışığını hiç görmediğim yıllar izledi.

O yıllar boyunca Davos’un Rinaldi gibi, Türkiye’den gelen meslektaşların kaldığı küçük butik otelleri yok oldu.

Yerlerine yatay lüks oteller dikildi.

Ana caddedeki dükkanları da görmez olduk çünkü binalarını tamamen giydiren “Facebook”, “Microsoft”  “Google” gibi markalara yüksek fiyatlara kiralamaya başladılar.

Davos’ta ilk yıl

DAVOS’TA KÜRESELLEŞME ALEYHTARLARI

DEF katılımcılarının sayısı arttıkça, araçlar çoğaldı ve Davos trafikle tanıştı.

Güvenlik önlemlerinin çok sıkı olmadığı yıllarda Kongre Merkezi’nin önünde “küreselleşme” aleyhtarlarının gösterileriyle karşılaşırdık.

Brezilya’nın Porto Alegre şehrinde “Dünya Sosyal Forumu”nun düzenlendiği yıllardı.

“Bir Başka Dünya Mümkün” sloganının çokça kullanıldığı,  Lula’nın fırtına gibi estiği yıllardı.

Günün birinde Brezilya’da seçimleri aşırı sağcı Jair Bolsonaro’nun kazanacağı kimin aklına gelirdi?

Bu yıl önemli liderler Davos’ta yok ama dün sahneye çıkan Jair Bolsonaro var.

Dünya Ekonomik Forumu’nun teması ise “Küreselleşme 4.0”.

Neden “Küreselleşme 4.0” derseniz cevabı DEF ekibinden Peter Vankam’ın kaleme aldığı “Küreselleşmenin Kısa Hikayesi”nde.

DÖRDÜNCÜ DALGAYA NASIL GELDİK?

Buna göre, küreselleşmenin ilk dalgası 19. Yüzyılda,  Birinci Sanayi Devrimi ile başlıyor ve Birinci Dünya Savaşı’na kadar devam ediyor.

Bu dalgadan en fazla Brexit nedeniyle kıvranmakta olan İngiltere yararlanıyor.

İkinci dalga 2. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve ABD’nin ekonomik gücünü dünyaya empoze etmesiyle başlıyor.

ABD’nin itici gücü, araba, uçak gibi İkinci Sanayi Devrimi’nin ürünleri.

1989 yılında Berlin Duvarı’nın yıkılmasından sonra küreselleşme tüm dünyayı kapsayan bir fenomene dönüşüyor.

Küreselleşmenin bu üçüncü dalgasında, ülkeleri serbest ticaret anlaşmalarına teşvik eden Dünya Ticaret Örgütü kuruluyor.

Aynı zamanda Üçüncü Sanayi Devrimi’nin yeni teknolojisi internet devreye giriyor.

Bugüne gelirsek Dördüncü Sanayi devrimiyle birlikte yeni bir dalga ile karşı karşıyayız:�Küreselleşme 4.0

Artık dünyada iki güç var: ABD ve Çin.

Küreselleşmenin yeni sınırı ise siber dünya.

Küreselleşmenin üçüncü dalgasında emekleme çağında olan dijital ekonomi aldı başını gidiyor.

E-Ticaret, dijital hizmetler,  3D yazıcılar ve elbet yapay zeka.

İşte bu dördüncü dalgada hükümetlerin “start-up” lar kadar hızlı, çevik olmaları gerekiyormuş.


Uluslararası Oxfam Direktörü Winnie Byanyima ile Davos’ta

EŞİTSİZLİK KONTROL EDİLEMİYOR

Şimdi gelelim işin can alıcı noktasına.

Bunca küreselleşme dalgası dünyadaki halklarının refahına nasıl bir katkıda bulunmuş?

Herkes mutlu mesut geçinip, istediği her şeyi yapabiliyor mu?

Birkaç yıldan beri çeşitli raporların, endekslerin açıklandığı Davos’ta dikkatler daha çok Oxfam’ın yıllık raporunda.

Bu yılki Oxfam Raporu da bir kez daha gerçeği gözler önüne serdi:

Eşitsizlik artık kontrol edilemiyor.

Dünyanın en zengin 26 kişisinin serveti dünya nüfusunun yarısının servetine eşit.

Bu denklemde en zenginlerin sayısı 2017 yılında 43, 2016 yılında ise 61 idi.

Yani vahşi bir “zenginleşme” söz konusu.

Oxfam’a göre,  dünyadaki 2 bin 200 dolar milyarderi geçtiğimiz yıl servetlerine her gün 2,5 milyar dolar katmış.

Öte yandan dünyada 3.4 milyar kişi günde 5.5 dolar civarında bir para ile geçiniyor.

Bu miktar yıllar önce yanlış hatırlamıyor isem günde 2 dolardı ve buna “aşırı yoksulluk” deniyordu.

Şimdi yoksulluk deniyor.

Bu yoksul insanların çoğunun tabii ki internete erişimleri yok ve haliyle 4.Sanayi Devrimi’nden bihaberler.

Karnını zor doyuran bir insan ne yapsın “yapay zekayı”?

Bu durumda Davos’ta cevaplanması gereken soru şu: Küreselleşme kime yaramış?