‘Tasarruf yapılmazsa musluktan hava akacak’

GÜNLÜK BUHARLAŞAN SU MİKTARI KAMUOYU İLE PAYLAŞILMALI

Kuraklıktan korkan bir İstanbullu olarak her sabah İSKİ’nin web sitesinden (https://iski.istanbul/baraj-doluluk/) barajlardaki doluluk oranlarını takip ediyorum. Suyun böylesine hızlı tükendiğini görmek endişe verici. “Önümüz kış. Yağmur da yağar kar da” diyorlar ama geçtiğimiz yıl ocak- şubata kadar yağmadığı, aralık başında Antalya’da denize girdiğimi hatırlayınca, buna bir de bu sene daha önce hiç görmediğimiz kadar sıcak ve kurak bir sene geçirdiğimizi de ekleyin- ortaya çıkan resim sanıldığı kadar umut vaat etmiyor. Barajlardaki su belli ki “ucu ucuna” yetecek. Acil önlem alınması şart ama mahalle araları foşur foşur araba yıkayanlar ile dolu. Park- bahçe sulayan belediyeler var. Kışa kadar suyu nasıl idare edeceğiz sorusu ile Çevre Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ü aradım.

BİZİ SANCILI GÜNLER BEKLİYOR

İlk sorum şu: Kaç günlük suyumuz kaldı? 50-55 gün deniyor...

Diyor ki: “Yani bu söylem insanları strese sokmakta. Bu, kamuoyunu korkutmaktan başka bir iş değil. Ama öte yandan İSKİ’de bu kadar kritik bir bilgiyi kamuoyu ile paylaşmıyor. Bu da büyük bir hata. İSKİ hem Melen hem de Yeşilçay’dan günlük olarak buharlaşan su miktarı hakkında da net bir bilgi vermeli ki önümüzü görelim. Ne kadar su buharlaştığı kafadan hesaplanmaz. Ancak eylül ayının da ağustos kadar sıcak geçeceği ve elbette bir noktada suyun buharlaştığı da bir gerçektir. Tüm bunları dikkate aldığımızda bizi çok sancılı günler beklemekte. Bu gidişle eylül sonu ekim gibi çeşmeden su değil
hava akacak, hava...”

90-120 GÜNLÜK SUYUMUZ VAR

“02/09/2023 tarihinde (dün) İstanbul barajlarında kalan su miktarı 248 milyon 850 bin metreküptür. İçme suyu şebeke sistemine verilen su miktarı ise 3 milyon 330 bin metreküptü. Bu suyun yaklaşık 1 buçuk-2 milyon metreküpü yani yaklaşık 3’te biri İstanbul suyunun garantisi, 189 km uzaktaki Melen Barajı ile Yeşilçay’dan gelmekte. Benim hesabıma göre İstanbul’un 90-120 gün arası (teknik olarak) suyu kalmıştır.”

7 ANA BAŞLIKTA ACİL SU TASARRUFU

Türk milleti olarak “heyecan” seviyoruz. Her işimiz son dakika. Mesela İtalya maçında olduğu gibi; maçı son dakika çeviriyor, okullar açılmadan bir hafta önce yol asfaltlıyor, barajlar alarm verince su aklımıza geliyor, sel basınca ya da deprem olunca çarpık kentleşmeyi masaya yatırıyoruz. Bu örnekleri elbette çoğaltmak mümkün ama şu an sorulması gereken en önemli ikinci soru şu: Şu saatten sonra su tasarrufu yapılabilir mi? İşe yarar mı? Prof. Dr. Mustafa Öztürk, su tasarruf planlarının çoktandır yetkililerin masasında olduğu ancak henüz bir aksiyon alınmadığını belirterek, yapılması gerekenleri
7 maddede şöyle sıralıyor:

1. Akıllı ve uzman su yönetimleri, içme suyu kaynaklarını (baraj ve gölleri) buharlaşmadan kullanır ve yönetirler. Bu bilince varmak gerek. Sığ ve geniş yüzey alanı olan barajlarda buharlaşma daha hızlı, derin ve yüzey alanı küçük olan barajlarda ise buharlaşma daha az olur. Bu sebeple özellikle bugünlerde yüzey alanı geniş ve sığ olan barajlardan su temini yapılmalı ki suyun buharlaşma hızı yavaşlatılsın.

2. Bazı park-bahçe-yeşil alanlarda yasak olmasına rağmen hala şebeke suyu ile çim sulanıyor. Bu olmaz! Demek ki kontrol yapılmıyor. Her şey kâğıt üzerinde... Sıkı denetim- yaptırım şart.

3. Acil olarak araba yıkamaları (hem şahsi hem de özel şirket olarak) durdurulmalı.

4. Evlere -en az 2 adet- suyu %60 oranında az tüketen aeratörler dağıtılmalı ve gerekirse belediyeler takma hizmeti vermeli.

5. Golf sahalarının (özellikle Göktürk tarafında çokça var) sulanması,

6. Açık ve kapalı yüzme havuzlarına taze su verilmesi acilen yasaklanmalı.

7. Kuruyan barajlarda çamur taraması yapılmalı, barajlar derinleştirilmeli, su tutma kapasitesi arttırılmalı.

TEK DAMLAYI DAHİ İSRAF ETMEK GİBİ LÜKSÜMÜZ YOK

Diyelim bu kışı atlattık ya sonra? “Su savaşları”, kıtlığı yaşamamak için ne önlemler alınmalı? Prof. Dr. Öztürk, İsrail’in su kıtlığından su bolluğuna uzanan yolunu hatırlatarak, diyor ki: “Bundan böyle 8 ay yaz, 4 ay kış yaşayacağız. Bu da kuraklık demek. Dolayısıyla daha da vakit kaybetmeden -daha az tuzlu olan- Karadeniz suyunun, sulama ve kullanımlık su olarak kullanılabilmesi için hali hazırdaki projeler acilen hayata geçirilmeli. Ayrıca atık sular toplanıp, birinci derecede arıtılarak sulama suyuna dönüştürülebilir. Öte yandan İstanbul yüzölçümünün yarısından fazlası çatı, asfalt ve beton. Dolayısıyla 500 metrekare ve üzeri binalara yağmur suyu hasadı için alt yapı kurulmalı. Bu su, sulama ve kullanma suyu olarak ya da yeraltı suyunu beslemede kullanılabilir. Yağmur suyunun göllendiği, sele dönüştüğü noktalarda da bio-hendekler oluşturulabilir. Yağan yağmurun tek damlasını dahi israf etmek gibi bir lüksümüz yok artık.”