Paris’te tartışma konusu... Cezayirli boksör kadın mı erkek mi

CİNSİYET BİYOLOJİSİ HER ZAMAN KALIPLARA UYMAZ 

Çoğumuz, dünyada erkek ve kadın olmak üzere iki grup insan olduğu, herkesin de biyolojik ve genetik özelliklerinin bu iki kategoriye göre şekillendiğini varsayıyoruz. Ancak gerçek böyle değil. Okumalarım sonucu edindiğim bilgilerle Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı, Cinsel Terapist Prof. Dr. Gökçen Erdoğan’ı aradım.

‘TİPİK’ KADIN- ERKEK DEĞİLLER

66 kiloda Cezayir’i temsil eden Imane Khelif’in XY kromozomu taşıdığı, “interseks” birey olduğu açıklandı. Ne demek bu? Diyor ki: “Her insanda 46 kromozom vardır. Bu 46’dan ikisi X ve Y olarak bilinen cinsiyet kromozomlarıdır. Kadınlar ‘tipik’ olarak iki adet X kromozomu taşır, 46, XX kadındır. Erkekler ise ‘tipik’ olarak X ve Y kromozomu taşır, 46, XY erkektir. Interseks ise kişinin biyolojik cinsiyet özelliklerinin tipik erkek veya tipik kadın kategorilerine uymadığı bir durumdur.”

HER BİREYİN DURUMU FARKLIDIR

Bu farklılık nasıl ortaya çıkıyor soruma ise yanıtı şu: “Genetik, hormonal veya anatomik farklılıklar nedeniyle ortaya çıkabilen bir durum. Bireylerin cinsiyet kimliği ve cinsiyet gelişiminde farklılıklar göstermesine yol açar. İntersekslik bir spektrumdur; her bireyin durumu benzersizdir ve tıbbi olarak farklılık gösterebilir. Örneğin, bazı interseks bireyler XY (erkek) kromozomlarına sahip olsalar da genetik mutasyonlar nedeniyle testosterona duyarsız olabilir ve fiziksel olarak kadın, XX (kadın) kromozomlarına sahip bazı interseks bireylerse hormonal bozukluklar nedeniyle fiziksel olarak erkek özellikler geliştirebilirler. Tahminlere göre dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1.7’si interseks özelliklere sahiptir. Bu da milyonlarca insanın bu durumla yaşadığı anlamına gelir ve toplumda farkındalığın artırılması büyük önem taşımaktadır.”

Prof. Dr. Gökçen Erdoğan

‘KADINLAR KATEGORİSİNDE YARIŞMALARI ADİL DEĞİL’

Peki, XY, erkek hücresi ancak dişi üreme organına sahip bir bireyin Olimpiyatlarda “kadın” kategorisinde yarışması doğru mu? Prof. Dr. Erdoğan’ın yanıtı net: “Sporun temel amacı, adil bir rekabet ortamı sunmaktır ama interseks bireylerin spor dünyasında yer alması, bu ilkeyi zorlayan bir durum. Elbette bu bireylerin spor yapma hakları var ancak diğer sporcuların da adil rekabet ortamında yarışma hakları var. Zira bu bireylerin ‘kadınlar’ kategorisinde yarışması, hormon seviyeleri ve fiziksel avantajları nedeniyle adil rekabet ilkesine aykırı. Yüksek testosteron seviyelerine sahip interseks bir birey, diğer kadın sporculara karşı fiziksel avantajlıdır. Bir doktor olarak, interseks sporcuların kadınlar kategorisinde yarışmasının adil olmadığı kanaatindeyim.

NE YAPMALI

“Bu nedenle uluslararası spor federasyonlarının, interseks bireyler için ayrı kategoriler oluşturması veya mevcut kategorilere dahil edilmeleri konusunda net ve adil kriterler belirlemesi gerekmekte. Bu dengeyi sağlamak, sadece spor dünyası için değil, toplumun geneli için de önemli bir adımdır. Spor federasyonları, tıp uzmanları ve insan hakları savunucuları bir araya gelerek, bilimsel ve etik temellere dayanan yeni politikalar geliştirmelidir.”

AİLELER KIZ ÇOCUĞU OLARAK BÜYÜTÜYOR

Olimpiyat Komitesinin açıklamalarından Cezayirli sporcu Khelif’in genetik olarak XY, erkek cinsiyet kromozomuna ancak kadın cinsel organı ve özelliklerine sahip olduğunu anlıyoruz. Buna Swyer Sendromu deniyor. Bu bireyler, doğumda ve çocuklukta dış görünüm olarak kadın üreme organına sahip oldukları için aileleri tarafından haliyle kız olarak büyütüyorlar. Bu da Cezayirli sporcunun “kadınım, zaten öyle de büyüdüm” diyerek çocukluk fotoğraflarını paylaşmasını açıklıyor.

DİŞİ ÜREME ORGANINA SAHİPLER

Prof. Dr. Erdoğan, “Evet böyle olma ihtimali çok yüksek” diyor ve ekliyor: “Aileler ve bireyin kendisi bu durumu ne zaman anlıyor dersen de ergenlik döneminde derim. Çünkü ergenlikte doğal hormon gelişimi olmadığı için beklenen cinsel gelişimi de gösteremiyorlar. Örneğin, meme gelişimi olmuyor veya adet görmüyorlar. Genellikle bu bireyler çocuk sahibi de olamazlar çünkü çoğu zaman işlevsel yumurtalıkları yoktur. Ancak rahimleri varsa bağışlanmış bir yumurta veya embriyo ile hamile kalabilirler. Bireylerin sağlıklı ve tatmin edici bir yaşam sürmeleri içinse hormon tedavisi ile ergenliğin başlatılması ve devam ettirilmesini gerekmektedir. Ayrıca, disgenetik gonadların (testis ve yumurtalık) kanser riski taşıması nedeniyle cerrahi olarak çıkarılması önerilebilir.”