‘Acemi şoför’ deneyimini trafikte mi kursta mı kazanmalı

Bir, ehliyet kurslarında yeteri kadar eğitim verilmiyor mu? İki, trafikte hâlâ kadın- erkek sürücü ayrımı mı var?

Malatya’dan sosyal medyaya düşen ve çok konuşulan  o fotoğraf.

Yeterli olmadığınızın, camınıza not asacak kadar farkında iseniz, neden gidip 2-3 hafta daha ekstra direksiyon eğitimi almıyor da trafiğe çıkıp, başkalarının hayatını tehlike atıyorsunuz, bu da üç.

CAN GÜVENLİĞİ DEĞİL PARA HESABI YAPILIYOR

“Yahu acemi sürücü altı ucu not asmış arabasının camına. İnsanları uyarmış, kendini de korumaya almış” diyebilirsiniz. Ve hatta “Acemilik dediğin şey pratik yapa yapa biter. Böyle usta olunur” da diyebilirsiniz. Dediğinizde haklı da olabilirsiniz ama Malatya’dan önüme düşen bu fotoğraf ile ilk kez karşılaşmıyoruz ki. Trafikte, her gün onlarca benzerini görüyorum ben. Sadece İstanbul özelinde de değil biraz araştırınca gördüm ki tüm şehirlerde durum benzer. Demek ki bu ‘acemilik’ durumu artık kronikleşmiş. Ki internet ortamında “dikkat acemi sürücü” çıkartmaları da yok satıyor. Peki, sorun ne? Ehliyet eğitimleri mi yetersiz?

ÖZEL DERS 5-6 BİN LİRA

İleri Sürüş Teknikleri Uzmanı Serkan Çabuş’u aradım. Diyor ki: “Aslında Türkiye’de ehliyet eğitimleri yeterli ve sıkı. Ancak ‘acemilik’ kısmı, sürücünün kendisine bırakılmış durumda. Yani direksiyon sınavını geçmek demek, kişiye yasal araba kullanma yetkisi verse de bu, kişinin trafiğe tam olarak hazır olduğu anlamına gelmeyebiliyor. Detaylı açıklayayım. Bir sürücü adayı 2 ders araç tanıtımı, 2 ders simülatör, 12 derste akan trafikte, toplam 16 ders alıyor. Bu, temel eğitimdir. Kimi, kişisel becerisine göre 6-7 derste iyi bir seviyeye gelir. Kimine de 12 ders yetmez. Sınavdan geçebilecek kapasiteye gelir ama trafikte zorlanır. Bu noktada kişinin farkındalığı çok önemli. Yeterli olmadığını düşünen kişilerin özel ders alması şart ama biz söyleyince çıkar sağlamaya çalıştığımız düşünülüyor çünkü bu işin bir de ekonomik ayağı var. 10 özel ders, 5-6 bin lira demek. Çoğunluk, o noktada “Bir şey olmaz! Babam, annem, eşim öğretsin bundan sonrasını” ya da “Acemi uyarısı koyar, yırtarım” kafasında. Can güvenliği değil para hesabı yapılıyor.”

 O UYARILAR PEK İŞE YARAMIYOR

“Şunu da söyleyeyim: Aracınızın arkasına taktığınız o uyarılar sandığınız kadar işe yaramaya da biliyor. Maalesef trafikte bu pankartı görüp, “Acemi imiş. Dur şunu bir zorlayayım, sıkıştırayım” diyen çok. Garip bir ruh hali... Ama böyle. Kadın- erkek sürücü ayrımı var mı diye de sormuştunuz ya. Hayır, yok! Sanmayın ki hep erkekler kuralları çiğniyor. Bugün trafikte sürücü adaylarına arkadan, en çok kornayı basan 10 kişiden 6-7’si kadın.”

TRAFİK MAGANDALARI YOLLARDA

Bu da da gösteriyor ki Türkiye’de kadın-erkek olmasından bağımsız “trafik magandalığı” pek yaygın. Şöyle devam ediyor Çabuş: “Herkesin acelesi var. Herkes sabırsız. Ayrıca farklı duygu, düşünce, sosyo-ekonomik seviyeden birçok insan trafikte bir arada; zekâ yoksunu da terbiyesizi de krimi-

nali de... Çeşit çeşit. Kimi de işinde ya da evinde mutsuz. Trafiği stres topu yapmış. İnsanlar başkalarına karşı biriktirdikleri öfkeyi hiç tanımadıkları birinden daha da acımasızca çıkarabiliyor.” Daha dün eski milli futbolcu Oktay ve eşi Başak Derelioğlu’nun ‘yol tartışması’ sebebiyle uğradıkları saldırı ortada.

EKSİK EĞİTİM DE DEĞİL KURAL TANIMAZ ZİHNİYETTE

İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı ise kazaya neden olan ölümlü- yaralanmalı kusurlar içinde sürücü hatalarının yüzde 86,8 ile ilk sırada olduğunu hatırlatıyor ve şunu söylüyor: “Bu sayı yıllardır hiç inmiyor, hep yukarı çıkıyor. Burada incelememiz gereken insan davranışları olmalı. Zira kurallara uyan da uymayanların baskısı altına giriyor bir süre sonra. Yani eksiği eğitimlerimiz de değil- ki bence eğitimlerimiz gayet yeterli ve Avrupa standartlarındadır- kendimizde aramalıyız. Kurallara uyan çok az. Bu sebeple de bu acemi sürücümüz kendisince böyle bir önlem almak istemiş. Haklı. Çünkü trafik maalesef sabırsız, düşüncesiz, kural tanımayan, şiddet uygulamaktan kaçınmayanlarla dolu. Bu zihniyet değişmedikçe acemiler de kadın sürücüler de motorcular da ve hatta yayalarımız da trafikte gün yüzü göremezler.”

SÜRÜCÜLER PSİKOLOJİK TESTLERE DE TABİİ TUTULMALI

Malatyalı ‘acemi’ sürücüyü, aracına bu yazıyı asmaya yönelten, trafikte neredeyse her gün hepimizin sıklıkla karşılaştığı sabırsızlık ve saldırganlık halinin kaynağı ne? Psikiyatrist, Güldenay Sevim diyor ki: “Bu öfkenin altında bireysel olduğu kadar kültürel kodlarımız da yatıyor. Trafikte yaşanan bu tarz çekişmeleri biz, şiddeti onaylayan toplumlarda daha sık görüyoruz. Acı acı korna basan, küfrederek psikolojik, hatta çekinmeden fiziksel şiddet uygulayan kişilerin sırtı sıvazlanır, ‘Helal olsun! Haddini ne güzel bildirdin’ gibi bir tavır sergilenir, o kişiye gerekli cezalar verilmezse bu, başkalarına da kapı açacak ve bir noktada hepimiz için öğrenilen, kabul edilen bir durum haline dönüşecektir. Bizde de durum bu. Trafikte aslan kesilmek sanki ‘marifet.’ Kendimizi herkesten üstün görüyor, şiddetiyse hak arama yöntemi olarak kullanıyoruz. Dolayısıyla ehliyet alırken sadece direksiyon değil sürücüler- öfke ve stres bakımından- psikolojik testlere de tabii tutulmalı bence.”