'Ucuzluk' sağlığı unutturuyor vatandaş pazardan doyuyor

İSTANBUL Ticaret Odası (İTO), İstanbul genelindeki yedi büyük semt pazarını, tüketici davranışları ve alışveriş koşulları açısından araştırdı. Prof. Dr. Ülkü Uzunçarşılı ve Oğuz Ersun tarafından yapılan araştırma, dar gelirli tüketicilerin enflasyondaki düşüşten fazla etkilenmediğini, gelir gurubu yüksek kesimlerde had safhaya ulaşan kredi kartı kullanımının, semt pazarı müşterilerine yansımadığını, veresiye yapılan alışverişlerde artış yaşandığını ortaya koydu.

Araştırmaya göre, müşteriler satılan ürünlerin hijyen olmadığını bile bile, market yerine pazardan alışverişi tercih ediyor. Bunda da ürünlerin sadece ucuzluğu ile tazeliği etkili oluyor.

1202 KİŞİYLE GÖRÜŞÜLDÜ

İTO'nun İstanbul’da ki Semt Pazarları Envanter Çalışması olarak tanımladığı araştırma, semt pazarlarından alışveriş yapan 1202 aile temsilcisisiyle yüzyüze görüşülerek gerçekleştirildi. Kadıköy'deki Salı ve Cuma, Bostancı, Ulus, Fındıkzade, Çarşamba ve Erenköy'ü kapsayan İstanbul’daki yedi büyük semt pazarı araştırmasına katılanların yüzde 65’i pazardan aldığı ürünleri sağlık ve hijyen açısından güvenli bulmuyor. Buna rağmen, bunların yüzde 92.3’ü daha ucuz olduğu için semt pazarlarını tercih ediyor.

Araştırmaya katılanların yüzde 61.1'inin aylık toplam gelirleri, 1 milyar liranın altında kalıyor. Ortalama geliri 400 milyon lirayı geçmiyor. Müşterilerin yüzde 80'i, pazar alışverişi için en fazla 50 milyon lira ayırabiliyor. 100 milyon liranın üzerinde alışveriş yapanların oranı ise yüzde 2.4’ü geçmiyor.

Pazardan yapılan alışverişlerin yüzde 73.9’unu meyve, sebze oluşturuyor. Giyim eşyaları yüzde 10,6, iç çamaşırları da yüzde 8,8’lik pay alıyor. Geri kalan yüzde 6.7'lük kısmı da ayakkabı, çanta, havlu, çarşaf, küçük dayanıklı tüketim maddeleri, kahvaltılık ürünler, temizlik malzemeleri, plastik eşya, mutfak aletleri ve elektronik eşyalar oluşturuyor.

Semt pazarlarından alışveriş yapanların yüzde 78’i pazarlık yapıyor. Pazar alışverişini veresiye yapanların oranı da yüzde 11'i buluyor. Araştırmaya katılan tüketicilerin sadece yüzde 17’si kredi kartı kullanıyor. Yüzde 83’ünde ise kredi kartı bulunmuyor.

ALINACAK ÖNLEMLER

İTO’ya göre, semt pazarlarının kurulacağı yerlerin yeniden belirlenmesi gerekiyor. Pazar kurulacak yerlerin belirlenmesinde, sadece alışveriş yapacakların beklentileri göz önüne alındığından, o bölge ve sokaklarda ikamet edenlerle ilgili yaşanabilecek sorunlar gözardı ediliyor. Pazarın kurulduğu gün, yollar araç trafiğine kapatılıyor. Buralara, itfaiye, polis, ambulans gibi yaşamsal önemi olan araçlar giremiyor. Satışa sunulan ürünlerin büyük bölümünde etiket bulunmuyor. Bu da, tüketicilerin etki altında kalmadan bilgi edinme hakkını engeliyor. Sebze ve meyveler, zeminden yüksek tezgahlarda satışa sunulmuyor. Sağlığı tehdit eden bu sorunun giderilmesi için tezgahların belli standartlar çerçevesinde hazırlanması ve tüm gıda maddelerinin zeminden yüksek tezgahlarda sergilenmesi gerekiyor. Ayrıca pazara kurulacak tezgahların düzen içinde, yolları kapatmayacak şekilde kurulması, tentelerin de belli bir standartta oluşturulması gerekiyor. Pazar yerleri, toplandığında bir anda çöplük görünümü kazanıyor. Alınacak önlemlerin başında, hızlı ve sağlıklı temizlik geliyor.

DETERJAN, GIDA YANYANA

Araştırmada ayrıca, "Gıda maddeleriyle yan yana satılması sakıncalı ürünler için pazar içinde farklı bölümler oluşturulmalı. Sağlıksız şarküteri ürünlerinin satışına kesinlikle izin verilmemeli. Pazar yerlerindeki yetersiz alt yapı sorunu giderilerek, kış aylarında alışverişi işkenceye dönüşmesinin önüne geçilmeli. Havanın erken karardığı dönemlerde, tezgahların aydınlatma işlemi, pazarcılara bırakılmayarak, belediyeler tarafından gerçekleştirilmeli" uyarısında bulunuldu.

Adana, Erzurum ve İzmir'den İstanbul pazarına gelen var

İSTANBUL'daki pazar müşterilerinin yüzde 3'ünü Ankara, İzmit, Adana, Erzurum, Manisa, İzmir gibi İstanbul dışındaki illerden gelenler oluşturuyor.

Pazarda ne var kimler gidiyor

MÜŞTERİ PROFİLİ

Müşterinin yüzde 92'si sağlıksız olduğunu bilerek alışveriş yapıyor.

Tüketici, marketten ucuz olduğu için pazarı tercih ediyor.

Müşterilerin yüzde 83'ü hiç kredi kartı kullanmıyor.

Yüzde 12'si veresiye alışveriş yapıyor.

Yüzde 61'inin aylık toplam geliri 1 milyar lirayı geçmiyor.

Aylık ortalama gelir 400 milyon lirayı bulmuyor.

Yüzde 80'i, pazar alışverişi için en fazla 50 milyon lira ayırabiliyor.

100 milyon liradan fazla alışveriş yapanların oranı yüzde 2'ye ulaşmıyor.

PAZARLARIN PROFİLİ

Sadece müşteri beklentisi karşılanıyor. Semt sorunları gözardı ediliyor.

Semt tamamen trafiğe kapatılıyor. Hayat felç oluyor.

Sebze ve meyveler, tezgah yerine, yerlerde sergileniyor.

Tezgahlar düzenli kurulmuyor. Tenteler, güvenliği tehdit ediyor.

Pazar toplandığında semt çöplüğe dönüşüyor. Hızlı temizlik yapılmıyor.

Deterjanla gıda yan yana satılıyor. Sağlıksız ürünlere izin veriliyor.

Yetersiz alt yapı, kış aylarında alışverişi işkenceye dönüştürüyor.

Aydınlatmaya önem verilmiyor. Tezgahlar, lüks lambasıyla aydınlatılıyor.