Erkan Çelebi: Benzinciler cezayı duyunca çark etti

Erkan ÇELEBİ

7 bin akaryakıt bayisini kredi kartlı satışlarda komisyon almaya çağıran Petrol Ürünleri İşverenleri Sendikası (PÜİS) Başkanı İsmail Aytemiz'in başı, Rekabet Kurulu'yla derde girdi. Rekabet Kurulu'nun TABGİS ve PÜİS hakkında soruşturma başlatması üzerine İsmail Aytemiz, üyelerine mektup gönderek, ‘Kredi kartlı satışlarda komisyon alma çağrısı’ yapmasına rağmen, sendika olarak böyle bir karar almadıklarını söylüyor.

GEÇTİĞİMİZ ekim ayında, Türkiye'nin dört bir yanındaki 7 bin akaryakıt istasyonuna tek tek yazı göndererek, ‘‘Kredi kartlı satışlarda komisyon alın’’ çağrısında bulunan Petrol Ürünleri İşverenleri Sendikası (PÜİS) Başkanı İsmail Aytemiz, Rekabet Kurulu'nun soruşturma başlatıp, ceza yağdıracağını anlayınca, hemen çark etti. Üyelerine gönderdiği yazıda, ‘‘Kár marjlarımız düştü. Bu nedenle, tüm bayileri kredi kartı ile satışlarda banka komisyonlarını müşteriye yansıtmaya çağırıyoruz’’ diyen Aytemiz şimdi, ‘‘Bizim böyle bir kararımız yok. Bu kararı, Ankara'daki birkaç bayimiz almış’’ diyor.

Oysa Aytemiz, 4 Ekim 1999 tarihinde Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası'na üye 7 bin Petrol Ofisi bayisine gönderdiği ‘‘Kredi kartlı satışlarda komisyon almaya çağrı’’ başlıklı yazıda, yüzde 5'lerden yüzde 9'lara yüksettikleri kar marjlarının son altı ayda yeniden yüzde 5'in altına düştüğüne dikkat çekiyor. Üyelerine gönderdiği yazıda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersümer'in yanındayken Müşteşar'ına bayi karlarının yeniden yüzde 9'lara çıkarılması için talimat verdiğini de iddia eden Aytemiz, ‘‘Kredi kartlı satışlarda bankalara ödediğimiz komisyonlar, bu kar marjımızı da alıp götürüyor. Bu nedenle, kredi kartında banka komisyonunu müşteriye yansıtmak zorunludur. Yoksa kredi kartı ile satışlar ciddi bir zarara yol açacaktır. Zararına iş yapmak da anlamsızdır. PUİS olarak, kredi katı ile satış yapan bayilerimizin, bankaya ödedikleri komisyonları müşteriye yansıtmalarını öneriyor ve destekliyoruz. Çünkü, işin altında ezilmemek için bu şarttır. Sonuç olarak, bütün bayileri kredi kartıyla satışlarda banka komisyonlarını müşteriye yansıtmaya çağırıyoruz’’ diyordu.

Aytemiz'in bu çağrısına sadece, üyesi olan 7 bin Petrol Ofisi bayii değil, Shell, BP, Elf, Total gibi çok sayıdaki TABGİS'e üye akaryakıt bayisi de hemen uydu. Kredi kartıyla yapılan satışlarda yüzde 3 ile yüzde 5 arasında değişen komisyonları müşterilerine yansıtmaya başladı.

Bunun üzerine Rekabet Kurulu, PÜİS ve TABGİS'in yanı sıra, Ankara Akaryakıt Satıcıları Derneği hakkında soruşturma başlattı. Soruşturmaya gerekçe olarak da, akaryakıt istasyonlarında kredi kartıyla yapılan satışlardan komisyon alınmasına yönelik, birlikte hareket etme kararı alınması gösterilmişti.

Rekabet Kurulu soruşturma başlatmanın yanı sıra, akaryakıt bayilerinin kredi kartıyla yapacakları satışlarda komisyon alıp almayacakları konusunun tamamen kendi özgür iradeleriyle kararlaştırabileceğine, teşebbüslerin ve birliklerin tavsiye niteliğinde bile olsa, Kanun'a aykırı kararlar alamayacakları gerekçesiyle, haklarında soruşturma açılan işveren sendikaların bu uygulamaya son vermeleri için de karar vermişti.

Arkadaşımız Lerna Asurluoğlu, TAGBİS'in Rekabet Kurulu'nda savunmasını yürüten Prof. Dr. Arif Esin'le görüştü. Esin, ‘‘PÜİS Başkanı İsmail Aytemiz'in, 7 bin üyesine kredi kartıyla yapılan satışlarda komisyon almaları çağrısında bulunması üzerine, sendika, dernek gibi bir teşebbüs birliği kararıyla, rekabeti engelleyici davranışa girilmiş oldu. Çağrı üzerine PÜİS'e bağlı akaryakıt istasyonları ve bunu duyan TAGBİS'e bağlı bazı istasyonlar, kredi kartına komisyon uygulamasına başladı. Oysa bu davranış, Rekabet Kanunu'na göre, rekabeti kısıtlayıcı bir hareket. Rekabet Kurulu'da hemen, Kanun'un ihlal edildiği gerekçesiyle PÜİS ve TABGİS'e soruşturma açtı. Ancak, TABGİS'in bu konuda bir kararı yok. Şayet, PÜİS'in kararı üzerine bazı TABGİS üyeleri kendi aralarında uyumlu eyleme giderek, rekabeti kısıtlamışlarsa, o zaman soruşturmadan TABGİS değil, sadece bu istasyonlar etkilenebilir. Ancak, üyelerine çağrıda bulunduğu için PUİS'e ceza verilebilir. Ceza da, rekabeti engelleyenin brüt geliri üzerinden yüzde 10'unu kapsayabilir’’ dedi.

Yolladığı yazıdan

haberi yok

PÜİS Başkanı İsmail Aytemiz, 4 Ekim 1999 tarihinde tüm üyelerine ‘‘Kredi kartlı satışlarda komisyon almaya çağrı’’ başlıklı bir yazı göndermesine rağmen, sendika olarak böyle bir kararlarının olmadığını ileri sürüyor. Uygulamayı PUİS'in başlatmadığını da savunan Aytemiz, ‘‘Ankara'daki sendikamıza bağlı 20-30 akaryakıt istasyonu, kendi aralarında toplanıp, kredi kartından alınan komisyonun tüketiciye ödetilmesi için karar almışlar. Ancak yapılmış olan o toplantıyla ilgili olarak bizim bağlayıcı, biraraya getirici hiçbir işlevimiz olmadı. Konuyla ilgili olarak bizle görüşülmemiş, konu gündeme dahi gelmedi’’ dedi.

Kararı biz almadık

TABGİS Başkanı Mustafa Cengiz, Rekabet Kurulu'nun başlattığı soruşturmayla ilgili olarak, ‘‘TAGBİS'in almış olduğu üyelerini bağlayıcı herhangi bir kararı yok. Kar marjı sadece brüt yüzde 4.5 olan akaryakıt istasyonları, kredi kartıyla yapılan alışverişlerde bunun yüzde 3'ünü Bankalararası Kredi Kart Merkezi'ne ödüyor. Bazı akaryakıt istasyonları bunu kendileri öderken, bazıları da tüketiciye ödetiyor. Bunun kararını biz değil, üyelerimiz olan akaryakıt istasyonlarının sahibi verir. TABGİS olarak biz, üyelerimizi bağlayıcı herhangi bir karar almadık. TABGİS'de PÜİS gibi bir işveren sendikasıdır. Bu nedenle, böyle bir karar alıp almadığının belirlenmesi için soruşturma kapsamına alındı’’ dedi.

Yönetmelik değişti

Reklam Kurulu karıştı

REKLAM Kurulu Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle Kurul'da uzun süre görev yapan bir çok üyenin görevinden alınması tartışmalara yolaçtı.

Yeni yönetmelikle, Reklam Kurulu'nda görev alacakların seçimle gelme zorunluluğunun getirilmesi, bir çok üyenin kuruldan uzaklaştırılmasına neden oldu. Yönetmelik değişikliğiyle, Barolar Birliği, Reklamcılar Derneği, Türkiye Mimar Mühendis Odaları Birliği, YÖK ve Türk-İş ile Hak-İş temsilcilerine seçimle gelme şartı getirildi. Buna karşın, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği temsilcileri bu uygulamadan etkilenmedi.

Bunun sonucunda da, Kurul'da YÖK'ü temsil eden Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Müberra Babaoğul, Reklamcılar Derneği temsilcisi Çetin Ziylan, Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar, Türk-İş temsilcisi Sinan Vargı Kurul'dan ayrılmak zorunda kaldı. Reklam Kurulu'ndaki görevinden uzaklaştırılan Türk-İş temsilcisi Sinan Vargı, yeni yönetmeliği eleştirilerek, çifte standart uygulandığını söyledi. Vargı, ‘‘Kurul'da çalışan en aktif üyeler taraflı bir yönetmelik değişikliğiyle, görevden uzaklaştırıldı. Kanun'da bile yer almayan seçimle iş başına gelme koşulu, görevden uzaklaştırmak istediklerine uygulandı. İstemediklerine uygulanmadı. Bunun sonucunda da kuruluşlar arasında eşitlik ilkesi ihlal edildi’’ dedi.