Kamu harcamaları büyümedeki sert düşüşü yumuşattı

3. çeyrekte biraz artsa da, hala iç talebin zayıf kalması dikkat çekerken, ihracatın büyümeye ilk yarıda verdiği katkı da bu  çeyrekte yavaşladı ama devam etti. Dün açıklanan 3.çeyrek büyüme rakamları takvim ve mevsimsel etkilerden arındırıldığında büyümenin aşağı yönlü hareketinin devam ettiğini gösteriyor. 3. çeyrekte ekonomi yıllık yüzde 1.6, ilk dokuz ayda yüzde 2.6 büyüme kaydetti. Bu yıl için revize edilen yüzde 3 oranındaki büyüme rakamına ulaşmak için ise yılın son çeyreğinde büyüme oranının yüzde 4’ü bulması gerekiyor. Baz etkisi nedeniyle, son çeyrekte büyümenin biraz hızlanacağı ancak yıllık yüzde 3 büyüme rakamının biraz altında kalınacağı tahmin ediliyor.

ALTINDA DEĞERLENDİRİLMELİ

3. çeyrek büyümesinin beklentilerin altında kalmasının nedenlerine bakıldığında; iç talebin ılımlı bir artış kaydetmesine rağmen, büyümeye katkısının eksi 1.7 puan olduğu görüldü. Net ihracatın büyümeye katkısı ise yüzde 3.4 oranında gerçekleşti. Ancak bunun içinde bu yıl büyük artış gösteren altın ihracatını da mutlaka değerlendirilmesi gerekiyor. Yılın ilk 9 ayındaki yüzde 2.6’lık büyümeye iç talebin yüzde 1.1 oranında negatif katkı yaptığı, ihracatın olumlu katkısının ise 4.6 puan olduğu saptandı. Harcama açısından bakıldığında ise  yatırım harcamalarının 3. çeyrekte de gerilemeye devam ettiği görülüyor. Bir başka deyişle üretim ve yatırım eğilimi yılın 3. çeyreğinde de gerilemeye devam etti. Özel sektör makine ve teçhizat yatırımındaki gerileme yıllık bazda yüzde 15’i buldu. Bu gerileme 2. Çeyrek sonunda yüzde 11.4 oranında idi.
Sektörler itibariyle baktığımızda ise imalat sanayinin 2. çeyrekteki katkısı yüzde 0.98 iken, 3 çeyrekte 0.29’a geriledi. Toptan ve perakende ticaret sektörünün büyümeye katkısı eksi 0.4 puan olurken, inşaat sektörünün katkısı ise artı 0.02 ile 2. çeyrekteki seviyesini korudu. Ulaştırma sektörünün büyümeye katkısı ise 2. çeyrekte yüzde 0.68 puan iken, 3.çeyrekte 0.32’ye düştü.

BÜYÜMECİ EĞİLİM ARTACAK

Özel sektör harcamalarının adı geçen dönemde yüzde 2.9 ile daralmaya devam ettiği gözlendi. Buna karşılık büyümenin yaklaşık yarısı kamu harcamalarından geldi. Kamu harcamaları yıllık artışı hız kazanarak yüzde 6.3’e yükseldi. Kamu harcamaları hariç bırakıldığında ise büyümenin 2. çeyrekteki 3.1 artışa karşılık 3. çeyrekte yüzde 0.9’a düşmesi, büyüme oranlarında kamu harcamalarındaki artışın giderek daha önem kazandığını gösteriyor.
Bu arada yine dün açıklanan Ekim ayı sanayi üretim verileri ise yavaşlamanın devam ettiğini göstterdi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış sanayi üretimi Ekim ayında yüzde 2.6 oranında azaldı.
Bu rakamlar, para politikaları açısından değerlendirildiğinde önümüzdeki Salı günü yapılacak Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısında faiz indirimi kararı alınacağı beklentisini de iyice güçlendirdi. Ortaya çıkan tablo ise açık; ekonomi yönetimi dengeyi sağlamak için içtalebi daralttı, büyümeyi dış talebe bağladı ve o nedenle büyüme oranları düştü. Düştüğü için hala sorun olan cari açık yönetilebildi. Daha sonra daralmanın derinleşmesi üzerine kamu harcamaları artırıldı, faizler düşürüldü ama etkileri henüz tam görülemedi. Bundan sonra para politikasında büyümeci eğilimin devam etmesi, politika faizinin düşürülmesi, belli ki devam edecek. Umarız yeniden geçilen büyümeci politikalarda aşırıya gidilip, dengelerin bozulmasına izin verilmez. Yine çok hassas yönetilmesi gereken bir süreç olacağı kesin.