7 sentlik alım garantisi olmazsa kömür santrali zor

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın bu konuda yaptığı temaslar yoğunlaştıkça, bu santrallerin yapımında önemli finansman sıkıntılarının ortaya çıkacağı görülmeye başladı.


Konuyla ilgili bilgi veren üreticiler, daha geçen yıl bu zamanlar 6 sent olan serbest piyasanın göstergesi PMUM’daki fiyatların şu anda 4 sent düzeyine indiğini söylüyorlar. Bu nedenle özellikle elektrik üreticilerinin finansmanda büyük sıkıntılar yaşamaya başladıklarını, kamunun üretimini kısarak fiyatların daha da düşmesini engellemesine rağmen mevcut fiyatlarla işin sürdürülmesinin zor olduğuna dikkat çekiyorlar.


Buna rağmen Enerji Bakanlığı’nın yeni kömür santralleri yapımına ağırlık vermesine ise o kadar soğuk değiller. Bakana, mevcut koşulları ve kömür santrallerinin yapımı için gereken şartları ilettiklerini, bakanın bankacılarla yaptığı son temaslarda da aynı bulguların ortaya çıktığını belirtiyorlar.


Özetle; hem üreticiler hem de bankacılar, yeni kömür santralleri için gereken ilk koşulun alım garantisi olduğu konusunda hemfikirler. Bunun da 7 sent civarında bir alım fiyatı olabileceğini söylüyorlar. Üreticiler ancak bu fiyatla, satış garantisi verilirse bu yatırımların yapılabileceğini, bankacılar da ancak devletin alım garantisi olursa bu yatırımları finans edebileceklerini söylüyorlar. 


Tabi ki bakandan yeni kömür santralleri yapımı için bu koşulları isterken, talepleri bununla da sınırlı değil. Özellikle mevcut ve bundan sonraki banka kredilerine ilişkin talepleri de var, bunları daha sonra anlatacağım.


Dolayısıyla yenilenebilir enerji kaynakları destekleme mekanizması (YEKTEM) gibi, bir garanti mekanizmasının kömür için de isteniyor. Bazı üreticiler bu santrallerin yapımında, kamu hastahaneleri için uygulanan, kamu-özel sektör iş ortaklığı denen, PPP (public private partnership) sisteminin uygulanabileceğini, bu takdirde yatırımların yapılabileceğini kaydediyorlar.


Üreticiler bir yandan 4 sente düşmüş elektrik fiyatları nedeniyle zor durumda kaldıklarını söylerken, nasıl öte yandan yeni kömür santralleri için 7 sentlik alım garantisi isteyebiliyorlar? Zaten üretim fazlası varken, atıl kapasite oranı yüzde 20 civarındayken, hesaplara göre 2018 yılı sonuna kadar arz fazlasının pik noktasına ulaşacağı hesaplanırken, neden yeni kömür santralleri yapımına bu kadar ağırlık veriliyor?

30 MİLYAR DOLARLIK FİNANSMAN GEREKİYOR

Özel sektörün istenen şartlarla kârlı olacağını gördüğü için bu işe soyunmak istediği açık ama devleti yönetenler neden bu işe giriyor? Bu konuda yorumlar, hatta spekülasyonlar değişik ama üretim fazlası nedeniyle bir ara hız kesecek yatırımların etkisiyle, 2020’lerden sonra yeniden arz açığı olabileceği, 5-7 yıl sürecek kömür santrali yapımlarının da bu aşamada devreye gireceğini, bu nedenle şimdiden plan yapılmasının doğru olduğunu savunanlar da var.

(Bu konuda Hürriyet’in uzman muhabiri Merve Erdil’in Garanti Bankası yetkilisi Emre Hatem ile yaptığı 7 Nisan tarihli söyleşi, oldukça ufuk açıcı idi.) 

Üreticilere, planlanan 20 bin megavatlık kömüre dayalı yeni santral yapımının tahmini finansman ihtiyacını sordum. Bir büyük üretici yaklaşık 30 milyar dolarlık finansman ihtiyacı olduğunu söyledi. Yabancı bankaların vermeyeceğini, yine Türk bankalarına ihtiyaç olduğunu, fiyat garantisinin şart olduğunu belirtti. 

Bankaların sektördeki riski zaten 50 milyar dolar düzeyinde, 30 milyar dolarlık ek kredi yükü geldiğinde, sektör bu riski yönetmekte zorlanabilir.