Efsane kendini savunuyor

Şimdi, küresel çapta yaşanan kalitesiz konut kredileri sorununun oluşmasından sorumlu tutuluyor. En yakın çalışma arkadaşları dahil, kendisini acımasızca eleştiriyorlar. Dün "efsane" olarak niteleyenler bugün onu yerden yere vuruyorlar. O da kendini savunma ihtiyacı duydu. Hafta başında İngiliz Financial Times gazetesinde bir makalesi ve Amerikan Wall Street Journal’da bir röportajı yayınlandı. Efsane kendini savundu.

ACIMASIZ ELEŞTİRİLER

Alan Greenspan Amerikan Merkez Bankası (FED) Başkanı olduktan üç ay sonra New York Borsası çöktü. Krizi başarıyla yönetti. Artan bütçe açıkları nedeniyle bir dönemin Başkanı Bush ile takıştı. 2000’li yılların başında ekonomik durgunluğun çok hafif atlatılmasında katkıda bulundu. 11 Eylül saldırılarının yarattığı olumsuz havanın dağılmasını kolaylaştırdı. Başkanlığı döneminde Amerikan ekonomisi reel olarak neredeyse ikiye katlandı. Yıllık büyüme ortalama yüzde 3 oldu. Ortalama yıllık enflasyon da bu dönemde yüzde 3 oldu. 1992 yılından sonra ortalama yıllık enflasyon görevdeki son yılı hariç hiç yüzde 3’ün üzerine çıkmadı.

Şimdi Alan Greenspan iki alanda eleştiriliyor. Birincisi, kısa vadeli faizleri 2000’li yılların ilk yarısında çok uzun yüzde 1’de tuttu. Sonradan, faizleri artırmada hem geç hem de yavaş kaldı. Eleştirildiği ikinci alan ise FED’in sorumluluğundaki finansal sistemde gözetim ve denetimi yeterince sıkı tutmadı.

Greenspan serbest piyasa ekonomisinin ekonomik dengesizlikleri kendisinin çözeceğine inanan bir iktisatçı. O nedenle, "merkez bankalarının piyasalarda oluşabilecek balona müdahale etmemesi gerektiğini, balon patlarsa merkez bankalarının pislikleri temizlemekle sorumlu olduğunu" savundu. 2000’li yılların başında internet firmalarının hisse senetleri fiyatlarının hatırı sayılır biçimde düşmesinin göreli olarak sorunsuz atlatılmasıyla, Greenspan’in bu yaklaşımı alkışlarla karşılandı.

Konut fiyatları artışının 2004 yılından itibaren hızlanması karşısında da Greenspan, benzer bir tutum sergiledi. Balona çomak sokmadı. O dönemde, bu yaklaşımı da beğeni kazandı. Balonun patlamasıyla görüşler değişti. Balonun patlamasından sonra ortaya yayılan pisliklerin iyi idare edilip edilmediği konusunda kendinden sonraki yöneticilere yönelik olarak Greenspan, fazla bir şey söylemiyor. Eleştirilerin acımasızca olduğunu belirtmekle yetiniyor.

OLAĞANÜSTÜ PERFORMANS

Hayatının önemli bir bölümünü oluşturduğu ekonomik modellerin ürettiği tahminleri satarak kazandığı halde, Alan Greenspan aslında ekonomik modelleri fazla ciddiye alan bir iktisatçı değil. Hiçbir ekonomik modelin kriz tahmini yapamayacağından yola çıkarak, modellerin ürettiği tahminleri belli bir şüphe ile karşılamak gerektiğini vurguluyor. Bu yaklaşımı da başkanlığı döneminde hayranlıkla karşılanıyordu. Ekonomiyi en iyi okuyan adam olarak görülüyordu. Kendine yöneltilen eleştirilerin her şeyden önce FED’de çalışan birçok akıllı adama haksızlık olduğunu söylüyor.

Alan Greenspan elbette birçok açıdan eleştirilebilir. Belki kendisine yöneltilebilecek en önemli eleştiri varlık fiyatları düşerken gösterdiği hassaslığı, varlık fiyatları şişerken göstermemiş olması.

Konut kredileri sorununun sorumluluğunu Greenspan’in FED’ine yüklemek doğru değil. Çünkü, bu sorun İngiltere’de de var, Almanya’da da, İspanya’da da. Oradakilerden de mi FED sorumlu? Para otoritesinin beceremeyeceği çok şey olduğu bazen unutuluyor.

Yine de, eleştirilerin hiçbiri Alan Greenspan’in uzun FED başkanlığındaki olağanüstü performansı gölgeleyemiyor.