Yeni nesil kölelik

Peki, bu AVM’ler vahşi kapitalizmle büyüyüp, birbirlerini boğarken, küçük esnaf sıkıntı yaşıyor da, çalışanların durumu nedir diye dönüp bakan var mı? Bakın şimdi anlatacağım olay, Arınç’ın Bursa’da yaptığı konuşmadan iki gün önce yine Bursa’da yaşandı.

* * *

22 yaşındaki Hülya’nın yaşadıkları münferit bir durum gibi gözükse de, AVM’lerde adeta köle gibi çalıştırılan binlerce gencin düştüğü durumu ortaya koyuyor. Ankara’da da, İstanbul’da da durum aynı.
AVM’nin ve mağazanın da ismi önemli değil, çünkü Arınç’ın dediği gibi, birbirini boğan AVM’ler küçük esnafı da ezerken, kurumsal zannettiğimiz birçok marka, bu girdabın içine sürükleniyor.

* * *

Bayram nedeniyle bir hafta öncesinden normal kapanış saatlerini saat 22.00’den 23.30’lara kadar çeken AVM’lerden birinde çalışan Hülya, sabah 9.30’da mesaiye başlıyor, mağazadan çıkması gece yarısı 00.30’u buluyordu. Her dakikası ayakta durduğu 15 saatlik çalışma diliminde, 15’er dakikalık iki yemek molasına çıkabilirse, çıkıyordu. Ayaklarını hissetmediği anlarda da yasal hakkı olan dinlenme molası için müdürüne yalvarıyordu, alırsa şanslıydı...

* * *

Bir yandan akın akın gelen müşteriye yetişmeye çalışıyor, diğer yandan gün içinde doldurması gereken satış kotasını hesaplıyordu. Arife günü mağaza kapanışına birkaç saat kala, dayanamadı, küt diye mağazanın ortasında bayıldı.
Arkadaşları toplanamadan başına, mağaza yetkilisi koştu. Koştu çünkü, müşteriler görsün istemiyordu. Kızcağızı dinlenmesi için depoya götüren arkadaşlarına, “Herkes işinin başına, gidin satış yapın. Dinlensin kendine gelir. Burada hiç kimseyi istemiyorum” diye çıkıştı.

* * *

Ailesine de haber vermemişti. Bir süre sonra genç kızın yanına bir kez daha giderek, “Ya gir içeri çalış, ya da çık git evine, nasıl gidersen git” dedi.
Çalışma arkadaşları, baygın haldeki kızın ağabeyini arayıp durumu anlattı. Mağazaya gelen ağabey, kardeşini alıp götürdü.

* * *

İnsani çalışma koşullarının yitirildiği bir ortamda, sorumlu kişiler de insani davranış biçimlerini yitirmiş gözüküyor. Her geçen gün yenileri açılan AVM’lerde 10 binlerce genç, adeta köleleştiriliyor. Devletin çalışma hayatı üzerinde kurması gereken kontrol mekanizması ise, yerini büyük bir çılgınlığa bırakmış durumda.

* * *

Bu arada, dünya çapında küresel köleciliğin önlenmesi amacıyla faaliyette bulunan Walk Free Foundation’ın yürüttüğü çalışmalar kapsamında dünyada yaklaşık 30 milyon insanın, Türkiye’de ise 130 bine yakın kişinin köle durumunda ya da kölelik koşullarında yaşadığı savunulmuş. Merak ettim doğrusu, AVM’lerdeki Hülya’lar bu 130 binin içine dahil edildi mi? Edildiyse, kaç Hülya, kölelik koşullarında çalışıyor?