Enis Berberoğlu: Vergiden hemen önce káğıt satan oldu mu?

Enis BERBEROĞLU

Faize sürpriz vergide gizlilik kadar zamanlama da önemli...

Örneğin, yasanın çıktığı gün yabancı piyasalarda Şükran Günü tatili rehaveti vardı... Dolayısıyla Türk Hazine bonosu ve tahviline sahip yabancı yatırımcıların tepkisi ancak bugün belli olacak.

Geriye dönük olarak vergi kesilecek tahvil ve bonolarda yabancıların payı yüzde 15-20 düzeyinde tahmin ediliyor. Türkiye'deki şirket ve vatandaşların payının da aynı miktarda olduğu düşünülüyor.

Dolayısıyla faize verginin asıl yükü bankalara biniyor. Nitekim ANKA Ajansı'nın dün geçtiği haber bu tahminlere uygun düşüyor:

‘‘Merkez Bankası'nın verilerine göre, bankaların menkul değerler cüzdanlarında tuttukları Hazine bonosu ve devlet tahvillerinin toplam tutarı 12 Kasım itibariyle 8 katrilyon 856 trilyon liraya yükseldi. Bankaların repo amacıyla kullandığı devlet iç borçlanma káğıtlarını içermeyen bu rakam, Hazine'nin toplam iç borçlarının yüzde 40'ı kadar bir büyüklük oluşturuyor.’’

* * *

Hazine'nin belki de tek finansörü konumundaki bankalar, faiz vergisine karşı ne gibi önlem alabilirler?

Herhalde 3 milyar dolara ulaşacak zararı kapatmaya çalışacaklar...

Diyelim ki, Hazine'ye borç faizini yükseltmeyi deneyebilirler. Ama Hazine'nin 15 Ocak tarihine kadar pek yüklü bir itfası yok, dolayısıyla yüksek faizli borçlanmadan kolayca kaçınabilir.

Veya dövize yönelirler... Ne var ki Merkez Bankası'nın çok yüksek döviz rezervi karşısında kuru harekete geçirmeleri son derece düşük bir ihtimal... Bu baskı da tutmaz.

Son olarak kredi faizlerini yükseltmek kalır ki, bu ekonomik durgunlukta pek akıllıca bir yol sayılmaz.

* * *

O yüzden bir bankacı dostumuzun söylediği gibi, ‘‘Mali sistem bu meseleyi zarar rakamıyla değil, hukuk ilkeleri çerçevesinde ele almaya özen göstermeli...’’

Yoksa konu milyonlarca memur ve emeklinin IMF programı nedeniyle uğradığı zarara, yüksek faiz sisteminin batırdığı küçük ve orta boy işletmelere kadar gelir dayanır...

Geçmişe dönük vergi salmanın hukukla bağdaşır yanı yoktur.

Ama hükümetin de ekonomik mantığı ortadadır:

- Eğer istikrar tedbirleri sonuç verir ve enflasyon yüzde 20-30 aralığına kadar gerilerse, yüzde 100'ün üstünde faizle satılan devlet káğıtlarının getirisi çok yüksek kalacaktır. Bu olağanüstü kazanca, olağanüstü vergi yakışır.

Son olarak, eğer gelecek yıl enflasyon düşecekse, bu gelişmenin dar gelirli ve orta halli kesimlerin büyük fedakárlığı sayesinde gerçekleşeceğini unutmamak lazımdır.

O halde, enflasyon işçi ve memurun sırtına binen ek yükle düşerken, faiz sabit kalırsa, hele arada büyüyen getirinin vergisi değişmezse, bu işe adıyla sanıyla sömürü denilir.

* * *

Faiz vergisinde zamanlama ve gizlilik çok önemliydi demiştik...

Verginin çıktığı gün bono ve tahvil piyasasında işlemler durdu.

Ama ya bu vergiden daha önce haberdar olanlar varsa?

Tamamen teorik bir soru, ancak şeffaflık gereği yanıt bekliyoruz.

İMKB'deki tahvil ve bono piyasasında hafta başından itibaren en yüksek satış yapan banka veya şirketlerin isimleri açıklansa fena mı olur?..

Gerisine sonra bakarız.