Enis Berberoğlu: Rusya ile Çeçen avı

Enis BERBEROĞLU

AGİT'te Boris Yeltsin'i çileden çıkaran öneri, Batılı gözlemcilerin Çeçenistan'daki Rus operasyonu sırasında meydana gelen insan hakları ihlallerini yerinde tespit isteğiydi... O yüzden Rusya'nın, savaştan kaçan Çeçen mültecilerin sığındığı İnguş Cumhuriyeti'ne AGİT'in heyet yollamasını kabul etmesi bile olumlu gelişme sayıldı.

Peki henüz AGİT'teki anlaşmanın imzası kurumadan Rusya'nın Türkiye'ye heyet yollayarak Çeçen kampı araması hangi akla hizmettir?..

Haberlere göre, Türkiye'ye Çeçen teftişi AGİT sırasında başkanlar diyaloğunda kararlaştırıldı. Yeltsin, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e, ‘‘Topraklarınızda Çeçen teröristi yetiştiren kamplar var’’ diye yakındı. Demirel de, ‘‘Belgesini gösterin, varsa kapatalım’’ yanıtını verdi. Ülkesine dönen Yeltsin, belge yerine istihbarat elemanlarını yolladı...

* * *

Rus Gizli Servisi ile MİT ‘‘Çeçen Kampı’’ avında buluşunca ortaya ilginç bir manzara çıktı...

1) Türkiye, topraklarında bulunan askeri nitelikte bir kamptan haberdar olmayabileceği ihtimalini dosta-düşmana ilan etti. Oysa devlet dediğin sadece köydeki sarı öküzün adını değil topraklarındaki kampları da bilir... İtibarı isim isim öküz saymakta arayacağına, ‘‘Kamp yok’’ dediğinde herkesin inanmasını bekler.

2) Dünya liderleri, Çeçenistan meselesini insan hakları gözlüğüyle izlerken, Türkiye, Rusya ile imzaladığı ‘‘Terörle Mücadele Anlaşması’’ çerçevesinde görüşmeler yürütüp topu taca attı.

Peki neden Türkiye yine o çok beğendiği ‘‘uluslararası toplulukla’’ birlikte hareket edemedi, niye Rusya karşısında boynu bükük kaldı?

Aslında aczin sebepleri o kadar basit ve ortada ki...

Susurluk ilişkilerini çözemeyen, çetelerin komşu ve dost ülkelerdeki darbe girişimlerini cezasız bırakan Türkiye, dünyaya rezil oldu. Avrasya Feribotu'nu rehin alanların ellerini kollarını sallayarak hapisten kaçmalarına göz yumup kredi yitirdi. Özetle, ‘‘Topraklarında Rusya'ya karşı cephede, olanı-biteni bilmeyen, bilse ve tesadüfen yakalasa bile serbest bırakan devlet’’ imajı çizdi...

O yüzden Ruslara hesap veriyor.

* * *

Oysa Türkiye'nin önündeki soru bellidir:

‘‘Rusya, Çeçenistan'a hákim olursa mesele bitecek mi?’’

Kesinlikle bitmez... Aksine Kafkasya'daki savaşın yayılma eğilimi ortadadır.

Rusya'nın muhtemel hedefi de Azerbaycan mahreçli senaryoda işaretlidir:

‘‘Azerbaycan'ın Turan Haber Ajansı, Kremlin yönetiminin bu yılın sonuna kadar, Gürcistan'da bir darbe yapmayı planladığını iddia etti.

Ajans, Rusya'nın organize ettiği silahlı bir grubun, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na saldırarak, Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze'yi öldüreceğini ileri sürdü.

Habere göre, bu saldırıya paralel olarak Rus savaş uçakları da Gürcistan ordusu ve güvenlik kuvvetlerinin ana merkezlerini bombalayarak, kontrolü ele alacak. Bu gelişmelerin tamamlanmasının ardından ise ülkede geçici bir devlet şûrası oluşturulacak ve bu şûra Rusya'ya müracaat ederek, vatandaşlarının güvenliğinin sağlanması için yardım isteyecek.

Daha sonra Rus ordusu, Gürcistan'ın önemli noktalarına saldırarak, ülkeyi tamamen işgal edecek.’’

* * *

Çeçenistan ve Gürcistan... Orta Asya'ya uzanmak isteyen Türkiye'nin zıplama taşları... Türkiye ve Batılı ülkelerin güneyden kuşatmasına direnmek isteyen Ruslar'ın direndiği son kaleler.

Rus boru hattının geçtiği Çeçenistan...

Bakü-Ceyhan'ın güzergáhı Gürcistan...

Bu coğrafyada barış kolay mı?