Enis Berberoğlu: Küresel ekonomiye Seattle duvarı

Enis BERBEROĞLU

Sembollerle düşünmeyi sevenler açısından Berlin Duvarı'nın yıkılışı küresel ekonominin karşı konulmaz gücüne kanıttır.

Ama eğer bugün de aynı benzetmeyi kullanacaksak...

Dünya Ticaret Örgütü'nün Seattle fiyaskosunu küreselleşmenin onuncu yılında önünde bulduğu ilk duvar olarak mı tanımlamak gerekiyor?

* * *

Geçen hafta Seattle kentinde 135 ülkenin katılımıyla dört gün süren Dünya Ticaret Örgütü Toplantısı, ABD'nin tüm girişimlerine rağmen anlaşmazlıkla sonuçlandı.

Anlaşmazlık noktalarını iki ayrı eksende izlemek mümkündü:

1) Zenginler arasındaki kavga ABD'nin Avrupa Birliği'nin tarım desteklerine karşı çıkmasıyla koptu.

2) Zenginlerle yoksullar gümrük duvarları ve işçi hakları konusunda anlaşamadı. Gelişmekte olan ülkeler yüksek korumadan vazgeçmedi. İşçi haklarını pazarlık masasına getirmedi.

Bu başlıkları biraz açarsak...

Avrupa, milyarlarca dolarlık bütçeyle desteklediği tarım pazarını ABD rekabetine açmayacağını bir kez daha teyit etti.

Gelişmekte olan ülkelerin hükümetleri, en kolay para kazandıkları alan olan telekomünikasyon hizmetlerini, sivil havacılığı çokuluslu şirketlerle paylaşmaya niyetli olmadıklarını gösterdi.

Üstüne bir de çevrecilerin, sendikaların talepleri eklendi...

Çevreciler deniz kaplumbağlarına kötü davranan... Sendikacılar çocuk işçi çalıştıran ülkelere ticari ambargo istedi.

Sonuçta Seattle Zirvesi dünya ticaretinin önündeki engelleri kaldırmak bir yana, yeni kısıtlamaların kavgası ile geçti.

* * *

Peki Seattle Zirvesi'nden Türkiye'ye hangi dersi almalı derseniz...

Belki hatırlarsınız, bu ülkede son on yıldır hangi tartışma açılsa, dış örnek kullanılırdı... Misal, finans kesimine vergi koymaya kalkan her hükümet, ‘‘Deli misiniz, siz vergi koyduğunuz an sermaye başka ülkeye kaçar’’ diye korkutuldu... Kumar belası, ‘‘Turizm teşviki’’ diye sunuldu. Piyasalara dönük en ufak düzenleme talebi, ‘‘Ekonomik özgürlükleri kısıtlayan yasakçı kafa ürünü’’ sayıldı, yerden yere vuruldu.

Oysa Seattle'da görüldü ki...

Türkiye'nin parçası olmaya çalıştığı hür dünya...

Sadece yasaklarda anlaşabildi. Herkes kendi yasağını beğendi, diğerininkini kaldırmak istedi...

Yerli özgürlük şampiyonlarının bilgisine ve ilgisine sunulur efendim.