Avrupa'nın doğu sınırı hangi nehir?

Enis BERBEROĞLU

Avrupa Birliği Cardiff Zirvesi'nde Yunanistan'ı aşamadı. Türkiye ve Avrupa arasında kopma noktasına gelen ilişkilerde yumuşama yaratabilecek girişimler bir kez daha Atina'nın inat duvarına çarptı.

Böylece Yunanistan hükümeti, Avrupa'nın sınırını Meriç Nehri'yle çizdiğini sandı. Veya en azından son gelişmeleri Türkiye fobisi nedeniyle isteri krizleri geçiren iç kamuoyuna bu yorumla aktardı.

Oysa mesele nehirse, Avrupa'da köprülerin altında çok su akar...

***

Konrad Adenauer İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yaşanan Alman ekonomik mucizesinin mimarı olarak anılır. Ama Berlin'e tren yolculuğunda Doğu ve Batı Almanya'yı ayıran Elbe Nehri'ni aşarken, ‘‘Artık Asya'ya geçtik’’ dediğini nedense az kişi hatırlar.

Alman tarihinin en parlak maliyecisi bu sözleriyle sosyalist duvarın öte yanında kalan on milyonlarca soydaşını Avrupa dışına atarken, Fransızlar'ın sınır olarak kabul ettiği nehir daha batıdaydı.

Yüzyıllık savaş tarihine dayanan Alman düşmanlığı Fransızlar'da ‘‘Avrupa'nın Ren Nehri'nde bittiği’’ saplantısını egemen kıldı.

Ulusal kurtarıcı De Gaulle bile ‘‘Atlantik'ten Urallar'a Avrupa’’ söylemiyle Fransızlar'ı ikna edemedi.

Demek ki herkesin gönlünde Avrupa'nın son bulduğu bir nehir yatıyor. Atina'nın Meriç dayatması öyle pek orjinal bir fikir değil.

***

Türkiye'de Atatürk'ün yaşamını anlatan Bozkurt kitabıyla tanınan Armstrong, 1920'lerin başında Balkanlar'da tuttuğu günlüğüne eğlenceli anektodlar düşmüştü.

Örneğin İtalya'nın Trieste kentinde sohbet ettiği garson bir sonraki durağının Hırvatistan'ın başkenti Zagreb olduğunu öğrenince hemen uyarır:

- Zagreb'e gitmeyin. Felaket bir yerdir. Annem Hırvattı. İyi ki Avrupa'ya kaçacak kadar akıllı çıkmış...

Armstrong yine de doğuya yönelip Zagreb'e vardığında aynı uyarıyı bu kez Belgrad için duyar:

- Sakın ha Belgrad'a gitmeyin. Yıllarca Türk egemenliğinde kaldığı için Avrupalı kimliğini tamamen yitirdi o kent...

Peki ya Belgrad'ın doğusu yok mu?

Sırplar da Armstrong'a ‘‘doğulu’’ diye Bulgarlar'dan yakınır...

O yüzden Yunanistan unutmasın ki her ülkenin batısında o ülkeyi ‘‘doğulu’’ sayan bir komşusu mutlaka vardır.

* * *

İnternet'teki sohbet ortamında ‘‘Eğer tarihte öyle olmasaydı’’ başlığını taşıyan bir haber grubu var. Geçenlerde bir tarih amatörü ortaya, ‘‘Avrupa Fransa sınırında bitseydi ne olurdu?’’ sorusunu attı.

Almanya'yı dışlayan bu haritaya yine başka bir amatörden yanıt geldi:

- Almanya Avrupa'dan dışlanamazdı. Çünkü hangi haritayı kabul ederseniz edin, Almanya yine Hıristiyan kalacak, Latin alfabesi kullanacak, daha da önemlisi ekonomik açıdan Avrupa'ya entegre olacaktı...

Şimdi Almanya'nın yerine Türkiye'yi koyun...

Yıllarca Avrupa için asker besleyen, 2 milyon vatandaşı Avrupa'da yaşayan, ticaretini bu eski kıtayla yapan Türkiye'ye Meriç sınırı dayanır mı... Bu sınır aşıldığında arada kim kalır...

---