Enis Berberoğlu: AGİT'in esas oğlanı Bill mi, Yeltsin mi?

Enis BERBEROĞLU

Nazar değmesin, Türkiye ziyareti Clinton çiftine pek yaradı...

Kumrular gibi el ele Efes harabelerinde dolaştılar, yağmurda aynı şemsiyeyi paylaşıp, kızlarıyla alışveriş keyfini yaşadılar...

Clinton çiftinin necip Türk medyası marifetiyle sahnelediği Pembe Dizi'nin elbette kötü adamı da vardı:

Soğuktan gelen Rus Ayısı Boris Yeltsin...

Mütekait süper gücün hasta liderinin hangi ruh haliyle yola çıktığı Moskova havaalanındaki veda mesajından belliydi: ‘‘İstanbul'da yerine getireceğim görevin kolay olacağını sanmıyorum. Henüz olgunlaşmamış kişilerde, İstanbul'da sağduyunun üstün geleceğini umuyorum...’’

* * *

İstanbul'daki AGİT liderler toplantısına bin yılın son zirvesi sıfatını yakıştırmaları boşuna değil. Dahası AGİT zirvesine denk düşen bazı gelişmeler var ki Rusya'yı 1800'lü yılların ortasındaki statükoya döndürebilir... Moskova'nın Kafkasya ve Orta Asya üstünde güç bela kurduğu egemenliği zayıflatabilir.

Duvarın çökmesiyle birlikte sözünü ettiğimiz coğrafyada Sovyet rejiminin bastırdığı iki eğilim su üstüne çıkmaya başladı: Etnik ve dini farklar ile sömürge ekonomisinden ulusal ekonomiye geçiş çabaları...

Abhazya, Çeçenistan ve son olarak Dağıstan'da verilen bağımsızlık mücadelesinin taşıdığı açık İslami motif Rusya'nın korkulu rüyasıdır.

Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan gibi cumhuriyetlerin Rusya üstünden geçmeyen enerji boru hattını kullanması Moskova'yı sadece ekonomik değil siyasi açıdan da yalnızlığa itecek bir gelişmedir.

* * *

Çarlık Rusyası'nın 1800'lü yıllarda İngiltere (o tarihte Hindistan'a sahipti) ile Asya'daki egemenlik savaşına ‘‘Büyük Oyun’’ adı verilirdi.

İngiltere, Boğazlar'a hákim konumdaki Osmanlı İmparatorluğu'nu Rusya'nın Akdeniz'e açılmasını engellediği için ayakta tutmak isterdi.

Almanya, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Halifesi'ne cihat ilan ettirerek İngiliz kolonilerindeki Müslümanları ayaklandırmak istedi.

Alman hayranı Enver Paşa, bugünkü Tacikistan'ın Çeken köyünde Türkistan'ın özgürlüğü için Kızıl Ordu'ya karşı savaşırken şehit oldu.

Aslında Batı'nın Türkiye'ye bakışında yüz yıllık perspektif pek değişmedi... Çünkü Rusya ile komşuluk değişmedi. O topraklardaki Müslüman halkların varlığı, dini değişmedi...

O yüzden bugün İstanbul'da imzalanması beklenen Bakü-Ceyhan Boru Hattı'na Rusya'nın itirazını... Boris Yeltsin'in Çeçenistan restini bu tarihi çerçeveye oturtmak lazımdır.

Ve bu nedenle AGİT Zirvesi'nin -en azından Türkiye açısından- esas oğlanı, yakışıklı ve sevimli Bill Clinton değil, kötü adam rolündeki Boris Yeltsin'dir. Pembe dizi sevenler Clinton'ı, Türkiye'nin gelecek yüzyılını hesaplayanlar Yeltsin'i izlesinler...